کنگره در حال بررسی روابط یک مجموعه دانشگاهی با ایران است
چگونه «پرینستون» در دام ایران افتاد؟
کنگره تحت رهبری جمهوری‌خواهان اکنون به طور رسمی در حال بررسی روابط این مدرسه با مقامات ایران است. تجربه پرینستون حکایت هشداردهنده‌ای است از اینکه چگونه نهادهای آمریکایی می‌توانند در دام سیاست داخلی تهران و واشنگتن گرفتار شوند و در این پیکار به مهره تبدیل شوند، حتی اگر خود را در راستای تحقق اهداف عالی می‌دانند.
پس از حمله ۷ اکتبر حماس به اسرائیل، پرینستون به دنبال متعادل کردن آزادی آکادمیک با برگزاری بورسیه و سخنرانی است که البته برخی قانون‌گذاران آمریکایی معتقدند که با منافع آمریکا در تضاد است. جاه‌طلبی‌های پرینستون برای قرار دادن خود به عنوان یک داور در کاهش تنشها بین ایران و ایالات متحده از طریق ایمیل‌های کشف‌شده وزارت خارجه ایران آشکار است. این همچنین در نوشته‌‌‌ها و سخنرانی‌‌‌های دانشگاه پرینستون با تمرکز بر ایران به تصویر کشیده شده است.
برنامه تبادل دانشجوی پرینستون برای اولین بار در سال ۲۰۱۴ آغاز شد، زمانی که یک محقق برجسته ایرانی-آمریکایی و مقام آینده دولت بایدن یعنی آرین طباطبایی مدیر وقت مرکز ایران را به مصطفی زهرانی دیپلمات ارشد وزارت خارجه ایران مرتبط کرد. طباطبایی در کنار کوان هریس، دستیار مدیر وقت در ایمیلی نوشت: می‌‌‌خواستم دوستی را به شما معرفی کنم که در پرینستون است و سه هفته دیگر او را در وین خواهید دید. او مایل است طرحی برای اعزام دانشجویان ایرانی به پرینستون و اعزام دانشجویان آمریکایی به ایران با شما در میان بگذارد.
بر اساس مکاتباتی که سمافور مشاهده کرده است، هریس قرار شد دو هفته بعد در حاشیه مذاکرات هستهای که بین ایران، آمریکا و دیگر قدرت‌های جهانی در حال انجام بود، زهرانی را در اتریش ملاقات کند. این پیگیری زمان‌بر بود، اما در اوایل سال ۲۰۱۵، پرینستون از اولین نامزد خود برای برنامه ایران استقبال کرد: یک دانشجوی فارغ‌التحصیل چینی-آمریکایی به نام وانگ ژیو.
هریس در مصاحبه‌های اخیر خود به سمافور گفت: وانگ در مورد رفتن به تهران مردد بود. او فارسی صحبت نمی‌کرد و تز دکترای او بر نقش اتحاد جماهیر شوروی در آسیای مرکزی متمرکز بود تا مسائل مربوط به خود ایران. او همچنین با توجه به سابقه بازداشت شهروندان آمریکایی از سوی ایران و این واقعیت که تهران هیچ روابط دیپلماتیکی با واشنگتن نداشت، نگرانی‌های خود را درخصوص امنیت با پرینستون مطرح کرد.
در ۱ دسامبر ۲۰۱۵، وانگ به مدیران پرینستون ایمیلی ارسال کرد مبنی بر اینکه باید تا حد امکان در مورد بورس تحصیلی خود با مقامات ایرانی صحبت کند. هریس و دیگر مقامات پرینستون به وانگ در مورد امنیت و اهمیت یادگیری زبان فارسی در ایران، هم برای رساله و هم برای پژوهش‌های آکادمیک آینده، تاکید کردند. هریس در هفته‌‌‌های قبل از خروجش در ژانویه ۲۰۱۶ به وانگ نوشت: «زمان خوبی برای رفتن [به ایران] است – به نظر می‌رسد آنها در آنجا حال و هوای خوبی دارند، از آن بهره ببرید.»
