تصمیم‌سازان اقتصادی به مجلس دعوت شدند
کارنامه اقتصادی زیر ذره‌بین مجلس نهم
باهنر: نقدهای جدی بر عملکرد اقتصادی دولت وارد است
عکس: دنیای اقتصاد، آکو سالمی
باهنر: نقدهای جدی بر عملکرد اقتصادی دولت وارد است در جلسه مشترک مجلس با مردان اقتصادی کابینه مطرح شد
نقدهای جدی به کارنامه اقتصادی دولت
دنیای اقتصاد، ملیحه ابراهیمی: نمایندگان مجلس نهم روز گذشته، در اولین جلسه مشترک خود با وزرای «صنعت، معدن و تجارت» و «اقتصاد» و رییس‌کل بانک مرکزی، سیاست‌های اقتصادی دولت را به باد انتقاد گرفتند.» «انتقاد از سیاست‌های بانک مرکزی در کنترل نقدینگی»، «عدم هدایت سرمایه‌های سرگردان به سمت بخش تولید»، «سوء‌مدیریت در بخش اقتصاد»، «بی‌ثباتی سیاست‌های اقتصادی»، «ناامنی در فضای کسبوکار و سرمایه‌گذاری»، «گرانی نان»، «عدم ارائه آمارهای به روز اقتصادی»، «روند نزولی اشتغال و نرخ رشد»، «نرخ ظالمانه خرید تضمینی شیر و گندم» و «قانون‌شکنی دولت در صندوق توسعه ملی» از مهم‌ترین محورهای انتقادی بهارستان‌نشینان نسبت به دولت بود. محورهایی که با سخنان محمدرضا باهنر نایب رییس مجلس مبنی بر اینکه «نقدهای جدی بر عملکرد دولت در حوزه اقتصاد وارد است» مورد تایید قرار گرفت.
اولین موضع مسوولان دولتی، اما در پاسخ به این انتقادهای بهارستان‌نشینان این بود که در شرایط تحریم هستیم و شاید طرح پاسخ در جلسه علنی میسر نباشد؛ بنابراین دولتمردان از هیات رییسه مجلس خواستند تا در جلسه غیرعلنی توضیح دهند تا گوش نامحرم آنچه را که نباید، نشنود. درخواستی که البته مورد قبول رییس مجلس واقع شد. پس از آن نمایندگان دولت شروع به پاسخگویی به برخی انتقادات بهارستان‌نشینان کردند و بعضی سوالات را همچنان بی‌پاسخ گذاشتند.
محمود بهمنی رییس‌کل بانک مرکزی در پاسخ به انتقادهای مربوط به حوزه خودش گفت: «تمامی آمارهای اقتصادی از اردیبهشت سال ۹۱ در سایت بانک مرکزی منتشر شده است»، موضوعی که بلافاصله با تذکر احمد توکلی نماینده تهران مورد انتقاد قرار گرفت. توکلی از هیات‌رییسه مجلس خواست تا مسوولان اقتصادی دولت را که در محضر ملت اطلاعات نادرست می‌دهند بازخواست کند. بهمنی همچنین به فعالیت‌های بانک مرکزی در حوزه جمع‌آوری نقدینگی با پیش فروش سکه، فروش اوراق بهادار و بالابردن نرخ سود سپرده اشاره کرد، اما سخنی از هدایت این نقدینگی به سمت تولید به میان نیاورد.
او همچنین گفت که قبول دارد تورم ۲۱ درصدی بالاست، اما ادامه داد که دوست دارد مثل بسیاری از کشورها تورممان یک یا دو درصد باشد.
مهدی غضنفری وزیر صنعت، معدن و تجارت هم به نوبه خود بسیاری از سوالات را بی‌پاسخ گذاشت و در حوزه گرانی نان که سوال بسیاری از نمایندگان بود و لاریجانی رییس مجلس نیز بر پاسخگویی آن بسیار تاکید کرد، به این بسنده کرد که «تنوع فعالیت‌های این وزارتخانه با تنوع سلایق ذی‌نفعان مواجه است، به گونه‌ای که ما وقتی برای ترغیب کشاورز به تولید قیمت گندم را افزایش می‌دهیم، این امر بر افزایش قیمت نان اثر گذاشته و موجب ناراحتی برخی دیگر می‌شود، اما باید توجه کرد که ما در تصمیمات خود مجموع ذی‌نفعان را در نظر می‌گیریم.»
