فیلیپ کاتلر

بخش شانزدهم

متن پیش‌رو، شانزدهمین قسمت از ترجمه کتاب پرفروش «Up & Out Of Poverty» می‌باشد؛ کتابی که توسط «فیلیپ کاتلر» (Philip Kotler) تالیف و در سال ۲۰۰۹ منتشر شده است. «فیلیپ کاتلر» بدون تردید مطرح‌ترین چهره آکادمیک فعلی دنیا در حوزه مدیریت بازاریابی (Marketing Management) محسوب می‌شود. «کاتلر» با تالیف چندین متن درسی معتبر در زمینه دانش بازاریابی، جزو مشهورترین و معتبرترین نام‌ها برای اکثریت قاطع از دانشجویان مدیریت و اقتصاد در سراسر دنیا به حساب می‌آید.

کاتلر علاوه بر تالیف کتاب‌ها و مقالات متعدد در حوزه‌های مرسوم بازاریابی (بازاریابی اقتصادی)، مباحثی را نیز در زمینه یک مفهوم متناظر و خلاقانه، یعنی «بازاریابی اجتماعی» مطرح نموده است. همان‌طور که در «بازاریابی اقتصادی»، هدف اصلی به کارگیری چارچوب‌های تحلیلی علمی برای دستیابی به سود اقتصادی هر چه بیشتر می‌باشد، در «بازاریابی اجتماعی» نیز دستیابی به منافع اجتماعی هر چه بیشتر مد نظر قرار دارد؛ بنابراین «بازاریابی اجتماعی»، به تجزیه و تحلیل علمی برای افزایش بهره‌وری فعالیت‌های مختلف اجتماعی می‌پردازد؛ ضمن آنکه تمرکز ویژه آن بر فعالیت‌های گروه‌های خیریه با هدف کمک به فقرا می‌باشد.

نقطه اوج طرح ایده بازاریابی اجتماعی (Social Marketing) توسط «کاتلر»، به نگارش کتابی در این زمینه در سال ۲۰۰۹ مربوط می‌شود؛ کتابی به نام «رهایی از تله فقر»که شانزدهمین قسمت از ترجمه آن در پیش روی خوانندگان محترم روزنامه دنیای اقتصاد قرار گرفته و قسمت‌های بعدی آن نیز به صورت هفتگی (در روزهای ۴ شنبه هر هفته) در صفحه‌اندیشه روزنامه دنیای اقتصاد منتشر خواهد شد. ضمنا عنوان اصلی انگلیسی کتاب مذکور عبارتست از: Up & Out of poverty; The social marketing solution

گروه مترجم این کتاب، امید فراوان دارند که ترجمه کتاب‌هایی از این دست بتواند در درجه اول ایده‌هایی جدید در راستای افزایش بهره‌وری گروه‌های خیریه ایرانی فراهم ساخته و در درجه بعد مورد استفاده مدیران اجرایی کشور واقع شود.

ده‌ها هزار سازمان غیرانتفاعی در سراسر جهان برای کمک به فقرا فعالیت می‌کنند. گفته می‌شود در کشورهای در حال توسعه، نرخ افزایش تعداد سازمان‌های غیرانتفاعی داخلی از کشورهای توسعه‌یافته پیشی گرفته است. این تغییر نه تنها در تعداد بلکه در دامنه و مشخصات فعالیت‌ها و پروژه‌های جامعه اتفاق افتاده است. بسیاری از سازمان‌های غیرانتفاعی کار خود را با خیریه آغاز می‌کنند. امروزه در جهان در حال توسعه سازمان‌های زیادی در برنامه‌های اصلاح برنامه‌های آموزشی، توسعه روستایی، سلامت و تغذیه، حفاظت از محیط زیست، حقوق بشر و مقابله با فساد فعالند. در ادامه چند سازمان‌ غیرانتفاعی مهم معرفی می‌شوند.

