معاون عمرانی استاندار سیستان‌وبلوچستان در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد»:
بلوچستان فراموش نشده است
فاطمه علی‌اصغر: سیستان‌وبلوچستان یکی از گسترده‌ترین و مخرب‌ترین سیل‌های نیم‌قرن اخیر را پشت سر گذاشت. با این حال، منصور بیجار، معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری سیستان‌وبلوچستان به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید که هرچند ما در زیرساخت‌ها نسبت به سایر استان‌های ایران عقب هستیم، اما این به معنای فراموشی این استان نیست، بلکه اقداماتی که در سیل اخیر با توجه به حجم بارندگی انجام شد، بی‌نظیر بود. شما حتی اگر این اقدامات را با کشورهای عمان و امارات که همزمان با سیستان‌وبلوچستان دچار سیل شدند، مقایسه کنید، متوجه می‌شوید که ما چه اقداماتی انجام داده‌ایم.
یکی از مسائلی که بعد از بروز سیل در سیستان‌وبلوچستان رخ داد، مطرح شدن وضعیت نامناسب سیل‌زدگان بود، شما این وضعیت را چطور ارزیابی می‌کنید؟
پیش از ورود به این بحث در ابتدا باید درباره این سیل اخیر شفاف‌سازی کنم. این سیل دقیقا در زمانی اتفاق افتاد که ما هنوز در حال رفع مشکلات سیل واقع‌شده در اسفندماه سال گذشته بودیم. بر اساس ماده16 مدیریت بحران ما باید اقدامات پیش‌گیرانه انجام می‌دادیم که امیدواریم پس از اختصاص اعتبارات این اقدامات به تدریج انجام دهیم. با این حال، مهم این بود که در شرایط کنونی چه کارهایی باید انجام دهیم. یکی از اقدامات پیش‌گیرانه ما تخلیه سد‌های «زیردان» و «پیشین» تا حد قابل توجهی پیش از وقوع سیل بود که پس از سیل سرریز نکند. از سوی دیگر مهم‌ترین اقدام ما اطلاع‌رسانی پیش از حادثه بود. هشدارهای قرمزی که ما در زمینه پیش‌بینی سیل دادیم، از کشورهای دیگر بسیار زودتر بود. درحالی‌که در این کشورها همان روز اعلام کردند. اما می‌دانید که بارندگی وقتی اتفاق می‌افتد، بخشی از آن در چرخه محیط‌زیست جذب زمین می‌شود و روند طبیعی خود را طی می‌کند؛ درحالی‌که بعضی از مردم انتظار دارند تمام بارانی را که می‌بارد در لیوان بسته‌بندی کنیم. این اتفاق اصلا شدنی نیست.
اقدامات پیش‌گیرانه شما چقدر اثربخش بوده است؟
من باید شرحی از اتفاقی که در سیستان‌وبلوچستان افتاد، بدهم. اگر متوسط بارندگی ۱۰۰میلی‌متر در طول یک‌سال است، در سیل فروردین در زرآباد ۲7۰میلی‌متر بوده است؛ یعنی 2.3برابر بارندگی متوسط سالانه در یک روز. باید یاد کنم که این مقدار بارش کمتر از ۵ساعت در منطقه زرآباد باریده است. همان‌طور که کارشناسان سازمان هواشناسی اعلام کردند، این سیل در شدت و حجم، توفان «گونو» را رد کرده است. در این اتفاق یعنی40درصد متوسط بارندگی یک‌سال استان در پهنه ساحلی که 45درصدی استان را شامل می‌شود، آمده است. عمده آن هم در قصرقند، نیکشهر، کنارک، زرآباد و دشتیاری بوده یعنی حدود 7.5میلیارد متر مکعب آب. در زمان کمی از آسمان در این محدوده‌ها باریده است. شک نکنید این باران با توجه به زیرساخت‌های ما که مشکل دارند و از قبل هم که آسیب‌دیده بودند، خسارت زیادی می‌زنند. در این زمان که ما نمی‌توانیم زیرساخت‌ها را درست کنیم، بلکه باید در این شرایط چه اقدامات اضطراری را انجام داد؟ می‌خواهم عرض کنم با این حجم بارندگی کار اصلی ما در ابتدا این است که باید جان شهروندانمان را حفظ کنیم. پس در ابتدای امر، بالاترین اطلاع‌رسانی را انجام دادیم. تمام دستگاه‌ها آماده باش بودند. مرخصی مدیران لغو شد و اعلام کردیم که همه باید در منطقه حاضر باشند. 621اکیپ امدادی حاضر بودند و همچنین هلال‌احمر، راهداری و پلیس همه آماده‌باش بودند و در مناطقی که تعریف شده بود، استقرار داشتند. خودم به‌عنوان جانشین مدیریت بحران به همراه استاندار، 6ساعت قبل از شروع بارندگی در منطقه بودم. اطلاع‌رسانی کامل از طریق تمام ظرفیت شوراها، فرمانداری‌ها، دهیاری‌ها، معتمدان، رسانه‌های رسمی و شبکه‌های مجازی انجام شده بود. پایین‌ترین سکونتگاه‌ها که روستاهایی هستند با حدود ۲۰خانوار از طریق دهیارها اطلاع‌رسانی شده بودند. یعنی از تمام روش‌ها و ظرفیت‌های ممکن این اقدامات باید انجام می‌شد. با این وجود متاسفانه بعضی‌ها بی‌توجهی کردند. مثلا ۳دستگاه اتوبوس بدون هماهنگی ساعت 12شب از چابهار حرکت کردند و در نقطه‌ای که بیشترین بارندگی را داشتیم، دچار دردسر شدند. به هر حال افرادی بی‌احتیاطی کردند و در آب‌گرفتگی جاده گرفتار شدند و ما تا ساعت ۳شب نزدیک به ۷۰نفر را نجات دادیم. مهم این است که ما تا ۷۲ساعت بعد از بارندگی‌ها هیچ فوتی نداشتیم.