شمس‌الدین حسینی وزیر اقتصاد نیز نه تنها برخی از آمارها مبنی بر عدم رشد و توسعه اقتصادی در کشور را قبول نداشت، بلکه به ارائه آمارهایی از رشد قابل‌توجه شاخص‌های اقتصادی همچون افزایش سرمایه‌گذاری، صادرات غیرنفتی و افزایش ارزش بورس در کشور پرداخت و گفت که هفدهمین اقتصاد دنیا هستیم.
در جلسه علنی روز گذشته مجلس بیش از ۱۰ تن از نمایندگان اقتصادی مجلس در این جلسه، با قرار گرفتن در پشت تریبون صحن علنی، از سیاست‌های اقتصادی دولت انتقاد کردند. پس از آن نیز وزرای اقتصادی و رییس کل بانک مرکزی در سخنرانی‌های خود به بخشی از این انتقادات پاسخ دادند.
انتقاد از فضای نا امن کسب و کار
الیاس نادران نماینده تهران با انتقاد از فضای ناامن موجود برای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی گفت: موانع دولتی دست و پاگیر و محیط ناامن کسب و کار از عوامل مهم عدم سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در کشور است.
جعفر قادری نماینده شیراز نیز، هنر بانک مرکزی را هدایت صحیح نقدینگی کشور به سمت واحدهای تولیدی خواند و افزود: بانک مرکزی نباید به دنبال جمع‌آوری نقدینگی باشد، بلکه باید نقدینگی موجود را به سمت واحدهای تولیدی هدایت کند. وی با بیان اینکه در حال حاضر نسبت نقدینگی به تولید ناخالص ملی، نسبت قابل توجهی است، افزود: عدم دسترسی به نقدینگی از موانع بهبود فضای کسب و کار است.
وی در زمینه بازار ارز ادامه داد: سیاست‌های متناقضی که از طرف بانک مرکزی اعلام می‌شود تولیدکننده را در حالت بلاتکلیف قرار می‌دهد و مشکلات جدی ایجاد می‌کند و حتی منجر به تعطیلی واحدهای تولیدی کوچک شده است.
«مصاحبه‌های نسنجیده بهمنی»
غلامرضا تاجگردون نماینده گچساران هم با اشاره به مصاحبه‌های متعدد محمود بهمنی در سال گذشته گفت: رییس کل بانک مرکزی نباید مصاحبه کند؛ اگر هم مصاحبه کرد سالی یک بار و حرف‌هایش هم باید حرف‌های مورد تایید اقتصاددانان باشد.
وی خطاب به بهمنی افزود: مصاحبه‌های متعدد شما در باب نرخ ارز و عدم شفافیت صحبت‌هایتان باعث نوسانات بازار ارز و ایجاد فشارهای زیادی در تولید شد. البته چند ماه اخیر با کاهش مصاحبه‌های شما بازار ارز ثبات نسبی یافت. وی پرسید: چه کسی مسوول رانت‌هایی است که در اثر این صحبت‌ها به جیب برخی افراد رفت؟
تاجگردون با بیان اینکه بر اساس قانون برنامه نرخ ارز باید در طول برنامه شناور و مدیریت شده باشد، گفت: نرخ فعلی ارز خطر جدی است و باعث ایجاد مشکلاتی برای تولیدکنندگان شده است. سیاست‌های پولی ما جهت‌گیری حمایت از تولید ندارد.
انتقاد از تاخیر در انتشار آمار
احمد توکلی، رییس مرکز پژوهش‌های مجلس هشتم نیز با انتقاد از به روز نبودن آمارهای بانک مرکزی گفت: آخرین نماگر بانک مرکزی متعلق به سال ۱۳۸۹ است یعنی متعلق به ۱۵ ماه پیش است. کدام سرمایه‌گذار می‌تواند با اطلاعات ۱۵ ماه قبل تصمیم بگیرد؟ در این نماگر حساب‌های ملی مربوط به سال ۱۳۸۶ است، یعنی سرمایه‌گذار نمی داند از سال ۸۶ تاکنون چقدر سرمایه‌گذاری و در چه رشته‌هایی سرمایه‌گذاری شده و چگونه باید سرمایه‌گذاری کند. وی افزود: اگر بخواهیم تولید و سرمایه‌گذاری رشد کند یک پیش شرط‌هایی لازم است که از مهم‌ترین آن بهبود فضای کسبوکار، لغو انحصارات و امتیازات، حاکمیت قانون، ثبات سیاست‌های ارزی، ثبات بازار، نفی تورم ، نفی فساد، جریان اطلاعات و انضباط پولی و مالی است.