۶ ماه پس از ورود وانگ به تهران، وزارت اطلاعات ایران پاسپورت آمریکایی او را مصادره کرد. در ۷ اوت ۲۰۱۶، او به اتهام جاسوسی دستگیر و به زندان اوین فرستاده شد و بیش از ۳ سال را در آنجا گذراند. پرینستون اما این ادعا را رد کرد که خطرات سفر به ایران را کم‌اهمیت جلوه داده و وانگ را برای پیوستن به برنامه مبادله تحت فشار قرار داده است. مایکل هوچکیس، سخنگوی دانشگاه به سمافور گفت: «پرینستون راهبری سفر وانگ را برعهده نداشت و در واقع قدرت آن را هم نداشت. اما این دانشگاه پرینستون بود که تلاش بی‌امان، چند‌ساله و چند میلیون دلاری را برای آزادی او انجام داد.»
سال گذشته، دومین دانشجوی فارغ‌التحصیل پرینستون الیزابت تسورکوف، در عراق ربوده شد. او از نوامبر گذشته مشاهده نشده است. سفر تسورکوف به پرینستون یک سفر غیرعادی بود. این دانشگاهی و روزنامه‌نگار در روسیه متولد شد، در اسرائیل بزرگ شد و تحصیل کرد و مدرک کارشناسی ارشد خود را در رشته علوم اجتماعی از دانشگاه شیکاگو در سال ۲۰۱۹ دریافت کرد. در طول این مدت، او توانایی قابل‌توجهی - به‌ویژه برای یک اسرائیلی - در تعامل با گروه‌های مذهبی، شبه‌نظامیان و جنبشهای سیاسی خاورمیانه در مناطقی مانند سوریه، عراق و لبنان از خود نشان داد. تسورکوف که به زبان عربی مسلط بود، از فیس‌‌‌بوک، توییتر و واتس‌‌‌اپ برای مستندسازی وضعیت اسفناک افرادی که در مناطق جنگی گرفتار شده‌‌‌اند، استفاده کرد و در این فرآیند تعداد زیادی فالوور جمع‌‌‌آوری کرد. او همچنین از گذرنامه روسی خود برای بازدید از کشورهای عربی استفاده کرد که عمدتا برای اسرائیلی‌ها ممنوع است.
کار دکتری تسورکوف در پرینستون بر سیستم‌های حمایتی متمرکز بود که زیربنای جنبشهای سیاسی در لبنان، عراق و کردستان عراق است. او در پروپوزال پایان‌نامه خود از سال ۲۰۲۱، که توسط پرینستون تایید و تامین مالی شد، سفرهایی را به بغداد، شمال عراق و لبنان انجام داد. تسورکوف در ۲۱ مارس ۲۰۲۳، تنها چند روز پس از انجام عمل جراحی کمر در بیمارستانی در عراق از کافه‌ای در محله کراده در مرکز بغداد ربوده شد. ایالات متحده و اسرائیل مدعی شدند شبه‌نظامیان تحت حمایت ایران مسوول این اقدام بودند.
دیپلمات ایرانی در پرینستون
پرینستون در سال ۲۰۰۹، زمانی که پذیرفت میزبان حسین موسویان، دیپلمات ارشد و مذاکره‌کننده سابق هستهای، در نیوجرسی باشد، به طور قابل‌توجهی وارد بحث ایران شد. موسویان در همان سال پس از متهم شدن به جاسوسی توسط دولت محمود احمدینژاد رئیسجمهور وقت، از تهران گریخت و برای مدت کوتاهی بازداشت شد.
با این حال، موسویان از جایگاه خود در پرینستون برای دفاع از مواضع ایران در مورد برنامه هستهای و دیگر مسائل کلیدی امنیت ملی استفاده کرد. موسویان که سفیر سابق ایران در آلمان بود، از روابط با غرب به گونه‌‌‌ای حمایت کرد که او را در تضاد با دیگر نهادها و احزاب داخل ایران قرار داد. او همچنین به دنبال بهبود روابط ایران و عربستان سعودی بوده است. پس از آنکه حسن روحانی متحد سیاسی نزدیک موسویان، جانشین احمدینژاد به عنوان رئیسجمهور در سال ۲۰۱۳ شد و طی دو سال آینده به طور مستقیم با دولت اوباما مذاکره کرد، بسیاری از سخنان موسویان در مورد پرونده هستهای توسط دولت ایران پذیرفته شد. پژوهشگر پرینستون در این دوره تولیدکننده پرکار نظرات و تفسیرهایی بود که در برخی مواقع با دیپلمات‌‌‌های ایرانی از جمله مصطفی زهرانی و جواد ظریف وزیر امور خارجه وقت برای تبلیغ پیام‌‌‌ها و تعاملات خود در غرب صورت می‌گرفت. این مکاتبات توسط سمافور مورد بررسی قرار گرفت.
