جنگ گسترده منطقه‌ای نزدیک است

جولیان بورگر ۳۱ دسامبر در روزنامه گاردین نوشت: چند ساعت پس از آغاز جنگ غزه، شبه‌‌‌نظامیان شیعه حزب‌‌‌الله لبنان در همبستگی با فلسطینی‌‌‌ها و در پاسخ به حملات هوایی اسرائیل شروع به تیراندازی به شهرها و روستاهای شمال اسرائیل کردند. نیروهای ارتش یمن نیز به کشتی‌‌‌ها در دریای سرخ حمله کردند. چون پایگاه‌‌‌های آمریکایی در سوریه و عراق مورد حملات مکرر گروه‌‌‌های وابسته به ایران قرار گرفتند، واکنش سریع واشنگتن را به دنبال داشت و آمریکا دو ناو هواپیمابر و ناوگان تهاجمی همراه آنها را به منطقه اعزام کرد. همزمان، کرانه باختری در اعتراض به بمباران غیرنظامیان در غزه به تکاپو افتاد و شهرک‌نشینان افراطی یهودی با تصرف سرزمین فلسطین و ایجاد وحشت در ساکنان آن، به سرعت درصدد برآمدند تا بر موج خشم اسرائیل سوار شوند. هر یک از این صحنه‌‌‌های درگیری، پتانسیل ایجاد حریق بسیار ترسناک در خاورمیانه را دارند. چند روز گذشته نشان داده‌‌‌ که تشدید تنش خواسته یا ناخواسته، می‌تواند اسرائیل را به رویارویی آشکار با ایران بکشاند و ایالات‌متحده را نیز تحت‌تاثیر قرار دهد.

در یک حمله هوایی اسرائیل در حومه دمشق، سردار سید رضی موسوی، یکی از اعضای ارشد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران که مسوول ارتباط نظامی بین سوریه و ایران بود، ترور شد. پس از درگذشت سردار موسوی در روز دوشنبه هفته گذشته، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با صدور بیانیه‌‌‌ای اعلام کرد که رژیم غاصب و وحشی صهیونیستی تاوان این جنایت را خواهد داد. در همین حال، متحدان یمنی تهران به سمت نیروی ضربت دریایی «نگهبان سعادت» به رهبری ایالات‌متحده که برای محافظت از کشتی‌ها در دریای سرخ تشکیل شده است، شلیک کرده‌اند. کشتی‌‌‌های جنگی آمریکایی ده‌‌‌ها پهپاد و همچنین تعدادی موشک بالستیک را سرنگون کردند. فرماندهی مرکزی ایالات متحده با صدور بیانیه‌ای ادعا کرد که همه دلایل از این حکایت دارد که این حملات، در حالی که توسط یمنی‌ها انجام شده، اما به طور کامل توسط ایران هدایت می‌شود.

اگر یک کشتی جنگی ایالات متحده مورد اصابت قرار گیرد، جو بایدن برای ارائه پاسخ قاطع تحت فشار شدید قرار می‌گیرد، زیرا او وارد سال انتخاباتی می‌شود که جمهوری‌خواهان به دنبال تمرکز بر هر نقطه ضعفی در آن هستند. نفتالی بنت، نخست‌‌‌وزیر سابق اسرائیل، روز پنج‌‌‌شنبه در تفسیری در یک روزنامه آمریکایی، دیدگاه شاهین‌های آمریکایی را بیان کرد که آنها محکوم به جنگ با نایبان ایران هستند و به همین دلیل باید ایران مستقیم مورد هدف قرار گیرد. بنت در وال‌استریت ژورنال ادعا کرد: «امپراتوری ایران باید سرنگون شود. آمریکا و اسرائیل باید هدف روشنی را برای سرنگونی حکومت ایران تعیین کنند. نه تنها این امکان‌پذیر است، بلکه این برای امنیت و امنیت خاورمیانه و کل جهان متمدن حیاتی است.»

