گذری بر دنیای فریبنده شیرهای مصنوعی - ۱۰ مرداد ۸۵
طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی، شیر مصنوعی یا شیر خشک، به عنوان اصلی‌ترین رقیب شیر مادر که تنها ماده حیاتی لازم و زنده برای نوزادان است محسوب می‌شود و متاسفانه شاهد هستیم که در دنیای ماشینی امروز که اکثر مادران شاغل هستند و وقت کافی برای تغذیه نوزاد با شیر خود ندارند، این ماده که به هیچ عنوان با ترکیبات کمی و کیفی شیر مادر برابر نیست جایگزین بسیار خوبی برای شیر مادر شده است. بنابراین ترویج استفاده از شیر مادر بسیار حائز اهمیت است، زیرا ممکن است در آینده نزدیک تغذیه نوزادان علاوه بر چربی خشک شده شیر گاو، الکتریکی نیز شود! به گزارش «ایسنا»، در حال حاضر حدود ۲۰ درصد از مادرانی که کودکان شیرخوار دارند برای تغذیه آنها از شیر خشک استفاده می‌کنند که پیش‌بینی می‌شود اگر معایب و نواقص بسیار این شیرها برای مادران آشکار نشود این تعداد در آینده افزایش یابد. از این میان شمار اندکی از مادران، جزو افرادی محسوب می‌شوند که کودکانشان به دلیل بیماری یا مشکلات دیگر از خوردن شیر مادر محروم شده‌اند. در حقیقت اکثر این مادران به دلایل مختلف از قبیل عدم تمایل فردی، عدم برخورداری کافی از آموزش نحوه شیردهی به نوزاد از سوی مراکز درمانی و فقدان وقت کافی به دلیل اشتغال، استفاده از شیر خشک را برای نوزادشان ترجیح می‌دهند.
به سراغ یکی از داروخانه‌های مرکز شهر می‌رویم تا از میزان رعایت گفته پیامبر که هیچ غذایی را برای شیرخوار بهتر از شیر مادر نمی‌دانند، مطلع شویم.
مادری که نوزاد خود را در آغوش گرفته در کنار صندوق در حال چانه زدن برای کاهش قیمت شیر خشک خریداری شده است. «آقا چرا ۲۵۰۰تومان؟ ما از کجا بیاریم هفته‌ای پنج‌هزار تومان هزینه این شیرها را بدهیم؟!»
این خانم نیز مثل بسیاری از مادران دیگر دلیل صرف نظر از تغذیه نوزاد خود را با شیر مادر اشتغال به کار عنوان می‌کند.
«چرا بر روی قوطی‌های شیر خشک قیمت ذکر نشده است؟ چرا قیمت این شیرها ثابت نیست؟»
با شنیدن شکایات این مادر به یاد سخن پیامبر (ص) افتادم. به راستی که شیر مادر با داشتن ترکیباتی از قبیل آنتی بادی‌ها، آنزیم‌ها، هورمون‌ها و بسیاری مواد دیگر بهترین غذا برای نوزاد است. غذایی که نمی‌‌توان قیمتی برای آن در نظر گرفت . زیرا بسیار گرانبها‌تر از یک هزار و حتی هزاران تومان است. غذایی که همیشه به طور رایگان در دسترس است. کمبود کمی و کیفی ندارد و هرگز نخواهد یافت.
به قصد مراجعه به داروخانه دیگری در خیابان کارگر شمالی راهی شدیم که متوجه صفی که به درازای یک کوچه امتداد داشت شدیم. بله این صف شیر خشک بود.
چرا مردم زمان طولانی برای دریافت شیرهایی صرف می‌کنند که هیچ‌گونه مقاومت بدنی بالاتر و رشد بهتر به نوزادانشان هدیه نمی‌دهد. آیا بهتر نبود که این مردم که بیش از نیمی از آنها به دلیل رفع دغدغه‌های زندگی حرفه‌ای و نه به علت عدم تمایل نوزاد برای خوردن شیر به نوزادان خود شیر مصنوعی می‌دهند، همین زمان را صرف شیر دادن به نوزاد خود می‌کردند تا در وقت آنها برای مراجعه بیشتر به پزشک به دلیل بیماری‌های مختلفی که ناشی از مصرف شیر خشک است صرفه‌جویی شود.