«قانون شکنی بسیار خطرناک» در صندوق توسعه
وی یکی از قانون شکنی‌های دولت را تغییرات صورت گرفته اخیر در هیات امنای صندوق توسعه ملی عنوان کرد و آن را قانون شکنی عجیب و غریب و بسیار خطرناک خواند.
توکلی تصریح کرد: دولت قصد دارد به صندوق توسعه ملی نیز دست اندازی کند. هیات امنای صندوق توسعه ملی دکتر قربانی مدیرعامل صندوق را که زیر بار دستورهای ویژه نمی رفت، تغییر دادند و آقای فرزین را به عنوان مدیرعامل انتخاب کردند. وقتی این انتخاب با اعتراض دادستان کل (به عنوان یکی از اعضای هیات امنا) روبه‌رو می‌شود [دولتی‌های عضو هیات امنا] می‌گویند ما ۶ رای داریم! بنابراین ۶ به ۳ آقای فرزین رای آورده است.
توکلی گفت: من از آقای وزیر اقتصاد و رییس بانک مرکزی که در مجلس هستند سوال می کنم شما چه حجتی دیدید که او را عوض کردید و بعد هم تصمیمات عجیب و غریب گرفتید؟
رییس مرکز پژوهش‌های مجلس هشتم خطاب به نمایندگان گفت: از جمله تصمیمات عجیبی که گرفته‌اند این است که وظایف و اختیارات و مسوولیت‌های هیات امنا را به هیات عامل واگذار کرده‌اند. به عبارتی هیات امنا را کاملا مسلوب الاختیار کرده‌اند. نمایندگان دو قوه دیگر با این وضعیت دیگر در صندوق حضور ندارند.
پس از این گفته توکلی، لاریجانی تصریح کرد: این اختیار قابل واگذاری نیست. نص صریح قانون است. مگر می‌شود؟
توکلی ادامه داد: اختیارات را از هیات امنا سلب کردند و به هیات عامل دادند وعجیب آن است که هیات عامل هم می تواند خود را عزل کند هم می‌تواند خود را نصب کند.
توکلی گفت: کار دیگری که در همین جلسه هیات امنا انجام دادهاند این است که هیات عامل مجاز است از محل منابع صندوق تا ۲۵ درصد در بانک‌های داخلی صرفا سپرده‌گذاری کند. این کار برخلاف ماده ۸۴ قانون برنامه است، صندوق حق ندارد سپرده‌گذاری کند، آن هم سپرده‌گذاری صرفا در بانک‌های دولتی.
توکلی از رییس مجلس خواهش کرد ازآنجایی که این نوع مصوبات را به صورت آیین‌نامه به رییس مجلس ابلاغ نمی‌کنند، تدبیری بیندیشید تا جلوی این قانون شکنی بسیار خطرناک را بگیرد.
نرخ رشد نزولی در سه سال اخیر
توکلی خاطرنشان کرد: اقتصاد ما با شیوه‌هایی که در بازار ارز رایج است، دلاری می‌شود؛ وقتی اقتصاد دلاری شد، حساسیت اقتصاد نسبت به نوسانات سیاسی بالا می‌رود و سفته‌بازی رشد می‌کند و سرمایه‌ها از بازار سرمایه به بورس بازی منتقل می‌شود، اینها خطرات جدی است همین‌ها باعث شده که نرخ رشد در سال‌های اخیر پایین بیاید.
وی یادآور شد: هم اکنون سه سال است که نرخ رشد نزولی است و پیش‌بینی برای آینده هم نزولی است. توکلی اظهار کرد: اشتغال و نرخ رشد رو به نزول است، بیکاری در حال افزایش است، تورم رو به افزایش است و مهم‌ترین موضوع کشاندن دولت به ریل قانون است.