سازمان همکاری برای کمک و امداد در همه جا

«همکاری برای کمک و امداد در همه جا» (CARE) یکی از بزرگ‌ترین سازمان‌های بشردوستانه و امدادگر بین‌المللی است که بیش از ۱۲۰۰۰ کارمند دارد و بیشتر این کارمندان بومی کشوری هستند که در آن کار می‌کنند. CARE در سال ۱۹۴۵ برای فراهم کردن کمک به بازماندگان اروپایی جنگ جهانی دوم و با انتقال بسته‌هایی که خویشان و دوستان این بازماندگان می‌فرستادند تاسیس شد.

این بنیاد همچنان امدادهای فوری را در هنگام وقوع مصائب و پس از آن تدارک می‌بیند اما امروزه بیشتر بر دلایل فقر و حوزه‌هایی مانند بهداشت، آموزش و توسعه اقتصادی تمرکز دارد. کمپین‌های ضد فقر، کمپین گرسنگی جهانی، آموزش، اچ‌آی‌وی ایدز، پیروزی بر فقر و CARE برای کودکان را در بر می‌گیرد. این سازمان فعالیت‌های حقوق بشری نیز دارد.

بنیاد بیل و ملیندا گیتس

بنیاد گیتس بزرگ‌ترین بنیادی است که فعالیت خیریه‌ شفاف دارد. اندازه این بنیاد که در سال ۲۰۰۰ تاسیس شد، در سال ۲۰۰۶ و بعد از دریافت هدایای وارن بافت دو برابر شد. سرمایه این بنیاد ۷/۳۸ میلیارد دلار آمریکا است و اهداف اولیه آن عبارتند از ارتقای خدمات درمانی و کاهش فقر شدید در جهان و ایالات‌متحده، گسترش فرصت‌های تحصیلی و دستیابی به تکنولوژی اطلاعات. بنیاد گیتس سه برنامه را اداره می‌کند: برنامه سلامت جهانی که در ریشه‌کن کردن فلج اطفال، حمایت از تحقیقات اچ‌آی‌وی ایدز و ارتقا و توزیع واکسن‌های کودکان فعالیت می‌کند؛ برنامه توسعه جهانی که از وام‌دهی خرد، توسعه کشاورزی و انقلاب سبز، کتابخانه‌های جهانی و کمک به قربانیان مصائب طبیعی پشتیبانی می‌کند. برنامه سازمان ملل که دسترسی به اینترنت در کتابخانه‌های ایالات‌متحده، تحقیق در زمینه کامپیوتر، کالج‌هایی با اکثریت دانشجویان سیاه‌پوست و برنامه‌های کمک مالی به تحصیل دانش‌آموزان فقیر را در بر می‌گیرد.

سازمان بین‌المللی خدمات جمعیتی

سازمان بین‌المللی خدمات جمعیتی (PSI) یک سازمان بازاریابی اجتماعی غیرانتفاعی در واشنگتن دی‌سی است که برای حل مشکلات افراد کم درآمد و آسیب‌پذیر در بیش از ۶۰ کشور در حال توسعه با بخش خصوصی همکاری می‌کند. این برنامه در حوزه‌های مالاریا، بهداشت باروری، کاهش مرگ و میر کودکان و ایدز فعال است. PSI محصولات، خدمات و رفتاری را که به افراد کم‌درآمد و آسیب‌پذیر کمک می‌کند تا زندگی سالم‌تری را در پیش گیرند ارائه می‌دهد. PSI یک سازمان مهم در بازاریابی اجتماعی غیرانتفاعی است که در ۱۹۷۰ بنیان گذاشته شد و در ۱۵ سال اول در زمینه تنظیم خانواده فعالیت می‌کرد. این سازمان در سال ۱۹۸۵ برنامه پیشگیری و درمان برخی بیماری‌های صعب‌العلاج را آغاز نمود که یکی از آنها به برنامه پیشگیری از اچ‌آی‌وی مربوط می‌شود. PSI در دهه نود کار روی مالاریا و آب بهداشتی را نیز در دستور قرار داد. این سازمان تخمین می‌زند که برنامه‌هایش از ۲۱۸۰۰۰ مورد بیماری اچ‌آی‌وی ایدز، ۷/۶ میلیون بارداری ناخواسته، بیش از ۱۴۰۰۰۰ مورد مرگ کودکان از مالاریا و اسهال و ۳۴ میلیون مورد بیماری مالاریا جلوگیری کرده است.