در همین حین به یاد سخن دکتر محمود راوری عضو کمیته کشوری شیر مادر و متخصص اطفال افتادم که گفته بود: کودکانی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند نسبت به کودکانی که شیر مادر می‌خورند، از مقاومت بدنی کمتری برخوردارند. به همین دلیل بیماری‌های عفونی به ویژه عفونت‌های دستگاه گوارشی که حاصل آن دل‌درد، اسهال و استفراغ پی در پی است و عفونت‌های دستگاه تنفسی که شایع‌ترین علت مرگ شیرخواران زیر یک سال است، در این کودکان بیشتر اتفاق می‌افتد.
از متصدی داروخانه‌ای در خیابان ولیعصر از انواع شیر خشک‌های موجود در بازار پرسیدم.
وی گفت: در حال حاضر چهار نوع شیر خشک در بازار با مجوز وزارت بهداشت و به صورت آزاد به فروش می‌رسد که در آنها تا حدودی ضابطه‌های بین‌المللی تعیین شده از سوی سازمان جهانی بهداشت برای تبلیغ این شیرها رعایت شده است، از جمله حذف تصویر کودکانی که با رضایت از خوردن شیر خشک لبخند می‌زنند و افزودن سخنانی که از تضعیف شیر مادر جلوگیری کند.
تولید شیر خشک با ترکیبات مشابه شیر مادر محال است
پس از آن یکی از قوطی‌های شیر خشک را بر داشته و نگاه کردم. تهیه شده از شیر تازه گاو، چربی گیاهی، پروتئین، کربوهیدرات‌ها و ویتامین‌هایی که برای رشد کودکان ضروری شناخته شده‌اند.
این ترکیبات و بسیاری مواد دیگر روی این قوطی و قوطی‌های مشابه شیر خشک نوشته شده‌اند اما به گفته دکتر علیرضا مرندی رییس هیات‌مدیره انجمن نوزادان و فوق تخصص اطفال ترکیبات موجود در شیر خشک به هیچ عنوان از نظر کمی و کیفی با سلول‌های زنده و مواد مغذی موجود در شیر مادر برابری نمی‌کند. زیرا در ترکیب شیر مادر آنزیم‌ها و هورمون‌هایی وجود دارد که هنوز کشف نشده‌اند. شیر مادر تنها ماده‌ای است که غنی از مواد لازم برای نوزاد است. ماده‌ای که نه تنها سلامت جسمی کودک بلکه سلامت مادر را نیز با جلوگیری از بسیاری سرطان‌ها، کم خونی و عفونت‌های مختلف تامین می‌کند.
به گفته این پزشک فوق تخصص اطفال، بسیاری از صاحبان صنایع غذای کودک سعی دارند که با استفاده از نام سازمان بهداشت جهانی و اتحادیه اروپا و همچنین تقلید از ترکیبات شیر مادر، شیر خشک‌های مختلف که برای جذب شیر مشتریان به طعم‌های گوناگون میوه‌ها نیز مخلوط شده است تولید کنند تا این شیرهای مصنوعی آسانتر جایگزین شیر حیاتی مادرانمان شود.
جمله‌ای که بر روی قوطی شیر خشک نوشته شده بود، نظرمان را به خود جلب کرد: «ترکیبات کمی و کیفی این شیر بر اساس فرمول شیر مادر تنظیم و با آن تطبیق داده شده است»
قضاوت در مورد صحت این جمله را به مادرانی که به فرزندانشان شیر خشک می‌دهند می‌سپاریم. اما اگر به راستی این جمله صحت داشت، پس چرا بر روی این قوطی‌ها نوشته شده است: «در جای خشک و خنک نگهداری کنید!» و یا «درب قوطی را پس از هر بار مصرف محکم ببندید»
آیا شیر مادر نیز مثل این شیرها تاریخ مصرف و انقضا دارد؟
آیا شیر مادر نیز در صورت عدم مصرف نوزاد فاسد می‌شود؟
شیر مادر، عامل دفاعی نوزاد در مقابل بسیاری از بیماری‌ها
به داروخانه دیگری در منطقه ۱۱ تهران مراجعه کردم. مسوول بخش پذیرش داروخانه گفت: در روز حداقل ۱۴ مادر به اینجا مراجعه می‌کنند تا شیر خشک بخرند. «خریدن» آیا می‌شود روزی شیرخواران محتاج به خریدن شیر مادر نیز شوند؟! هدیه‌ای گرانبها و غنی که با قدرت خداوند در اختیار مادران قرار می‌گیرد. شیری که تنها قطره‌های اولیه یا آغوز آن مستحکم کننده استخوان‌های کودک است و باعث مقاومت شیرخواران در مقابل بسیاری از بیماری‌ها از قبیل فشار خون، دیابت نوع دوم و بیماری‌های آلرژی‌زا از قبیل آسم و اگزما حتی در بزرگسالی است.
