چه کسانی در احیای دریاچه ارومیه قصور ورزیده‌اند؟
سوء مدیریت مدیران
پشت‌پرده برکناری کلانتری
سید سلمان ذاکر، نماینده ارومیه مشکلات پنج‌گانه‌ای را برای دریاچه ارومیه برشمرد و با بیان اینکه نخستین و بزرگ‌ترین مشکل، مدیریت دریاچه ارومیه است، گفت باید مدیریت این ستاد تغییر کند و به وزارت نیرو و به مرکزیت استاندار آذربایجان غربی سپرده شود. به گفته ذاکر، نمایندگان مجمع استان‌های آذربایجان ۱۵ روز پس از تفویض حکم ریاست جمهوری، با رئیس‌جمهور ملاقات و درخواست کردند تا به سوء‌مدیریت موجود در ستاد احیای دریاچه ارومیه رسیدگی کند. ذاکر همچنین گفت مجلس در تغییرات مدیریتی این ستاد دخالت داشته است. این عضو کمیسیون اجتماعی مجلس با بیان اینکه مدیران ستاد احیای دریاچه ارومیه بارها اعلام کرده بودند که نه دو سد «نازور چایی» و «باران دوز چایی» را تکمیل خواهند کرد و نه مدیریت رودخانه را برعهده خواهند گرفت و حقابه دریاچه ارومیه را نیز پرداخت نخواهند کرد، به سوء مدیریت در ۲۰۰ سد موجود در حوضه آبریز ارومیه اشاره کرد و گفت که حقابه آنها به دریاچه ارومیه پرداخت نشده است. رئیس سابق مجمع نمایندگان استان آذربایجان غربی با اشاره به آنکه حقابه ارومیه از سیمینه‌رود ۳۱ درصد و زرینه‌رود ۴۱ درصد بود، گفت: فقط ۶ درصد حقابه به ارومیه تخصیص داده شد. به گفته ذاکر، از ۱۲ سال پیش تا کنون اعتباری بالغ بر ۱۵ هزار میلیارد تومان به ستاد احیای دریاچه ارومیه پرداخت شده است که شیوه هزینه‌کرد این رقم ابهاماتی دارد و به همین دلیل طرح تفحص از این ستاد در مجلس مطرح شد که قرار است به زودی اعضای این هیات، تفحص از ستاد احیای دریاچه ارومیه را آغاز و مدیران مقصر را به قوه‌قضائیه معرفی کنند.
مشکلات پنج‌گانه دریاچه ارومیه
به گزارش «دنیای اقتصاد» ذاکر، سوء‌مدیریت، پرداخت نشدن بدهی ۵۰۵ میلیارد تومانی پیمانکاران و کشاورزان، ترمیم تونل ۳۶ کیلومتری انتقال آب زاب به ارومیه، تغییر الگوی کشت و جایگزینی کشت محصولات کم آب‌بر و تجهیز مزارع به تجهیزات آبیاری قطره‌ای را از جمله مشکلات پنج گانه موجود در روند احیای دریاچه ارومیه عنوان کرد. به گفته وی، دولت سه روز پیش، اعتباری بالغ بر ۸۰ میلیارد تومان از مطالبات ۵۰۵ میلیارد تومانی پیمانکاران و کشاورزان را پرداخت کرد. این رقم در دولت قبل تصویب شده بود، اما آقای نوبخت آن را عملیاتی نکرد و به این دولت موکول شد و این دولت نیز با کسری بودجه مواجه شده است. ذاکر گفت: پیمانکاران و کشاورزان به دلیل پرداخت نشدن مطالبات‌شان طی چند سال اخیر بی‌انگیزه شده بودند. به گفته این نماینده مجمع نمایندگان آذربایجان غربی، دولت در سفر استانی به ارومیه تصویب کرد تا اعتباری بالغ بر هزار میلیارد تومان یعنی دو برابر اعتبار دولت قبل به دریاچه ارومیه تخصیص یابد.
با استناد به مصوبه دولت، اعتبار هزار میلیارد تومانی فقط برای دریاچه ارومیه نیست بلکه برای احداث تصفیه‌خانه‌های متعدد در استان آذربایجان غربی، لایروبی کانال‌های انتقال آب و تملک زمین‌های پشت سد کانی‌سیب و تکمیل کانال ۸۰کیلومتری سد کانی‌سیب، تامین بودجه پیمانکاران و کشاورزان و ترمیم تونل ۳۶ کیلومتری انتقال آب زاب به دریاچه ارومیه است. بنا به اطلاعات موجود، تونل زاب ۱۵ سال پیش ساخته شد، اما ۲۰۰ متر آن به دلیل نقص فنی به ترمیم نیاز دارد و به گفته کارشناسان فرآیند ترمیم آن ۴ماه زمان می‌برد. با احیای این تونل، سالانه ۶۰۰میلیون متر مکعب آب از سد کانی‌سیب به دریاچه ارومیه منتقل خواهد شد. در این میان سیدسلمان ذاکر با بیان اینکه متاسفانه نتوانستیم در تغییر الگوی کشت و آبیاری تحت فشار موفق باشیم و این موارد را حاکمیتی و عملیاتی کنیم، به کشت نادرست کشاورزان اشاره کرد و گفت: در مناطقی که آبیاری دیم بود و باید گندم کاشته می‌شد شلیل و سیب کاشته شد. به گفته وی، باید نوع کشت را تغییر داد و در ارومیه به جای کشت سیب و شلیل باید انگور، زعفران، زرشک، گندم و جو کاشته شود.
