دنیای‌اقتصاد- در حالی‌که دولت برنامه اصلاح پول ملی را در برنامه خود قرار داده و حتی بانک مرکزی درباره نام پول ملی جدید نظرسنجی برگزار کرده است؛ مسعود نیلی رییس دانشکده اقتصاد و مدیریت دانشگاه صنعتی شریف با طرح سه سوال از سیاست‌گذاران در زمینه حذف صفرهای از پول ملی معتقد است که آنچه در حال حاضر اولویت اقتصاد کشور ماست نه تغییر پول ملی بلکه اصلاح سیاست‌های پولی است. وی البته تغییر واحد پولی را یک «ضرورت» دانسته اما تاکید کرده است که بهتر است این کار پس از تخلیه کلیه‌ «آثار قیمتی» هدفمند‌کردن یارانه‌ها صورت پذیرد.

بر اساس این گزارش، دولت به‌دلیل برخی از مشکلات پول رایج کشور درصدد است با همکاری مجلس، ۴ صفر را از پول ملی کشور حذف کند. به عقیده طراحان اصلاح پول ملی، تورم انباشته ۴ دهه اخیر اقتصاد کشور موجب کاهش قدرت خرید واحد پول کشورشده است و این واقعیت در کنار محدودیت‌هایی که جهت چاپ اسکناس درشت وجود دارد منجر به گسترش قابل توجه حجم اسکناس در جریان شده است. از طرفی پول ملی کشور ما در مقایسه با پول سایر کشورها ارزش کمتری دارد. همچنین خطا در محاسبات بانکی، افزایش هزینه‌های مربوط به دستگاه‌های پول‌شمار و خودپرداز، حمل‌ونقل اسکناس با وضعیت فعلی پول کشور و تمام این موارد دست به دست هم داده است تا دولت حذف ۴ صفر از پول ملی را در دستور کار خود قرار دهد.

اما اینک مسعود نیلی اقتصاددان بر این باور است برای کشورهایی که جزو ابرتورم‌ها محسوب نمی‌شوند تغییر واحد پول در اولویت نیست، بلکه اولویت اقتصاد کشور، رفرم و اصلاح سیاست‌های پولی است.

به گزارش ایسنا، رییس دانشکده اقتصاد و مدیریت دانشگاه صنعتی شریف با بیان اینکه اصلاح پول با تغییر واحد پول متفاوت است، اظهار کرد: سیاست‌گذاران در زمینه حذف صفر باید به سه سوال پاسخ دهند؛ اینکه قصد اصلاح پول یا تغییر واحد پول دارند؟ چگونه و در چه زمانی انجام دهند؟ و نسبت به سایر مسائل در چه اولویتی قرار دارد؟

وی با بیان اینکه اقتصاد کشور ما مجموعه‌ پیچیده‌ای از اقتصاد‌ در حال گذار و درحال توسعه است، اظهار کرد: در چنین شرایطی نیاز شدید داریم که مسائل را درست اولویت‌بندی کنیم. وی ادامه داد: کشورهایی که تورم بالا و ابرتورم دارند، به دلیل استمرار این شرایط در کارکرد‌های اصلی پول دچار مشکل می‌شوند؛ چون به دلیل سرعت زیاد تغییرات قیمت، پول کارکردش را به عنوان عامل معامله از دست می‌دهد و دچار اختلال‌های جدی می‌شود.

رییس دانشکده اقتصاد و مدیریت دانشگاه صنعتی شریف تاکید کرد: در چنین شرایط تورمی باید تغییراتی ایجاد شود و وجه مشترک اکثر کشور‌هایی که این کار را انجام داده‌اند، داشتن ابرتورم بوده است. وی تاکید کرد: آنچه به عنوان رفرم پولی مطرح می‌شود، اصلاح سیاست‌های پولی است و برای کشور ما که جزو ابرتورم‌ها نیستیم، تغییر واحد پول در اولویت نیست.

عکس جهت پرستیژ ملی

نیلی در ادامه تصریح کرد: اگر این کار برای افزایش پرستیژ ملی ما در مقابل کشور‌های دیگر انجام می‌شود، نتیجه‌ای ندارد؛ چون دقیقا مثل این است که از دمای هوای یک منطقه دو صفر برداریم، اما در این صورت در احساس گرما تغییری به وجود نخواهد آمد. تفاوت اقتصاد ما با کشور‌های دیگر در انباشت تورم است و حذف صفرها این انباشت تورم را از بین نخواهد برد. وی ادامه داد: از سوی دیگر حذف صفرها ممکن است علامت برعکس بدهد؛ چون نشان‌دهنده‌ این است که ما ابرتورم داشته‌ایم و حالا مجبور به حذف صفرها هستیم.

۳۲ سال بدون چاپ پول درشت

وی با تاکید بر اینکه مکانیسم‌های پرداخت در کشور ما دچار اشکالات جدی است، گفت: با وجود انباشته ‌شدن تورم ملایم در سال‌های ۵۰ تا ۸۲، هیچ اسکناس درشتی چاپ نشده است و تنها در سال ۸۲ اجازه چاپ اسکناس دوهزار تومانی داده شد. البته باید پذیرفت اسکناس ۱۰۰۰ تومانی هم در سال ۵۰ بسیار درشت بود.

نیلی گفت: در این مدت ۳۲ ساله، نیازهای معاملاتی با همین سقف دو هزار تومان تامین شد و از آنجایی که به دلیل تورم، قیمت‌ها بالا می‌رفت هزینه‌های مربوط به چاپ و توزیع اسکناس به دلیل افزایش حجم آن بالا رفت.

وی افزود: البته باید توجه داشت در این مدت دو اتفاق مهم تا حدی تکنولوژی مبادله را تغییر داد، اول گسترش بانکداری و نقل و انتقال الکترونیک و دوم چاپ ایران‌چک‌های ۵۰ و ۱۰۰ هزار تومانی که باعث بهبود وضعیت نظام ‌پرداخت شد و در تسهیل مبادلات نقش جدی داشت؛ اما حالا که اسکناس‌های ۱۰۰ هزار تومانی جمع شده و ۵۰ هزار تومانی هم قرار است جمع‌آوری شود، مشکلات جدی به وجود خواهد آمد.

هزینه‌ها

وی با اشاره به منافع قطعی و احتمالی و هزینه‌های قطعی و احتمالی تغییر واحد پول گفت: تغییر سیستم‌های رایانه‌ای، روش‌های حسابداری و هزینه‌های چاپ و توزیع اسکناس جدید از جمله این هزینه‌ها است. حذف صفر از پول خنثی نیست و حداقل به یک فرآیند تطبیق از بالا تا پایین جامعه نیاز دارد و هزینه‌هایی وارد می‌کند که ضروری نیستند. وی با بیان اینکه بهتر است پس از تخلیه کلیه‌ آثار قیمتی هدفمند‌کردن یارانه‌ها، حذف صفرها انجام شود، گفت: حذف صفر‌ها مورد نیاز است؛ اما اولویت نیست.

نیلی چاپ اسکناس‌های درشت‌تر را در این شرایط بهتر دانست و گفت: توالی درست کارها و زمان انجام آن بسیار مهم است. ممکن است برخی کارها درست باشند اما در زمان مناسب و در تداخل با کارهای دیگر، ضرر داشته باشند. وی تاکید کرد: تغییر واحد پولی ضرورت است؛ اما به تنهایی نمی‌تواند کارگشا باشد و اولویت با اصلاح نظام پولی است.