ایران و روسیه؛ متحد یارقیب؟
آرمن عزیزیان تحلیلگر فورتکسا برآورد می‌کند که واردات نفت خام ایران توسط چین در دسامبر گذشته ۲/ ۱ میلیون بشکه در روز بوده است. عزیزیان به یک عامل دیگر هم در این زمینه اشاره می‌کند و آن افزایش قابل‌توجه شمار نفتکش‌هایی است که نفت خام ایران را در سه‌ماه چهارم ۲۰۲۲ حمل کردند؛ حال آنکه در اوایل همین سال، این نفتکش‌ها به سمت انتقال نفت روسیه چرخش کرده بودند.
در ماه دسامبر، کاهش واردات نفت خام اورال روسیه توسط چین - از میانگین ۱۵۰ تا ۲۰۰هزار بشکه ماه‌های ژوئن تا نوامبر به تنها ۴۵هزار بشکه در روز - فاکتور دیگری بود که به افزایش صادرات نفت ایران انجامید. همچنین تقاضای بالاتر پالایشگران مستقل چین برای نفت خام تخفیفی ایران هم در این زمینه نقش داشته است.ایران به‌ویژه در برابر تغییر الگوهای تقاضا در چین، یعنی مقصد نهایی بیشتر صادرات نفت خام آن کشور، آسیب‌پذیر است. ردیابی صادرات نفت ایران در سال‌های اخیر بسیار دشوار شده و این به دلیل گام‌های محتاطانه‌ای است که تهران برای پنهان کردن محموله‌های خود بر می‌دارد. عزیزیان می‌گوید که پس از تهاجم مسکو به اوکراین، رقابت میان نفت تخفیفی اورال روسیه و نفت خام ایران در ماه‌های مارس تا سپتامبر تشدید شد اما این وضعیت احتمالا دوباره در حال تغییر است. وی می‌گوید: «در سه ماه اول ۲۰۲۳ انتظار می‌رود که محموله‌های اورال بیشتری با تخفیف‌های بالاتر نسبت به نفت خام ایران، وارد بازار شود و در این شرایط احتمالا شدت تقاضا برای واردات نفت ایران هم پایان خواهد یافت.»
روسیه به پهپادهای ایران برای حمله به زیرساخت‌های شهری اوکراین نیاز دارد اما رقابت در بازار انرژی هم پابرجاست و می‌تواند در گذر زمان، تشدید شود. این رقابت احتمالا بر سر تامین تقاضای نفت خام چین بروز کند؛ تقاضایی که اخیرا فروکش کرده است که بر نفت خام سیبری شرقی - اقیانوس آرام روسیه فشار وارد خواهد کرد.رقابت بر سر «ناوگان سایه» نفتکش‌هایی که فراتر از مدار تحریم‌های جی ۷ حرکت می‌کنند، احتمالا به میدان دیگری برای رقابت دو کشور تبدیل خواهد شد.