انتقاد از نرخ ظالمانه خرید تضمینی
وی یادآور شد: نرخ تضمینی شیر و گندم ظالمانه است و تولید گندم و دامداری را پایین می‌آورد و این آقایان در آن شریکند.
توکلی در خصوص استقلال بانک مرکزی نیز گفت: رییس کل بانک مرکزی در برابر دستورات دولت هیچ مقاومتی نشان نمی‌دهد. تنخواه گردان هدفمندی یارانه‌ها برخلاف قانون زیادی داده شد و تاکنون ۶ هزار میلیارد تومان آن برنگشته است؛ معنی آن این است که دولت این مبلغ را منبع خود می‌داند. نه اینکه باید پس بدهد. این بی‌انضباطی مالی و بی‌انضباطی پولی است.
تاثیر مسائل سیاسی روی نرخ ارز
در پاسخ به این انتقادات، رییس‌کل بانک مرکزی در صحن علنی مجلس با بیان اینکه مشکلی در اعطای تسهیلات قرض‌الحسنه و تامین تسهیلات ارزی برای واردات کالا نداریم، گفت: امروز ما مشکل ارز نداریم چرا که درآمدهای ارزی ما به مراتب بیشتر از هزینه‌های ارزی‌مان است.
محمود بهمنی در مورد وضعیت بازار ارز گفت: هنگامی که نرخ ارز با یک صحبت و مقاله ۱۵۰ تومان افزایش پیدا می‌کند یا اینکه با مذاکره‌ای ۲۰۰ تومان کاهش می‌یابد، شما بگویید که تقصیر بانک مرکزی در این رابطه چیست؟ قطعا مسائل سیاسی روی نرخ ارز اثر دارد.
وی افزود: در این بین ما ارز را تک‌نرخی کرده و نرخ آن را افزایش می‌دهیم ولی مطمئن باشید این موضوع علاوه بر ضرر به تولیدکنندگان، بلای مشابهی بر سر سرمایه‌گذاران می‌آورد. تلاش ما این است که بازار را به سمت تولید بکشانیم.
مشکل ارزی نداریم
وی در عین حال با تاکید بر اینکه امروز مشکل ارزی نداریم، گفت: ما برای واردات کالا به هر میزان ارز که نیاز باشد، آن را تخصیص می‌دهیم چرا که درآمدهای ارزی به مراتب بیشتر از هزینه‌های ارزی ما است به طوری که ما در مقابل ۷۱ میلیارد واردات، درآمدهای ارزی نفتی‌مان ۱۰۰ میلیارد است که با اضافه شدن درآمدهای غیرنفتی این میزان به ۱۴۰ میلیارد می‌رسد. رییس‌کل بانک مرکزی همچنین تاکید کرد که بانک مرکزی در اعطای تسهیلات ارزی برای واردات کالا مشکلی ندارد ولی باید موضوع نقل‌وانتقال کالا به هر ترتیبی حل شود.
قبول داریم نرخ تورم بالا است
بهمنی در مورد نرخ تورم به بیان آمارهایی از سال ۸۷ تا اردیبهشت سال ۹۱ پرداخت و گفت: نرخ تورم از اسفند ۸۷ تا مرداد ۸۹ روند نزولی داشته و به ۹/۸ درصد رسید. اما این نرخ از شهریور ۸۹ تا پایان همان سال با روند صعودی به ۴/۱۲ درصد افزایش پیدا کرد. روند صعودی نرخ تورم در سال ۹۰ ادامه پیدا کرد به‌طوری که در پایان سال ۹۰ به ۵/۲۱ درصد رسید. در فروردین ۹۱ نرخ تورم ۸/۲۱ درصد و در اردیبهشت ۲/۲۲ درصد بود.
وی با تاکید بر اینکه ما قبول داریم نرخ تورم ۵/۲۱ درصد بالا است، گفت: البته ما همیشه به این موضوع فکر می‌کنیم که در انتخاب بین بد، بدتر و بدترین، به بد برسیم که این رویکرد بسیار خوب است. رییس کل بانک مرکزی در عین حال تاکید کرد که ما اعتقادی به تورم ۲۱ درصد نداریم و دوست داریم که مثل بسیاری از کشورها تورممان یک یا دو درصد باشد.
