ایران در حوزه پادمان چه امتیاز کلیدی بهدست آورد؟
لحن مبهم «با هدف شفافسازی» نشان میدهد شاید شفافسازی کامل صورت نگیرد، در واقع بسیار بعید است که ایران هرگز اعتراف کند که ذرات اورانیوم اعلامنشده مربوط به فعالیتهای قبلی در زمینه تولید تسلیحات هستهای بوده است. ایالاتمتحده و شرکای آن و همچنین آژانس بینالمللی انرژی اتمی این را میدانند. آنها همچنین میدانند که عدماحیای توافق هستهای صرفا به این دلیل، چیزی که ایران حاضر به تاییدش نیست، بیمعنی خواهد بود. هرچند آژانس بهدنبال شناسایی دقیق روند رسیدن ذرات اورانیوم موردبحث به این سه مکان است، اما موضوع مهمتر محل فعلی اورانیوم و هرگونه تجهیزات مرتبط با آن است. مسوولیت اصلی آژانس بینالمللی انرژی اتمی هم همین است: تایید اینکه هیچکدام از مواد و فعالیتهای هستهای در ایران برای استفاده نظامی منحرف نمیشوند. اگر ایران بتواند ثابت کند که اورانیومی که قبلا گزارش نشده بود، اکنون تحتپادمان آژانس بینالمللی انرژی اتمی است، ماموریت اصلی آژانس انجام خواهد شد. اطمینان از صلحآمیز بودن فعالیت هستهای موجود و آینده در ایران، هدف اصلی توافق ۲۰۱۵ بود. در آن زمان، توافق آژانس بینالمللی انرژی اتمی برای پایاندادن به تحقیقات خود درباره فعالیتهای هستهای گذشته با «بعد نظامی احتمالی» (PMD) شرط ایران برای اجرای برجام بود، اگرچه پاسخهای ایران درباره فعالیتهای گذشته ناکافی بود، اما یک تصمیم سیاسی برای بستهشدن پرونده گرفته شد، زیرا آژانس بینالمللی انرژی اتمی و آژانسهای اطلاعاتی غربی در هر صورت تصویر قابلقبولی از آن فعالیتهای گذشته داشتند. تفاوت بین موضوع PMD و تحقیقات امروز آژانس در مورد ذرات اورانیوم این است که مورد دوم به نقش اصلی آژانس در حفاظت از مواد هستهای مربوط میشود. هر تصمیمی که درباره تحقیق در زمینه فعالیتهای گذشته گرفته شود، نمیتواند از دانستن اینکه اورانیوم موجود در چه شرایطی نگهداری میشود، صرفنظر کند. این احتمال وجود دارد که اورانیوم موردبحث متعاقبا به ذخایری که در حالحاضر تحت نظارت آژانس هستند، راهپیدا کند. در این صورت، ایران باید بتواند پاسخهایی را ارائه دهد که امکان احیای برجام را فراهم میکند. اگر از مواد موجود محافظت نشود، احتمالا ایران به ابهام و عدمهمکاری ادامه خواهد داد. در هر صورت ممکن است مطالبات قبلی در مورد تضمین رفع تحریمها و سایر موارد را مجددا مطرح کند.
کسانی در غرب که همیشه از برجام انتقاد کردهاند، با این پیشنهاد که میتوان نقضهای گذشته ایران را نادیده گرفت، بهشدت مخالفت خواهند کرد، با این حال آنها خود عواقب توقف اجرای توافق ۲۰۱۵ را نادیده میگیرند. ترامپ با نادیدهگرفتن آن، ایران را به کنارگذاشتن محدودیتهای غنیسازی اورانیوم تشویق کرد، تا جاییکه زمان «گسست» برای شناسایی بهموقع کمتر از مرز خطا است. ظرف چند هفته، ایران میتواند اورانیوم غنیشده کافی برای بمب هستهای تولید کند. برای اینکه بتوان دوباره آن فاصله زمانی مطمئن را احیا کرد، آمریکا باید تاوان خروج ترامپ را بپردازد.