لغو «تغییر ساعت‌» در مجلس؟

به گزارش خبرگزاری تسنیم، در متن طرح تغییر ساعات رسمی کشور آمده است: «بیش از ۱۰۰ سال از آغاز تغییر ساعات در دنیا سپری شده است و با مطالعه این طرح کشورها در تداوم اجرای این طرح بازاندیشی کرده‌اند که در این میان می‌توان به کشورهای آلمان، انگلستان، فنلاند، سوئد و برخی دیگر از کشورهای عضو اتحادیه اروپا اشاره کرد و مهم‌ترین دلیل آنها آثار سوء تغییر ساعات بر سلامتی مردم است که ناشی از تغییر زمان خواب شهروندان و لزوم تطابق آن با زمان خورشید است در کشور ما علاوه بر این دلایل تفاوت اوقات شرعی و ساعت رسمی نیز مشکلاتی ایجاد کرده است، بنابر‌این این طرح با هدف بازگشت ساعات رسمی به حالت قبل از تغییر آن تقدیم مجلس می‌شود.» ‌طراحان طرح خواستار آن شده‌اند که قانون تغییر ساعت رسمی کشور مصوب سی و یکم مرداد ماه ۱۳۸۶ مجلس شورای اسلامی منسوخ شده و ساعت رسمی کشور به قبل از این قانون بر‌گردد. پیش از این طرح تغییر ساعت رسمی کشور در جلسه علنی ۲۵ آذرماه سال ۹۹ مجلس شورای اسلامی، اعلام وصول شده بود.

این نخستین بار نیست که نمایندگان مجلس اقدام به ارائه طرحی برای توقف تغییر ساعت رسمی کشور می‌کنند. قانونی که در سال ۱۳۷۰ و در زمان ریاست‌جمهوری هاشمی‌رفسنجانی به تصویب هیات‌ وزیران رسیده بود.  سال گذشته نیز برخی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی درکمیسیون فرهنگی مجلس، طرح توقف تغییر ساعت رسمی کشور را مطرح کردند. محمود احمدی‌نژاد رئیس دولت‌های نهم و دهم نیز از همان مرداد ماه سال ۱۳۸۴ که وارد دفتر ریاست‌جمهوری شد به دنبال این بود تا به تغییر ساعت رسمی کشور پایان دهد تا اینکه سرانجام در روزهای پایانی سال نخست ریاست‌جمهوری‌اش غلامحسین الهام، سخنگوی دولتش اعلام کرد: «دولت، ساعت رسمی کشور را در سال ۱۳۸۵ جلو نمی‌کشد.» موضوعی که با اعتراض نمایندگان مجلس روبه‌رو شد و سرانجام پس از دو سال پافشاری دولت نهم، از عدم تغییر ساعت رسمی کشور در مرداد ماه سال ۸۶ یک بار دیگر با تصویب مجلس، دولت ملزم شد ساعت رسمی کشور را در ابتدای هر سال یک ساعت جلو بکشد. جدا ازسوابق جنجال برانگیز تغییر ساعت رسمی کشور در ایران، این موضوع علاوه بر ایران در دنیا نیز موافقان و مخالفان بسیاری دارد. برخی موافقان طرح در داخل کشور معتقدند، ایران با کمبود انرژی برق مواجه است و با توجه به شرایط آب‌وهوایی ایران و تعداد ماه‌های گرم سال، تغییر ساعت رسمی می‌تواند در کاهش مصرف انرژی تاثیر زیادی داشته باشد.

گزارش مرکز پژوهش‌ها‌ی مجلس در سال ۹۷ نیز حاکی از آن بود که طی سال‌های ۱۳۹۳تا ۱۳۹۷ با اجرای این طرح، حدود ۵ درصد از کل انرژی الکتریکی مصرف شده صرفه‌جویی صورت گرفته بود که ارزش این میزان صرفه‌جویی به‌طور متوسط سالانه معادل ۳۲۰میلیون دلار بوده است. با این حال مخالفان این طرح از جمله نمایندگان مجلس موضوع کاهش استفاده از انرژی با تغییر ساعت رسمی کشور را تایید نمی‌کنند و معتقدند بر اساس مطالعات مراکز علمی تغییر ساعت‌ در صرفه‌جویی اقتصادی هیچ تاثیری ندارد و اختلالات رفتاری در قالب تصادف‌ها و درگیری‌های فیزیکی را افزایش می‌دهد. در این میان البته سهم باورهای مذهبی و دینی برخی مخالفان و آنچه سردرگمی بخش‌های زیادی از جامعه در اثر تغییر ساعت رسمی توصیف می‌شود را نباید نادیده گرفت.

 اما جدا از ایران ظاهرا اروپا نیز مدت‌هاست که به تغییر فصلی ساعت پاسخ منفی داده است. در اروپا سحرگاه یکشنبه (۲۶ مارس/  ۶ فروردین) ساعت از ۲ به ۳ بامداد به جلو کشیده و ساعت تابستانی آغاز می‌شود. ایده ساعت تابستانی برای نخستین‌بار از سوی دولت آلمان در بحبوبه جنگ جهانی اول و برای صرفه‌جویی در روز ۳۰ آوریل سال ۱۹۱۶ به اجرا درآمد و پس از آن به تدریج کشورهای دیگر نیز این طرح را با هدف صرفه‌جویی در مصرف انرژی اجرا کردند. اما حالا با گذشت سال‌ها بسیاری از این کشورها از جمله آلمان به این نتیجه رسیده‌اند که با تغییر ساعت صرفه‌جویی در مصرف انرژی صورت نمی‌گیرد. درهمین ارتباط نیز سال ۱۳۹۸ یک نظرسنجی سراسری در اتحادیه اروپا صورت گرفت که نشان می‌داد لغو تغییر ساعت رسمی کشور از حمایت جدی در این اتحادیه برخوردار است. مخالفان بر پایه مطالعاتی که به‌ تازگی در اروپا صورت گرفته معتقدند تغییر ساعت تابستانی، ریتم شبانه‌‌‌روزی بدن را مختل می‌کند و خطر حمله قلبی در سه روز نخست که ساعات تابستانی اجرایی می‌شود را بیشتر می‌کند. براساس این تحقیق شمار تصادفات رانندگی در روزهای نخست این تغییرات، بالاتر از روزهای قبل می‌شود و این تغییرات بر افزایش افسردگی، شمار خودکشی و احتمال سقط جنین اثر می‌‌‌گذارد. حتی مطالعاتی از افزایش مصرف انرژی در پی اجرای تغییرات ساعت در فصل‌ها حکایت می‌کند.

از سوی دیگر بسیاری معتقدند تغییر ساعت زندگی مردم در روزهای نخست مردم را برای انجام کارهای اداری و برنامه پروازها دچار مشکل می‌کند و فراتر از آن «ساعت درونی» بسیاری از افراد به هم می‌ریزد. البته تغییر ساعت پس از چند روز عادت کردن نکات مثبتی از جمله استفاده از روشنایی روز دارد که به نظر می‌رسد از دید مخالفان مغفول مانده است، با این تفاسیر باید دید که طرح توقف تغییر ساعت رسمی کشور از سال آینده در کشور اجرایی می‌شود یا خیر.