شارلی ابدو با روابط تهران و پاریس چه می‌کند؟
پاستور و الیزه در مدار تنش روزافزون
همان روز یعنی چهارشنبه هفته گذشته، نیکلاس رش، سفیر فرانسه در تهران به وزارت امور خارجه احضار شد و مراتب اعتراض جمهوری اسلامی توسط ناصر کنعانی، سخنگوی دستگاه دیپلماسی به وی ابلاغ شد. پاریس به این اقدام تهران واکنش نشان داد و کاترین کولونا، وزیر امور خارجه فرانسه گفت بهتر است تهران به مسائل داخلی خود بپردازد. به گزارش «ایسنا» به نقل از شبکه فرانس۲۴، وی در گفت‌‌‌‌‌‌‌‌‌وگو با شبکه ال‌‌‌‌‌‌‌‌‌سی‌‌‌‌‌‌‌‌‌آی تی‌‌‌‌‌‌‌‌‌وی مدعی شد: «این ایران است که از طریق بازداشت اتباع فرانسوی سیاستهای بدی را دنبال می‌کند.» رئیس دستگاه دیپلماسی فرانسه همچنین مدعی شد: «به یاد داشته باشیم که در فرانسه برخلاف آنچه در ایران می‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذرد آزادی مطبوعات وجود دارد و این (آزادی) توسط یک قاضی در چارچوب یک قوه قضائیه مستقل نظارت می‌شود.» در واقع با توجه به این پاسخ وزیر خارجه به نظر می‌رسد پاریس نه تنها به دنبال بهبود مناسبات در پی اتفاق اخیر نیست بلکه حتی شاید در جست‌وجوی تنش بیشتر و کاهش روابط با تهران است.
در عین حال وزارت خارجه ایران در گام نخست واکنش به اقدام نشریه فرانسوی اعلام کرد که انجمن ایران‌‌‌شناسی فرانسه در ایران تعطیل شد. اکنون با توجه به این اقدامات ایران و فرانسه این پرسش مطرح می‌شود که آیا روابط تهران و پاریس پیرو اتفاقات رخ داده به سمت تنش بیشتر حرکت خواهد کرد؟ همچنین در صورت تیرگی روابط ایران و فرانسه، مناسبات تهران و بروکسل چه سمت و سویی پیدا خواهد کرد.
جنگ تبلیغاتی شدید
مرتضی مکی، کارشناس مسائل اروپا در پاسخ به روزنامه «دنیای‌اقتصاد» گفت: «انتشار تصاویر توهینآمیز علیه مرجعیت دینی و سیاسی را می‌توان در ادامه جنگ تبلیغاتی و رسانه‌‌‌ای دولت‌‌‌های اروپایی علیه ایران طی تحولات چهار ماه گذشته ارزیابی کرد.»
وی ادامه داد: «نشریه شارلی ابدو، نشریه شناخته شده‌‌‌ای در خصوص انتشار تصاویر توهینآمیز علیه پیامبر اسلام و قرآن کریم است که در پی اقدامات پیشین این نشریه، شاهد واکنشهای خشم آلود مسلمانان در اروپا و دیگر نقاط جهان بودیم.»
به گفته این کارشناس اما پرسش اینجاست که نشریه شارلی ابدو پیش از این نیز این فرصت را داشت که چنین اقداماتی علیه ایران انجام دهد چرا این زمان را انتخاب کرد؟ مکی در پاسخ توضیح داد: «با توجه به سیاستهای کلان دولت فرانسه نسبت به ایران قطعا این نشریه با محدودیت‌هایی در این زمینه مواجه بوده است. اما اینکه در این زمان این نشریه اقدام به انتشار تصاویر توهینآمیز علیه ایران می‌کند، گویای یک حرکت رسانه‌‌‌ای سازمان‌‌‌دهی شده از سوی دولت‌‌‌های غربی به‌ویژه فرانسه نسبت به ایران در ماه‌‌‌های اخیر است.»
مکی با اشاره به اینکه ما در ۴ ماه گذشته شاهد واکنشهای بسیار تند و انتقادی همراه با اعمال تحریم‌‌‌ها از سوی اتحادیه اروپا با محوریت آلمان و فرانسه بوده‌‌‌ایم، افزود: «اینگونه اقدامات در ادامه همان افزایش تنش میان ایران و اتحادیه اروپا و در راس آنها آلمان و فرانسه است.»
وی درباره تاثیر این تنش‌‌‌ها بر مناسبات ایران و دیگر کشورهای اروپایی نیز توضیح داد: «قطعا اینگونه اقدامات از سوی نشریه شارلی ابدو به افزایش تنش میان ایران و فرانسه و در سطح کلان‌‌‌تر اروپا خواهد انجامید. همچنانکه در روزهای اخیر شاهد بودیم که دولت هلند نیز خواستار اقدامات سیاسی و اقتصادی شدیدتری علیه ایران از سوی اتحادیه اروپا شد.»
این کارشناس در واکاوی واکنش ایران به اقدام اخیر پاریس گفت: «واکنشهای جمهوری اسلامی به این اقدامات ویژگی خاصی نداشته است و انتظار نمی‌رود بعد از این نیز این واکنش‌‌‌ها در سطحی باشد که دولت‌‌‌های اروپایی را نسبت به تجدیدنظر در روابط‌‌‌شان با ایران تحت‌تاثیر قرار بدهد.»