جمع‌آوری نقدینگی
از بازار با تدبیر بانک مرکزی
رییس‌کل بانک مرکزی با اشاره به مبارزه بانک مرکزی با تورم و رشد نقدینگی در بازار، گفت: اگر بانک مرکزی در ماه آخر سال گذشته در بازار مداخله نمی‌کرد مطمئنا شاهد نقدینگی بسیار بالا در کشور بودیم. وی پیش فروش سکه، افزایش نرخ سود سپرده‌گذاری و فروش اوراق مشارکت را از جمله عوامل کاهش نقدینگی در جامعه عنوان کرد و به بیان عملکرد آماری بانک مرکزی در این زمینه پرداخت.
عوامل رشد نقدینگی در کشور
رییس‌کل بانک مرکزی مهم‌ترین عامل رشد نقدینگی تا پایان سال ۹۰ را، افزایش فزاینده خالص دارایی‌های داخلی و مطالبات از بخش غیردولتی عنوان و اظهار کرد: بر این اساس تا پایان سال ۹۰، خالص مطالبات بانک مرکزی از دولت نسبت به سال قبل ۳/۵ درصد افزایش پیدا کرده است که این موضوع باعث رشد نقدینگی شد. وی همچنین گفت: از سوی دیگر بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی تا پایان سال ۹۰، ۴۳۵ هزار میلیارد ریال است که از این میزان، ۲۶۷ هزار میلیارد ریال اضافه برداشت وجود دارد. از این رو این موضوع که بانک‌ها تسهیلات به واحدهای تولیدی نمی‌دهند درست نیست، چرا نسبت منابع بانک‌ها به مصارف آن ۱۰۹ درصد است؛ یعنی بانک‌ها ۹ درصد بیشتر از منابعشان تسهیلات دادهاند که این موضوع باعث افزایش نقدینگی و به دنبال آن چاپ پول بیشتر در کشور شده است.
درخواست تخصیص منابع از محل صندوق توسعه
بهمنی ادامه داد: این آمار به خوبی نشان می‌هد که سیستم بانکی بیشتر از توان خود برای اعطای تسهیلات به واحدهای تولیدی استفاده کرده است و اکنون باید به فکر تامین منابع مالی جدید برای سیستم بانکی باشیم. در همین رابطه درخواست دارم که اجازه دهید از محل صندوق توسعه ملی، منابعی به بانک پرداخت شود تا توان مالی بانک‌ها افزایش یابد.
اگر تحریم نبودیم انتظارات مجلس درست بود
وی همچنین با بیان اینکه شرایط کنونی اقتصادی کشور را باید با شرایط موجود کشور مقایسه کنیم، گفت: اگر بانک مرکزی و نفت تحریم نبود یا سایر نقل و انتقالات پولی مشکلی نداشت، آن‌گاه تمامی انتظارات شما از ما درست بود. ان‌شاءالله رییس مجلس اجازه بدهند در جلسه غیرعلنی بسیاری از مطالب را خدمت نمایندگان مطرح کنم.
تزریق ۴۰ هزار میلیارد تومان منابع به حوزه تولید
وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز در این جلسه از تزریق ۴۰ هزار میلیارد تومان منابع جدید به حوزه تولید در سال ۹۱ خبر داد.
مهدی غضنفری با اشاره به اثرگذاری فضای اقتصادی کشور و حتی فضای تعاملات سیاسی بر حوزه کاری این وزارتخانه گفت: شاید طرح این موضوعات در جلسه علنی میسر نباشد، لذا خواهشمندیم هیات رییسه فرصت دیگری را فراهم کند تا در جلسه غیرعلنی نکاتی که گوش نامحرم نباید آنها را بشوند، گفته شود.
وی افزود: شرایط اقتصادی کشور در نقطه حساسی قرار دارد و عدم آگاهی نسبت به آن، موجب سوءاستفاده دشمن خواهد شد.