به گفته وی ۶۰ هزار چاه مجاز و غیرمجاز در این استان فعال است که بیش از ۴۰هزار حلقه چاه غیرمجاز عمیق، برای آبیاری محصولات کشاورزی استفاده می‌شود و یکی از دلایل خشکی دریاچه ارومیه بالابودن مصرف آب در بخش کشاورزی در ارومیه است.ذاکر همچنین در پاسخ به کسانی که خشکی دریاچه ارومیه را به کاهش بارش باران نسبت می‌دهند نیز به دریاچه وان در ترکیه و مدیریت منابع آب در آن کشور اشاره کرد و گفت: مانوردادن بر نزولات جوی و تغییرات اقلیمی درست نیست. در ترکیه که ۶۰۰ سد زده‌اند و بارش نزولات جوی هم به آن اندازه وجود ندارد، چرا دریاچه وان پر آب است زیرا آنها سوء مدیریت ندارند.
خشکی کامل تا پایان تابستان
روح‌الله حضرت‌پور، دیگر نماینده ارومیه و عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز به «دنیای اقتصاد» گفت که متاسفانه بر اساس اعلام رسمی بیش از ۹۵ درصد دریاچه ارومیه کاملا خشک شده و برآورد می‌شود تا پایان تابستان جنوب دریاچه کاملا از بین برود.
به گفته حضرت‌پور، از زمان تاسیس ستاد احیای دریاچه ارومیه در سال ۹۲ تا کنون بیش از ۶ هزار میلیارد تومان هزینه شده است که این رقم با ارزش تورمی فعلی ۱۰۰ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود، اما تراز آب از آن زمان تا کنون کمتر از ۵۰ سانت تفاوت دارد که نشان از سوء‌مدیریت در احیای دریاچه ارومیه است.
این عضو مجمع نمایندگان استان آذربایجان غربی با اشاره به هدر رفت منابع مالی در ستاد دریاچه ارومیه گفت که متاسفانه بخش اعظمی از این منابع صرف هزینه‌های غیر معقول مانند خرید میز و صندلی برای ادارات، فعالیت‌های تبلیغاتی ناصحیح و امثال اینها شده و منابع به صورت صحیح هزینه‌کرد نشده است. حضرت‌پور گفت: بخشی از تحقیق و تفحص از ستاد احیای دریاچه ارومیه هم متوجه همین سوء‌مدیریت‌هاست. برنامه‌های زیر‌ساختی احیا نیز در کنار این سوء‌مدیریت‌ها ناقص باقی مانده‌اند. به گفته این نماینده ارومیه و با استناد به نظر کارشناسان، تنها ۱۸ درصد این فاجعه متوجه تغییرات زیست محیطی بوده و بیش از ۸۲ درصد از این بحران به دلیل سوء‌مدیریت منابع آب در حوزه آبریز دریاچه ارومیه است. حضرت‌پور افزود: کشاورزی بی‌رویه و غیر مدرن، حفر چاه‌های غیرمجاز، سد‌سازی‌ها و عواملی از این دست مهم‌ترین عوامل خشک شدن دریاچه ارومیه هستند.
این نماینده ارومیه افزود: متاسفانه با آغاز دولت آقای رئیسی بخشی از این فعالیت‌ها کند شد. البته اخیرا بعد از انتقاد‌ها ۳ هزار میلیارد ریال اعتبار تخصیص داده شده که جای خوشحالی دارد.
کوچ اجباری ۱۵ میلیون آذری
اگر طرح‌های نجات دریاچه ارومیه به صورت جدی پیگیری نشود، ۱۵ میلیون نفر به کوچ اجباری دست خواهند زد. این جملات معنا‌دار را روح‌الله حضرت‌پور درباره عواقب فعال نشدن کارگروه تخصصی احیای دریاچه ارومیه گفت. در حالی که دولت پیش از این کارگروه تخصصی احیای دریاچه ارومیه را تشکیل داده بود، اما تاکنون این کارگروه فعال نشده است.
حضرت‌پور گفت: انتظار مجلس این است که دولت کارگروه‌های تخصصی را فعال کند و از منابع ملی هر سال بودجه مناسبی در اختیار دریاچه ارومیه قرار داده شود تا یکی از بزرگ‌ترین کانون‌های بیابان‌زایی کشور را از خشک شدن کامل نجات دهد.