با این وجود، معین‌الدین سعیدی، نماینده مجلس در گفت‌وگو با «انتخاب» اعلام کرده، سیل جان 10نفر را در جنوب سیستان‌وبلوچستان گرفته است.
چه کسی اینها را اعلام کرده است؟ رسانه‌های ما باید از قول مراجعی چون استاندار و مدیریت بحران خبر را نقل کنند. هیچ فرد دیگری برای اعلام این خبر رسمیت ندارد. همان‌طور که خدمت شما گفتم ما تا 72ساعت اعلام فوتی نداشتیم و آخرین آمار فوتی ما 6نفر بوده است که باید بررسی شود و سپس به‌صورت قطعی در 24ساعت آینده اعلام نهایی می‌کنیم. مساله این است برخی از این مرگ‌ها با وجود اشراف به خطر اتفاق افتاده است. در واقع یکی خودخواسته است و یکی هم ناخواسته. ما اینها را رسما اعلام نمی‌کنیم؛ چون باید نیروی انتظامی و پزشکی قانونی تایید کنند. اما همان‌طور که می‌دانید بعد از دو سه ساعت از حادثه سیل کشورهای امارات و عمان چه اتفاقی افتاد؛ آن هم با توجه به امکاناتی که ادعا داشتند. شما بروید بررسی کنید در عمان 18نفر از دنیا رفتند. این در حالی است که در آنجا کمتر از 200میلی‌متر بارندگی داشتند؛ اما مدیریتی که در سیستان‌وبلوچستان انجام شد با توجه به میزان بالای بارندگی‌ها، بی‌نظیر است. اینکه هر کسی هر عددی خواست اعلام کند که نمی‌شود.
آخر سه روز گذشته و هنوز آمار درگذشتگان سیل اعلام نشده است.
من به شما گفتم که تا 72ساعت هیچ آمار فوتی اعلام نشده است. وقتی یکی خودش را در آبنما می‌اندازد و می‌میرد، حادثه سیل است؟ ما از قبل هشدارهای لازم را داده بودیم. مثلا به ما گزارش شده که یک نفر در این شرایط رفته ماهی‌گیری و بعد شیرجه می‌زند در آب. آیا این بر اثر سیل مرده است؟ یا دو نفر چون گوسفندان را برای چرا بردند، جانشان را از دست دادند. ما پیش از سیل به آنها هشدار داده بودیم. با این حال باید آمارهای فوتی پس از تایید اعلام شود؛ منظورم همان 6نفر است.
سه کارگر راه‌آهن که در ابتدای سیل اعلام شد که جان خود را از دست دادند، چطور؟
این سه کارگر، ۴۸ساعت قبل از این بارندگی جانشان را از دست دادند. آنها از پرسنل شرکت راه‌آهن بودند و چون برای یکی از همکارانشان مشکل پیش آمده بود، برای کمک می‌روند؛ اما بارندگی می‌شود و لودرشان در مسیر آب واژگون می‌شود. اما این اتفاق پیش از سیل اخیر بوده. مثلا شما وقتی درباره این سیل اخیر صحبت می‌کنید، مشکلات سیل اسفندماه را هم در گزارش می‌آورید؟ نمی‌آورید که.
بیشتر رسانه‌ها از جمله «ایلنا» خبر درگذشت سه کارگر و مفقودی یک کارگر دیگر را که همراهشان بود، داده بودند، آیا مفقودی پیدا شده است؟
ما مفقودی فقط دو نفر در نیکشهر داشتیم که بعد از مدتی تلاش، جسد این افراد را پیدا کردیم.