سازمان بین‌المللی برنامه

سازمان بین‌المللی برنامه (Plan International) که بیش از ۷۰ سال پیش پایه‌گذاری شد یک «خیریه توسعه» (development charity) غیرمذهبی، غیرسیاسی و متمرکز بر کودکان است که بیش از ۶۰۰۰ کارمند در جهان دارد و با بیش از ۵۰۰۰۰ داوطلب کار می‌کند. این سازمان در ۴۶ کشور به ۳/۱ میلیون کودک و خانواده‌هایشان خدمت‌رسانی می‌کند. در سال ۲۰۰۶ این سازمان بیش از ۵۴۰ میلیون دلار جمع کرد.

این سازمان به مسائل مربوط به سلامتی، آموزش، ایجاد پناهگاه و معاش می‌پردازد و هدف آن دستیابی به پیشرفت‌های دیرپا در کمک به کودکان فقیر است. این مجموعه افراد خیر را تشویق می‌کند تا هر کدام کودکی را تحت حمایت بگیرند و با آنها در ارتباط باشند تا یک رابطه شخصی بینشان ایجاد شود. حامیان می‌توانند ببینند که پولشان چطور خرج می‌شود. اعانه‌ها صرف تامین مالی پروژه‌هایی می‌شوند که به کل جامعه‌ای که کودکان هم عضوشان هستند منفعت می‌رساند. این پول‌ها مستقیما به کودکان داده نمی‌شود. فراهم کردن مدرسه و خدمات درمانی برای کودک تحت حمایت بخشی از کار این سازمان است.

سازمان پزشکان بدون مرز (با علامت اختصاری MSF)

MSF یک سازمان غیردولتی بشردوستانه است که به خاطر تلاش‌هایش در کشورهای در حال توسعه و مناطق جنگ‌زده‌ای که با بیماری‌های واگیردار روبه‌رو هستند شناخته شده است. مردم یک منطقه جنگزده به خاطر تغذیه بد یا آب غیربهداشتی اغلب دچار بیماری‌های مسری می‌شوند. کارکنان MSF تلاش می‌کنند که غذا و آب بهداشتی را در دسترس مردم این مناطق قرار دهند. آنها خدمات درمانی و آموزش‌های بهداشتی را برای مردم بیش از ۷۰ کشور دنیا فراهم می‌آورند. پزشکان فرانسوی MSF را در سال ۱۹۷۱ ایجاد کردند. هیات‌مدیره بین‌المللی این سازمان در ژنو سوییس واقع است. MSF سالانه حدود ۳۰۰۰ پزشک، پرستار، ماما و آمایشگر پروژه را آموزش می‌دهد. بودجه سالانه این سازمان حدود ۴۰۰ میلیون دلار است که ۸۰ درصد آن را اشخاص نیکوکار می‌پردازند و باقی را دولت‌ها و شرکت‌ها فراهم می‌کنند.