کنترل گرانی غیرممکن است
غضنفری همچنین تاکید کرد: ما می‌توانیم در بازار گران‌فروشی را کنترل کنیم؛ اما کنترل گرانی در بازار غیرممکن است و باید در فضای اقتصاد کنترل شود. وی با تاکید بر اینکه برخلاف تصور تحریم‌کنندگان، اقتصاد ایران اقتصادی نفتی نیست به برخی آمارها در این زمینه اشاره کرد و به ارائه عملکرد این وزارتخانه در تخصیص تسهیلات پرداخت و تزریق ۳۰۰ میلیارد تومان برای بنگاه‌های دچار آسیب یا بحران را از دیگر اقداماتی وزارتخانه عنوان کرد.
لزوم وحدت مجلس و دولت در آمارها
همچنین شمس‌الدین حسینی وزیر اقتصاد در این جلسه گفت: رهبر انقلاب سال گذشته اشاره کردند که دشمنان به دنبال این هستند که نهادهای آماری ما را بی‌اعتبار کنند تا منابع دروغین آماری خود را جا بیندازند، لذا در جهت انتشار آمار درست و در جهت اینکه خودمان با آنها همراه نشویم باید وحدت داشته باشیم.
وی در واکنش به اظهارات رییس مرکز پژوهش‌های مجلس که نرخ رشد اقتصادی ایران در سال‌های اخیر و پیش‌بینی آن را برای آینده نزولی خوانده بود، گفت: تحلیل‌ها و گزارش‌های ما باید با در نظر گرفتن تحولات جهانی باشد.
حسینی به بررسی رشد اقتصادی در جهان و کاهش آن پرداخت و آمارهایی از افزیش نرخ بیکاری در کشورهای آمریکا و اسپانیا ارائه کرد.
حسینی با اشاره به موفقیت‌های ایران در عبور از تحریم‌ها افزود: دشمنان دست به هجوم به اقتصاد ایران زدند در حوزه واقعی اقتصاد یکی از مشکلاتی که ایجاد کرده‌اند، سخت‌گیری در نهادهای مالی است.
وزیر اقتصاد ادامه داد: در بخش عملیات روانی تلاش می‌کنند تصویری ضعیف و نحیف از اقتصاد ایران ارائه کنند خودشان با نرخ بیکاری ۲۴ درصد مواجه هستند اما تا آنجا که بتوانند این موارد را پنهان می‌کنند.
فقدان شیوه پایدار تامین مالی
حسینی در خصوص بحث نقدینگی و تامین مالی واحدهای تولیدی نیز که مورد ایراد نمایندگان مجلس بود، گفت: ۵ دهه است که اقتصاد ایران با مشکلی پنهان و آشکار مواجه است و آن انتخاب اجتناب‌ناپذیر بین کندی رشد و تورم است. دادن تسهیلات برای رشد و تولید موجب افزایش نقدینگی می‌شود و راهکار جلوگیری از نقدینگی باعث می‌شود دودش به چشم صنعت برود.
وی افزود: ما نتوانستیم شیوه پایداری در تامین مالی در اقتصاد ایران ایجاد کنیم. شیوه تامین مالی امروز بانک محور و مبتنی بر افزایش نقدینگی است. زمانی که دولت یا مجلس هزینه‌ای را تصویب می‌کند و منبع مالی آن را مشخص نمی‌کند این منجر به برداشت از منابع نفتی می‌شود؛ بنابراین باید این مساله حل شود.
نقدهای جدی بر عملکرد دولت وارد است
به‌رغم اینکه علی لاریجانی رییس مجلس در میانه جلسه علنی روز گذشته از وزرای اقتصادی خواست تا با توجه به انتقادات نمایندگان در مورد گرانی نان، حتما درباره این موضوع توضیحاتی دهند، باز هم وزرا بدون پاسخ به این بخش، مجلس را ترک کردند.
محمدرضا باهنر نایب رییس مجلس نیز پس از پایان سخنان وزرای اقتصادی بار دیگر از مسوولان دولت خواست تا نسبت به افزایش قیمت گندم و نان با توجه به آنکه این افزایش بین گندم و نان نابرابر است، پاسخگو باشند. وی که بعد از لاریجانی ریاست جلسه را بر عهده گرفته بود، همچنین گفت: نقدهای جدی بر عملکرد دولت در حوزه اقتصاد وارد است و قرار نیست در یک جلسه مسائل و مشکلات به طور کامل گفته و حل شود.
عکس: آکو سالمی
ارسال نظر