درباره شکستن سد کهیر چه توضیحی دارید؛ چون برمی‌گشت به اینکه زیر ساخت‌ها مشکل داشتند.
شکستن سد کهیر شایعه‌ای بود که متاسفانه از سوی برخی افراد مطرح شد. ظرفیت سد کهیر 384متر مکعب بوده است، ما برای اینکه بتوانیم از اینکه خدای نکرده برای روستاهای پایین‌دست مشکلی پیش نیاید، جلوگیری کنیم از چند روز قبل هشدار دادیم و آنها را به بالا دست بردیم. خیلی از دوستان نمی‌دانند این سد جدیدالتاسیس است و هنوز آب‌گیری نشده است. خیلی از مسوولان آمدند و با بالگرد کنترل کردند و از نزدیک شاهد این بودند که برای سد اصلا مشکلی پیش نیامده است. همین الان هم هنوز سد دارد سرریز می‌کند؛ این اندازه حجم بالاست. با این حال ما در کمترین زمان ممکن اقدامات لازم را انجام دادیم. می‌دانید مساله این است که اینجا استان سیستان‌وبلوچستان است و تحت شرایط خاصی قرار دارد. رسانه‌های معاند به‌شدت دارند کار می‌کنند و در فضای مجازی مدام اطلاعات اشتباه می‌دهند.
آخرین اقدامات انجام‌شده پس از سیل را شرح می‌دهید؟
سیل ارتباط اینترنتی پنج شهرستان ما را قطع کرده بود که هنوز هم برخی جاها ارتباطشان قطع است؛ اما به‌صورت کلی همه این شهرها ارتباطشان وصل شده است. از سوی دیگر راه ارتباطی بیش از ۴۰۵راه روستایی، 20مسیر فرعی و تقریبا 4محور شریانی نیز مسدود شده بود. 446روستا برقشان و آب ۲۹۵روستا قطع شده بود که در حال حاضر، برق همه روستاها وصل شده است و اکنون فقط ۶۵روستا از 295روستا قطعی آب دارند. البته این را بگویم که به همین روستاها، آب‌رسانی سیار انجام و آب‌معدنی هم توزیع می‌شود. تا الان مشکل 4شریان اصلی برطرف شده و فقط ۱۰۱راه روستایی ارتباط ندارند. این ارتباط نداشتن به این معنی نیست که خدمات‌رسانی نشده است. از همان روز اول ما به هر حال با ماشین‌آلات سنگین یا بالگرد به این روستاها خدمات‌رسانده‌ایم. تا امروز 6 بالگرد که 171پرواز داشتند و 7اورژانس هم مشغول به کار بودند.
همان‌طور که پیش‌تر گفتم مهم‌ترین اقدامات ما در این سیل پیش‌گیرانه بود، مثلا باتوجه به آماری که دانشگاه علوم پزشکی اعلام کرده بود، 336نفر بیمار سخت و زنان باردار را شناسایی کردیم و نزدیک به 164زن باردار را به نقطه امن رساندیم و 17نفر دیگر را با بالگرد نجات دادیم. باز هم تاکید می‌کنم که حتی هواشناسی بارش 280میلی‌متر را پیش‌بینی نکرده بود با این حال عملکرد ما از دبی که بارششان تا 150میلی‌متر بود، بسیار بهتر بود. در حال حاضر نیز خدمات‌رسانی در حال انجام است. پیمانکاران و شرکت‌های بخش خصوصی که در اقدامات پیش‌گیرانه همراه ما بودند، هنوز هم مشغول به کار هستند. شما باور کنید وقتی می‌گوییم راه کنارک به زرآباد باز شده این فقط یک جمله است، اما من خودم آنجا ایستاده بودم و ۴۸ساعت طول کشید تا راه باز شد. واقعا به سختی این کارها انجام شده است.
اینجا باید از تمام عزیزان نیروهای نظامی و انتظامی که پای کار آمدند، تشکر کنم و تمام نهادهای انقلابی همچون ستاد اجرایی فرمان امام، بنیاد مستضعفان و کمیته امداد که از لحظه اول، ما را همراهی کردند و به افراد تحت پوشش خود خدمات رساندند. از مسوولان دولتی همچون آقای وزیر کشور که همان فردای سیل حضور پیدا کردند و شخصا مدیریت میدانی داشتند نیز متشکرم. قابل ذکر است که از همان ابتدا نیروهای امداد و نجات سازمان هلال‌احمر همراه ما بودند. بر اساس فراخوانی هم که زده شده، شهرداری تهران با دو فروند هواپیما امکانات و تجهیزات کاملی را برای آب‌گیری کنارک آورده و شهرداری مشهد هم در کنار سایر دستگاه‌ها برای پاک‌سازی حضور پیدا کرده است. در نهایت تاکید می‌کنم که هیچ محدودیتی برای خدمات‌رسانی پیش نیامده است.