سازمان بین‌المللی خانه بشریت

«سازمان بین‌المللی خانه بشریت» (HFHI) یک سازمان غیرانتفاعی مسیحی بین‌المللی است که شعار آن ساختن خانه‌های «ساده، راحت و ارزان» است. این خانه‌ها را نیروی کار داوطلب می‌سازد و از فروششان سودی عاید نمی‌شود. میلارد و لیندا فولر این سازمان را در سال ۱۹۷۶ تاسیس کردند. دفاتر مرکزی آن در آتلانتای ایالت جرجیا است. HFHI فعالیت‌های شعب مستقل محلی را که تمام ساخت‌و‌سازها، وام‌های رهنی و انتخاب صاحبخانه‌ها را انجام می‌دهند تحت نظارت و حمایت خود دارد. تا سال ۲۰۰۴، HFHI در ایالات‌متحده ۵۰۰۰۰ خانه و در ۱۰۰ کشور دیگر بیش از ۱۷۵۱۰۰ خانه ساخته و به بیش از ۱ میلیون نفر خدمت‌رسانی کرده است. خانواده‌ها بر اساس نیاز، توان بازپرداخت، وثیقه و تمایلشان به شراکت با این سازمان انتخاب می‌شوند. این سازمان هیچ تبعیضی بر اساس نژاد، مذهب یا قومیت اعمال نمی‌کند. انتظار می‌رود کسانی که صاحبخانه می‌شوند حدود ۵۰۰ ساعت وقت در پروژه خانه خودشان یا خانه‌های دیگر صرف کنند. جیمی کارتر رییس‌جمهور سابق یکی از حامیان و مشارکت‌کنندگان این سازمان بود.

کودکان را نجات دهید

سازمان «کودکان را نجات دهید» (Save the Children) که در سال ۱۹۱۹ بنیان گذاشته شد یکی از سازمان‌های بین‌المللی مطرح در کمک به کودکان نیازمند سراسر جهان است. هدف آن بهبود زندگی کودکان از طریق آموزش، مراقبت‌های بهداشتی و فرصت‌های اقتصادی و همچنین ارائه کمک‌های فوری در موارد مصائب طبیعی، جنگ و منازعه است. اعضای این سازمان تلاش می‌کنند برای ۸ میلیون کودک در کشورهایی که درگیر نزاع هستند آموزش باکیفیت فراهم کنند. این سازمان همچنین از تصویب قوانین محدود‌کننده کار کودکان حمایت می‌کند و همچنین کمپینی علیه استفاده از کودکان سرباز راه انداخته است.

آکادمی توسعه تحصیلی

آکادمی توسعه تحصیلی (AED) یک سازمان غیرانتفاعی است که برای توسعه آموزش، سلامت، جامعه توسعه اقتصادی در سطح جهان فعالیت می‌کند. AED بیش از ۲۵۰ برنامه را در ایالات‌متحده آمریکا و ۱۵۰ کشور دیگر مدیریت می‌کند. این سازمان که در سال ۱۹۶۱ برای فراهم‌آوری کمک‌های تکنیکی به مدیران آموزش عالی بنا شد کم‌کم فعالیت در زمینه تکنولوژی آموزشی، اصلاحات آموزشی و پروژه‌های جامعه را نیز به کار خود اضافه کرد. AED همچنین از طریق بازاریابی اجتماعی و دیگر روش‌ها برای بهبود سلامت در کشورهای در حال توسعه تلاش می‌کند. پروژه‌های آن در آفریقا کنترل مالاریا، تحصیل دختران، بهبود آگاهی‌های بهداشتی کودکان و پیشگیری از (اچ‌آی‌وی) ایدز را در بر می‌گیرد.

سپاه مرسی

«سپاه مرسی» (Mercy Corps) یک سازمان خصوصی غیرانتفاعی و داوطلبانه است. این سازمان در سال ۱۹۷۹ با نام صندوق کمک به پناهنده‌ها و برای کمک به پناهنده‌های کامبوجی تاسیس شد. در سال ۱۹۸۲، مرسی در دیگر کشورها گسترش یافت و به سپاه مرسی تغییر نام داد. هدف دسته مرسی پیدا کردن راه‌حل‌های بلندمدت برای فقر و گرسنگی بود. در سال ۲۰۰۶ درآمد آن ۲۰۵ میلیون دلار بود. بیش از ۹۰ درصد این وجوه به‌طور مستقیم به برنامه اختصاص می‌یابد.