مقامات پرینستون از توانایی موسویان در توصیه به هیات‌های ایالات متحده و ایران برای کمک به پیشبرد توافق هستهای که در ژوئیه ۲۰۱۵ نهایی شد، تمجید کردند. از نظر وانگ ژیو، دانشجوی فارغ‌التحصیل، این نشان‌دهنده روابط قوی مدرسه با رده‌های بالای جمهوری اسلامی بود. وانگ به سمافور گفت که این احساس امنیت تنها با این واقعیت تقویت شد که یکی از مشاوران او در مرکز ایران، یعنی مونا رحمانی با یکی از مقامات دولتی ایران مرتبط بود. پدرش از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۵ یک نهاد دولتی ایران را که برای حمایت از شهروندان دوگانه ایرانی-آمریکایی کار می‌کند، اداره می‌کرد.
وانگ گفت: «ارتباطات مستقیم بین پرینستون و ایران وجود داشت. به نظر می‌رسید هماهنگی وجود دارد.» وانگ در سال ۲۰۲۱ شکایتی را علیه پرینستون به اتهام سهل‌انگاری مطرح کرد. او می‌گوید که دانشگاه به همسر وانگ توصیه کرد که ساکت بماند و علنا از دولت ایران انتقاد نکند. رحمانی در سال ۲۰۱۷ پرینستون را ترک کرد.
وانگ می‌گوید که در طول بیش از سه سالی که در زندان بود، احساس می‌کرد کاملا رها شده است. او در ۷ دسامبر ۲۰۱۹ به عنوان بخشی از مذاکرات تبادل زندانیان بین دولت ترامپ و ایران آزاد شد. در دادخواست وی آمده است: «به عبارت ساده، پس از تشویق و متقاعد کردن وانگ برای رفتن به ایران، پرینستون تصمیم گرفت شهرت و منافع سیاسی خود را بر امنیت شخصی وانگ ترجیح دهد.» پرینستون انکار می‌کند که روابط خود با ایران را مقدم بر امنیت وانگ قرار داده است. مدرسه نیز اعلام کرد که منابع عظیمی را برای آزادی او سرمایه‌گذاری کرده است. پرینستون در سپتامبر گذشته به توافق مالی با وانگ دست یافت و اعلام کرد «ما تصمیم گرفته‌‌‌ایم به آنها [خانواده وانگ] کمک کنیم تا با اجتناب از دعاوی طولانی‌‌‌مدت به زندگی خود ادامه دهند.»
نمایی از پرینستون
مقامات پرینستون قویا از تصمیم مدرسه برای ارائه پایگاهی به موسویان برای انجام بورس تحصیلی خود از سال ۲۰۰۹ تا امروز حمایت می‌کنند. این مدرسه به نقش او در کمک به پیشبرد توافق هستهای ۲۰۱۵ ایران و تلاشهای او برای کاهش تنشها بین واشنگتن و تهران اشاره می‌کند که برخی مقامات غربی نگران هستند که به یک جنگ تمام‌عیار گسترش یابد.
فرانک فون هیپل، پروفسور بازنشسته پرینستون، در مقاله‌ای در سال ۲۰۲۲ نوشت: «بر اساس مشاهدات شخصی من، موسویان، به عنوان مشاور مذاکره‌‌‌کنندگان هر دو طرف، به همان اندازه مسوول ایده‌‌‌های خلاقانه‌‌‌ای بود که شکاف‌‌‌های توافق هستهای ایران را پر کرد.»
موسویان در بحث ایران فعال باقی مانده است، از جمله در اوت گذشته در مقر فرماندهی استراتژیک پنتاگون در نبراسکا درباره تاریخ روابط ایران و آمریکا در سخنرانی‌ای، دیدگاه تهران را بیان کرد. برخی از قانون‌گذاران جمهوری‌خواه از اینکه یک مقام سابق دولت - که با تهران رابطه دارد - برای صحبت در چنین نهاد مهم نظامی ایالات متحده دعوت شده، خشمگین شدند. کمیته آموزش و نیروی کار مجلس نمایندگان پاییز گذشته تحقیقات رسمی را در مورد استخدام موسویان در پرینستون آغاز کرد و این سوال را مطرح کرد که آیا او به عنوان یک نماینده خارجی ثبت‌نشده برای تهران فعالیت می‌کند یا خیر. این کمیته در نوامبر گذشته به کریستوفر ایسگروبر، رئیس پرینستون نوشت: «موضع موسویان نگرانی‌های قابل‌توجهی را در مورد نفوذ ایران بر نهادهای آمریکایی ایجاد می‌کند.»