مسوول بخش پذیرش ادامه داد: حتی برخی از مادرها به دنبال شیرهایی می‌گردند که به صورت قاچاق وارد کشور می‌شوند. انواع شیرهایی که از عراق و زیر گرمای سوزان آفتاب وارد کشور می‌شود از این دسته‌اند. همین امر موجب فاسد شدن شیر و در نتیجه بروز بیماری‌های مختلف در نوزادان شده است، اما مادران با تصور بهتر بودن آنها را خریداری و به شیرخوارانشان می‌دهد.
مصرف شیر خشک
و هزاران مشکل
مادری که در حال خرید شیر خشک بود گفت: من مادری هستم که به علت کمبود ترشح شیر از تغذیه نوزادم با شیر خود محروم هستم.
بعد از آن مجبور شدم که شیرهای خشک را با قیمت‌های سنگین تهیه کنم که مشکلات زیادی از مصرف آنها برای کودک و خودم به وجود آمد. مثلا همین شیشه‌ای را که خریده‌ام ببینید. یک بار شیشه‌ای را که با آن به نوزادم شیر می‌دهم و پستانک سر آن را بدون این که کامل ضدعفونی کنم از شیر خشک پر کرده و به کودکم دادم. همان شب کودکم اسهال شدیدی گرفت.
این مادر گفت: ای کاش قوطی‌ها و شیشه‌های شیر خشک هم مثل سینه مادر استریل بود و اگر میکروب و ویروسی هم وارد بدن نوزاد می‌شد به کمک این شیرها از بین می‌رفت.
خانم دیگری که برای خرید داروی ضد دل درد آمده بود، گفت: اگر مادران از خواص شیر مادر به طور کامل آگاه بودند هرگز از شیرهای خشک استفاده نمی‌کردند. من به این دلیل مجبور شدم به کودکم شیر خشک را به عنوان غذای کمکی بدهم که بعد از آن شیرخوار چهار ماه به طعم شیر خشک عادت کرد و دیگر شیر خودم را نخورد.
از آن زمان به بعد به علت دل دردی که شیرخوارم دارد، دائم یا در مطب پزشک و یا در داروخانه هستم، زیرا به گفته پزشک اطفالی که به آن مراجعه می‌کنم هضم شیرهای خشک سخت و دیرتر از شیر مادر است و گاهی هم به طور کامل هضم نمی‌شود که نتیجه آن دل دردهای روزانه و شبانه نوزادان است.
به حرف‌هایی که شنیده بودیم فکر کنید. مادران هم مثل پزشکان و همه مسوولان واحدها و مراکز درمانی از شیر خشک و مصرف آن ناراضی بودند.
پس از آنکه از داروخانه بیرون آمدیم مادری با کودکی هشت نه‌ماهه که با داشتن شیشه شیر خشک در دست گریه می‌کرد و در کالسکه حمل می‌شد، از کنارمان گذشت.
شاید این کودک نیز با گریه خود به نوعی اعتراض خود را نسبت به حذف شیر مادر و از همه مهم‌تر آغوش مادر از زندگی‌اش عنوان می‌کرد.
با دیدن آن کودک به یاد گفته دکتر منصور بهرامی عضو انجمن ترویج تغذیه با شیر مادر افتادیم که می‌گفت: آغوش مادر به علت این که انتقال دهنده بسیاری از میکروب‌های غیر‌بیماری‌زا در بدن نوزاد است، نقش مهمی در تامین مقاومت دفاعی کودک در مقابل میکروب‌های بیماری‌زا و در نتیجه بسیاری از بیماری‌ها ایفا می‌کند. از طرف دیگر کودکانی که در این آغوش تغذیه می‌شوند رابطه عاطفی عمیق‌تری با مادر خود دارند. بعد از شنیدن آن همه شکایت از شیرهای مصنوعی از صحبت کردن با بسیاری از مادرانی که از درد مشابهی رنج می‌بردند، منصرف شدم و فقط به یاد عکس‌های زیبای روی قوطی‌های شیر خشک افتادم «به راستی دنیا با شیر خشک آنقدر زیبا است؟!»
ارسال نظر