به گفته مکی، تعطیلی انجمن ایران‌‌‌شناسی فرانسه در ایران اقدامی نیست که بخواهد در واکنش به این حجم از انتقادات و فشارها از سوی اروپا مورد توجه پاریس قرار بگیرد.
کارشناس مسائل اروپا درباره دلیل این نوع واکنش ایران گفت: «اکنون روابط ایران و اروپا وارد یک فاز تنش گسترده شده است و اینگونه واکنش ایران در زیرمجموعه آن تنش گسترده تاثیر جدی نخواهد داشت.»
وی افزود: «باید توجه داشته باشیم که طرفین قطعا از این تنش‌‌‌ها دچار خسران می‌شوند؛ چرا که تهران در حال رایزنی‌‌‌های گسترده در جهت احیای برجام است اما از طرف مقابل ما شاهد اقدامات تنش‌‌‌زای بیشتری هستیم که می‌تواند خنثی‌کننده تحرکات ایران در جهت احیای برجام باشد.»
تنش بی‌‌‌سابقه
همچنین یک کارشناس دیگر مسائل اروپا نیز به «دنیای‌اقتصاد» گفت: «روابط ایران و اروپا چند ماهی است که فضای بسیار بدی را تجربه می‌کند. درواقع بعد از انقلاب اگر ماجرای فراخواندن سفرای اروپایی در واقعه میکونوس را فاکتور بگیریم، هیچ‌گاه روابط تا به این حد تیره و تار نبوده است.» دلایل مختلفی نیز برای این تیره و تار شدن روابط وجود دارد که یکی بحث برجام است؛ اروپایی‌‌‌ها آخرین نسخه‌‌‌ای که می‌توانستند بر سر آن با ایران توافق کنند را جلوی ایران گذاشتند اما تهران آن را نپذیرفت.
به گفته این کارشناس بحث کمک‌‌‌ها و همکاری نظامی ایران با روسیه نیز دلیل دیگری است که منجر به تشدید بحران بین تهران و بروکسل شده است.
چرا که بحث جنگ روسیه علیه اوکراین امروز تهدید شماره یک امنیتی اروپا محسوب می‌شود. همچنین ناآرامی‌‌‌ها در ایران نیز در موضع‌‌‌گیری‌‌‌های اخیر کشورهای اروپایی علیه جمهوری اسلامی تاثیر داشت و فضای روابط را بیش از قبل وارد تنش کرد.
تحلیل این کارشناس این است که با واکاوی وضعیت روابط ایران با اروپا می‌توان نتیجه گرفت که اروپایی‌‌‌ها خیلی نگران رابطه‌‌‌شان با ایران نیستند. درواقع آنها گزینه همه یا هیچ را در قبال ایران در دستورکار قرار داده‌‌‌اند. به این صورت که به زعم اروپا، تهران یا باید همه دستورکارهای غرب شامل بحث هسته‌‌‌ای، منطقه‌‌‌ای، همکاری با روسیه و بحث‌‌‌های حقوق بشری را بپذیرد و در غیر‌این صورت با ایران وارد توافق نخواهد شد.
این کارشناس مسائل اروپا معتقد است همین که سپاه پاسداران را هنوز در لیست گروه‌‌‌های تروریستی قرار نداده‌‌‌اند، به این دلیل است که می‌‌‌خواهند همچنان دریچه‌‌‌ای را باز بگذارند تا بتوانند با ایران توافق کنند. البته توافق در همان چارچوب همه یا هیچ و فقط بحث هسته‌‌‌ای را شامل نمی‌شود.
از سوی دیگر سه کشوری که به صورت سنتی در اروپا علیه ایران بیشتر موضع می‌‌‌گیرند، فرانسه، آلمان و بریتانیا هستند که در این بین مواضع پاریس بسیار تند بوده است. در چنین شرایطی انتشار این تصاویر از سوی نشریه شارلی ابدو در آتش تنش بین طرفین دمیده است. این در حالی است که دولت فرانسه اگر مایل بود می‌توانست فضا را تلطیف کند ولی امروز اصلا الیزه قصد تلطیف شرایط بین ایران و فرانسه را ندارد.
این کارشناس بر این باور است که ایران دیگر در زمره مسائل مهم و اولویت دار اروپا قرار ندارد و تهران امروز یا باید بر سر همه چیز با آنها توافق کند یا هیچ‌‌‌چیز.
همچنین کارشناس مسائل اروپا تاکید کرد که تهران نیز در این میانه انتخاب خود را کرده و روابطی که با روسیه دارد گویای همه چیز است. وی معتقد است: «بحث همکاری نظامی ایران با روسیه بیانگر آن است که تهران شرق یا حتی می‌توان گفت روسیه را برای همکاری انتخاب کرده است.» این کارشناس در توضیح اینکه چرا ایران سیاست نگاه به روسیه را انتخاب کرده، گفت: «چین منافعی در نظام بین‌الملل دارد اما منافع بین‌المللی روس‌‌‌ها خیلی محدود شده است. درواقع تحریم‌‌‌ها علیه مسکو تا به امروز بی‌‌‌سابقه است.»
در نهایت با توجه به شرایط موجود و صحبت‌‌‌های کارشناسان می‌توان نتیجه گرفت که نه تنها چشم‌‌‌انداز روشنی در مورد روابط ایران با کشورهای اروپایی به‌ویژه فرانسه وجود ندارد بلکه حتی اگر وضعیت به همین منوال پیش برود، آینده خوبی در انتظار مناسبات ایران و کشورهای غربی نخواهد بود.