پرینستون، از طریق آکین گامپ به کمیته گفت که استخدام موسویان با قوانین ایالات متحده مطابقت دارد و ماموریت آموزشی مدرسه، «از جمله تعهد آن به برتری علمی و آزادی علمی» را پیش می‌برد. در ماه مارس، انجمن ملی دانش‌پژوهان از پرینستون خواست تا موسویان را برکنار کند به این دلیل که موقعیت او امنیت ملی ایالات متحده را تهدید می‌کند.
مرکز ایران در پرینستون بورس تحصیلی‌ای را ترویج می‌کند که به دنبال درک بهتر از جمهوری اسلامی است. مدیر این مرکز، پروفسور بهروز قمری‌تبریزی، زمانی که در پرینستون حضور داشت، صراحتا برخی از دستاوردهای انقلاب اسلامی از جمله توانمندسازی زنان را برجسته کرده است. پرینستون همچنین میزبان رابرت مالی، نماینده ویژه تعلیق‌شده دولت بایدن در ایران، به عنوان استاد مهمان ترم پاییز ۲۰۲۳ بود. وزارت امور خارجه در مارس سال گذشته مجوز امنیتی مالی را لغو کرد و او در حال حاضر توسط اف‌‌‌بی‌‌‌آی به اتهام سوءاستفاده احتمالی از اطلاعات طبقه‌‌‌بندی‌شده تحت تحقیق است. او یکی از قوی‌ترین حامیان گفت‌وگو با ایران در واشنگتن بوده است.
منظره‌ای از ایران
میل به روابط دانشگاهی قوی‌تر در اواسط دهه ۲۰۱۰ یک خیابان دو‌طرفه بود. به گفته مقامات فعلی و سابق ایالات متحده، در طول دوره تصدی باراک اوباما، رئیسجمهور سابق، تهران تمایل خود را برای افزایش تعداد ایرانیان در دانشگاه‌های نخبه آمریکا به واشنگتن اعلام کرد. رسمی شدن توافق هستهای ۲۰۱۵ راهی برای تسریع این روند تلقی شد. همان‌طور که در ایمیل طباطبایی به زهرانی اشاره شد.به ادعای مقامات آمریکایی و اروپایی، دو سال پس از توافق برجام، زندانی شدن وانگ ژیو تلاش‌ها برای اخلال در تعامل علمی -تجاری با ایالات متحده را نشان داد. ایران همچنین یک تاجر سرشناس ایرانی-آمریکایی به نام سیامک نمازی را سه ماه پس از نهایی شدن توافق هستهای در ژوئیه ۲۰۱۵ زندانی کرد و او را تا زمان آزادی در سال ۲۰۲۳ به مدت۸ سال در بازداشت نگه داشت. این امر تمایل ایرانیان خارج از کشور برای سفر به ایران و تلاش برای انجام تجارت را به شدت کاهش داد. تلاش سمافور برای تماس با زهرانی و دیگر مقامات ایرانی درباره برنامه تبادل دانشجو بی‌نتیجه ماند.
سرنوشت موسویان سوالات جدی در مورد اینکه آیا مقامات ایرانی طرفدار غرب، واقعا می‌توانند در نظام جمهوری اسلامی باقی بمانند، ایجاد می‌کند. موسویان در کتاب خود در سال ۲۰۱۲ با عنوان «روایت بحران هستهای ایران» نوشت: «من به این ارزیابی پایبند هستم که ایران تصمیمی برای دستیابی به سلاح هستهای نگرفته است.» موسویان اما اخیرا ابراز نگرانی کرده که تنش‌‌‌های کنونی در خاورمیانه که شامل ایران، اسرائیل و ایالات متحده می‌شود، تنها شانس تلاش تهران برای دستیابی به سلاح هستهای را افزایش می‌دهد.
تلاشهای پرینستون برای ایجاد یک برنامه تبادل دانشجو نیز از مسیر خارج شد. مکاتباتی که توسط سمافور بررسی شده است، جزئیات خوش‌بینی مقامات پرینستون را برای تبادلات دانشگاهی با تهران چند هفته قبل از دستگیری وانگ نشان می‌دهد.