روز جمعه، شورای امنیت سازمان ملل متحد برای بحث در مورد خشونت در کرانه باختری تشکیل جلسه داد، اما این جلسه به سرعت به بحث در مورد جنگ منطقه‌ای کشیده شد. گیلاد اردان، سفیر اسرائیل در این سازمان، موضوع خشونت شهرک‌نشینان در کرانه باختری را رد کرد و آن را انحراف از تهدید حزب الله لبنان دانست. اردان با تکرار هشدار مقامات اسرائیل مبنی بر اینکه تل‌آویو احتمالا با ایجاد یک منطقه حائل در جنوب لبنان، اوضاع را به دست خود خواهد گرفت، گفت: وضعیت در شمال سرزمین‌های اشغالی در حال رسیدن به نقطه بی‌بازگشت است. اگر این حملات ادامه یابد، مجددا تاکید می‌‌‌کنم که وضعیت تشدید خواهد شد و ممکن است به یک جنگ تمام عیار منجر شود. سفیر اسرائیل گفت: لبنان باید پاسخگوی حملاتی باشد که از خاک خود انجام می‌شود.

محمد خالد خیاری، دستیار دبیرکل سازمان ملل متحد، به اعضای شورای امنیت گفت: در حالی که بیشتر تبادل آتش بین اسرائیل و حزب‌‌‌الله در اطراف مرز بوده است، برخی از حملات به عمق می‌تواند شبح یک درگیری بی‌حد و حصر با پیامدهای ویرانگر برای دو طرف را به دنبال داشته باشد. خیاری افزود: با ادامه درگیری‌ها در غزه، خطر اشتباه محاسباتی در حال افزایش است. لانا نسیبه، فرستاده امارات متحده عربی در سازمان ملل ناراحتی جهان عرب را ابراز کرد که در غیاب «تصمیمات جسورانه و شاید ناراحت‌‌‌کننده» برای معکوس کردن انحراف به سمت درگیری‌‌‌های منطقه‌‌‌ای، «جایگزین آن گسترش چشم‌‌‌انداز جهنمی غزه به سمت کرانه باختری، اسرائیل، لبنان و سایر بخش‌‌‌های خاورمیانه است.»

از زمان حمله حماس در ۷ اکتبر، سازمان ملل تخمین می‌‌‌زند که ۳۰۴ فلسطینی از جمله ۷۹ کودک در کرانه باختری شهید شده‌‌‌اند. چهار اسرائیلی نیز در ۳۰ نوامبر در حمله مردان مسلح فلسطینی در بیت‌المقدس کشته شدند. یکی از کشته‌شدگان به اشتباه توسط یک سرباز اسرائیلی مورد اصابت گلوله قرار گرفت. خالد الگیندی، کارشناس ارشد موسسه خاورمیانه در واشنگتن، معتقد است که تعداد نامتناسب شهدای فلسطینی نشان می‌‌‌دهد که نیروهای اسرائیلی در تلاش برای جلوگیری از قیام در کرانه باختری در راستای همبستگی با غزه، یک کارزار کشتار بیش از حد انجام داده‌‌‌اند. الگیندی اظهار کرد: ذهنیت اسرائیلی‌‌‌ها این است که فکر می‌‌‌کنند از انتفاضه سوم جلوگیری می‌‌‌کنند اما من فکر می‌‌‌کنم روشی که آنها کار می‌‌‌کنند، احتمالا بیشتر شبیه به ایجاد آن است. وی به بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل، به عنوان یک عنصر ناپایدار در وضعیت احتراق منطقه اشاره کرد.

نتانیاهو که عمدتا توسط اسرائیلی‌‌‌ها به خاطر وجود نقص‌‌‌های امنیتی که به حمله حماس امکان وقوع داد، سرزنش می‌شود، با خطر سقوط از قدرت مواجه است، البته تنها زمانی که درگیری‌‌‌ها پایان یابد یا حداقل از شدت آن کاسته شود. از سوی دیگر، تشدید تنش می‌تواند او را در سمت خود نگه دارد. صراحتا این نتانیاهو است که شرایط را در همه جبهه‌ها - در غزه، در مرز لبنان، در سراسر منطقه - دیکته می‌کند. الگیندی گفت این جنگ اوست. وی افزود: فکر می‌‌‌کنم هر روز که این اتفاق می‌‌‌افتد، به گسترش آشفتگی منطقه‌‌‌ای نزدیک‌‌‌تر می‌‌‌شویم.