ارمنستان

مترجم: یاسر میرزایی

منبع: گلوبال اج

یکی از شهرهای منطقه قراباغ پس از حمله جمهوری آذربایجان

مقدمه

ارمنستان به خود مباهات می‌کند به این عنوان که اولین ملتی است که به طور رسمی مسیحیت را پذیرفت (در ابتدای قرن ۴ میلادی). جز دوران‌های کوتاه خودمختاری، برای قرن‌ها ارمنستان تحت سلطه امپراتوری‌های مختلف از جمله روم، بیزانس، اعراب، ایران و عثمانی بوده است.

بخش شرقی ارمنستان در سال ۱۸۲۸ توسط عثمانی‌ها به روسیه واگذار شد؛ این بخش در سال ۱۹۱۸ اعلام استقلال کرد؛ اما در سال ۱۹۲۰ توسط ارتش سرخ شوروی اشغال شد. در دهه ۱۹۲۰ منطقه ناگورنو - قره‌باغ که ارمنی‌نشین است توسط مسکو به جمهوری آذربایجان متعلق به شوروی داده شد و موجب نزاعی طولانی مدت گردید.

جمهوری آذربایجان و ارمنستان بر سر آن منطقه در سال ۱۹۸۸ وارد جنگ شدند؛ این جنگ وقتی هر دو کشور در سال ۱۹۹۱ از شوروی استقلال یافتند، شدت گرفت. در ماه مه ۱۹۹۴ که آتش بس اعلام شد، نیروهای ارمنی نه تنها ناگورنو - قره‌باغ را پس گرفتند، بلکه بخش قابل‌توجهی از جمهوری آذربایجان را نیز در دست گرفتند.

اقتصاد هر دو طرف این نزاع به خاطر ناتوانی در کشف راه‌حلی صلح‌جویانه و آرام کردن منطقه آسیب‌های بسیار دید. ترکیه به خاطر سیاست جدایی‌طلبانه ارمنستان در قبال ناگورنو - قره‌باغ مرز‌های مشترکش را بر ارمنستان بست و این موجب کاهش شدید رشد اقتصادی ارمنستان شد. به هر حال در سال ۲۰۰۹ رهبران ارمنی دوباره شروع به ایجاد روابط حسنه با ترکیه کردند به این قصد که مرزها

باز شود.

اقتصاد

ارمنستان دومین جمعیت متراکم شوروی سابق بود. کشوری که میان دو دریای سیاه و خزر قرار گرفته است، از شمال به گرجستان ختم می‌شود، از شرق به آذربایجان، از جنوب به ایران و از غرب به ترکیه. تا پیش از استقلال، اقتصاد ارمنستان بیشتر مبتنی بر صنعت - مواد شیمیایی، محصولات الکترونیکی، ماشین‌آلات، غذاهای فرآوری شده، مواد لاستیکی مصنوعی و منسوجات - و شدیدا وابسته به منابع اولیه خارجی بود.

پیش از جدایی از بلوک شوروی در سال ۱۹۹۱ کشاورزی تنها ۲۰ درصد تولیدات را تشکیل می‌داد و ۱۰ درصد اشتغال را تامین می‌کرد. در سال‌های اخیر بخش ساخت و ساز بسیار رشد کرده است؛ این رشد ناشی از پروژه‌های جاه‌طلبانه دولتی است که عمدتا در پایتخت اجرا می‌شود و از سوی ارمنی‌های ساکن روسیه و ایالات‌متحده تامین مالی می‌شود.

همچون دیگر دولت‌های استقلال‌یافته از شوروی سابق، اقتصاد ارمنستان نیز همچنان از میراث اقتصاد متمرکز و شکسته شدن شبکه تجاری پیشین رنج می‌برد. در حالی که سرمایه‌گذاری در صنعت ارمنستان لااقل در ظاهر کم شده است و تنها چند صنعت مهم هنوز می‌توانند به فعالیتشان ادامه دهند، نهادهای روسی هیچ وقت حضورشان را در بخش معدن، انرژی، مخابرات و حمل و نقل

افزایش ندادند.

به علاوه اثرات زمین لرزه ۱۹۸۸ که بیش از ۲۵ هزار نفر را کشت و ۵۰۰ هزار نفر را بی‌خانمان کرد، هنوز احساس می‌شود؛ کمک‌های بین‌المللی و گروه‌های مهاجر ارمنی برای بازسازی مناطق زلزله‌زده همچنان ادامه دارد. از سال ۱۹۹۴ میان آذربایجان و ارمنستان آتش‌بس است، اما نزاع ۲۰ ساله میان این دو کشور بر سر ناگورنو - قره‌باغ به طور کامل حل نشده است این در حالی است که تلاش‌های بسیاری از سوی گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری‌های اروپا برای ایجاد توافق صورت گرفته است.

بسته‌ شدن مرزهای جمهوری آذربایجان و ترکیه که ناشی از جنگ بوده است نیز ارمنستان را از شکوفا کردن استعدادهایش بازداشته است؛ ارمنستان از نظر انرژی و بسیاری از مواد خام وابسته به خارج است. مسیرهای زمینی با جمهوری آذربایجان و ترکیه بسته است، اما مسیرهای هوایی به ترکیه باز است؛ مسیرهای زمینی به سمت گرجستان و ایران نیز ناکافی یا غیرمطمئن است. در سال ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۳، تولید ناخالص داخلی نسبت به سال ۱۹۸۹ نزدیک به ۶۰ درصد افت داشته است. پول ملی این کشور، «درام»، تورمی شدید را برای نخستین سال‌های پس از معرفی‌اش در سال ۱۹۹۳ تجربه کرد. از سال ۲۰۰۵ به این سو، بر ارزش «درام» نسبت به دلار افزوده شده است و از متوسط ۴۵۸ «درام» به ازای یک دلار در سال ۲۰۰۵ به ۳۴۲ در سال ۲۰۰۷ و ۳۰۰ برای بیشتر سال ۲۰۰۸ رسید. رشد ارزش ارز ریشه در رشد مقادیر پولی دارد که توسط مهاجران ارمنی روسیه و ایالات‌متحده به کشور فرستاده می‌شود، همچنین ضعیف شدن دلار و رشد آرام تولید صنایع ارمنستان.

برخلاف نزاع ناگورنو - قره‌باغ که به نتیجه نمی‌رسد، دولت ارمنستان توانسته است چندین برنامه اصلاح اقتصادی را پشت سر بگذارد که نتیجه‌اش پایین افتادن قابل‌توجه تورم و یک رشد پایدار بوده است. ارمنستان رشد اقتصادی قدرتمندی را از سال ۱۹۹۵ به این سو ثبت کرده است، با نرخ دو رقمی رشد تولید ناخالص داخلی برای هر سال از ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۷.