ابراهیم رئیسی در نخستین گفتوگوی زنده تلویزیونی:
مذاکره با هدف رفع تحریم‌ها دنبال خواهد شد
ابایی از گفتو گو و مذاکره نداریم
رئیس‌جمهور: موضوع گفت‌وگو در دستور کار است و دنبال خواهد شد، اما مذاکره باید نتیجه داشته باشد و نتیجه آن رفع تحریم‌ها برای ملت ایران باشد
عکس: President.ir
رئیسی با اشاره به اینکه به هیچ عنوان ابایی از گفت‌وگو و مذاکره نخواهیم داشت، تاکید کرد: «اما آنچه غربی‌ها و آمریکایی‌ها دنبال آن هستند، یعنی اینکه گفت‌وگو همراه با فشار باشد، آیا این به معنای گفت‌وگو است؟ اگر قرار باشد در کنار گفت‌وگو فشار باشد این چه نوع گفت‌وگویی است؟»
همچنین رئیسی در مراسم تحلیف که عصر روز پنج‌شنبه ۱۴ مرداد ماه برگزار شد درباره تحریم‌ها گفته بود تحریم‌ها علیه ملت ایران باید لغو شود و از هر «طرح دیپلماتیک» که باعث انجام این امر شود، استقبال می‌کند.
گفت‌وگو با فشار جواب نمی‌دهد
رئیسی شنبه شب در نخستین گفت‌وگوهای تلویزیونی با مردم، با تاکید بر اینکه گفت‌وگو برای آن است که فشاری در کار نباشد، اضافه کرد: «تهدیدها و فشارها و تحریم‌های ظالمانه‌ای که نسبت به ملت ایران روا می‌دارند، متناسب با بحث گفت‌وگو نیست. قبلا هم اعلام کردم که حتما گفت‌وگو و مذاکره را در دستور کار دولت خواهیم داشت، اما نه با فشاری که دنبال می‌کنند. فشار آوردن همراه با گفت‌وگو قبلا هم امتحان شده و جواب نداده است. آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها بارها آن را تجربه کردند که گفت‌وگوها همراه با فشار جواب نمی‌دهد.»
مذاکره نتیجه‌محور
رئیس جمهور در ادامه با اشاره به اینکه در این گفت‌وگوها به دنبال رفع تحریم‌های ظالمانه هستیم، گفت: «محور گفت‌وگوها تامین منافع ملت بزرگ ایران خواهد بود. از منافع ملت بزرگ ایران یک قدم عقب‌نشینی نخواهیم کرد. چرا باید با تحریم ظالمانه بخواهند ملت ایران را تحت فشار قرار دهند؟ موضوع گفت‌وگو در دستور کار است و دنبال خواهد شد، منتها نه گفت‌وگو برای گفت‌وگو، نه مذاکره برای مذاکره، بلکه مذاکره نتیجه‌محور خواهد بود. مذاکره باید نتیجه داشته باشد، یعنی دنبال آن این باشد که تحریم‌ها برای ملت ایران رفع شود و ملت بزرگ ما ان‌شاءالله با رفع تحریم‌ها زندگی‌شان بهتر از پیش رونق بگیرد.»
آمادگی ایران برای ازسرگیری مذاکرات
پس از این سخنان رئیسی بود که نماینده روسیه در مذاکرات وین، صحبت‌های ریاست‌جمهوری ایران را نشانه آمادگی تهران برای ادامه‌دادن این گفت‌وگوها دانست اما گفت هنوز معلوم نیست نشست بعدی چه زمانی برگزار می‌شود.
به گزارش خبرگزاری فارس، میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین، بامداد یکشنبه در صفحه توییتر خود، با اشاره به صحبت‌های تلویزیونی «سید‌ابراهیم رئیسی» رئیس‌جمهور ایران، نوشت: «از این بیانات پیداست که ایران آماده ادامه‌دادن گفت‌وگوهای وین درباره برجام است.» وی درباره زمان برگزاری دور جدید این گفت‌وگوها در وین نیز توضیح داد: «البته هنوز مشخص نیست که این گفت‌وگوها چه زمانی ادامه پیدا خواهند کرد.»
استقبال از هر طرح دیپلماتیک
رئیسی قبلا در مراسم تحلیف خود در ۱۴ مرداد ماه درباره تحریم‌ها گفته بود تحریم‌ها علیه ملت ایران باید لغو شود و از هر «طرح دیپلماتیک» که باعث انجام این امر شود، استقبال می‌کند. امری که با واکنش واشنگتن مواجه شد و دولت آمریکا رئیس جمهور جدید ایران را به ادامه مذاکرات برای احیای توافق هسته‌ای دعوت کرد. وزیر خارجه بریتانیا هم همان زمان گفته بود «در» برای مذاکره با ایران «نیمه باز» است و مدعی شده بود باید اقدامات بی‌ثبات‌کننده منطقه از طرف ایران متوقف شود. پس از آن، سفارت ایران در لندن در پاسخ به دومینیک راب گفت: «باب دیپلماسی بر اساس احترام متقابل و در شرایط برابر باز است.»
گفتوگوی رئیسی با مکرون
رئیس‌جمهور پیشتر در گفتوگوی تلفنی با امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه تاکید کرده بود که در هر مذاکره‌ای باید حقوق ملت ایران تامین شود.
سید ابراهیم رئیسی روز ۱۸ مرداد در تماس تلفنی یک ساعته امانوئل مکرون رئیس‌جمهوری فرانسه با اشاره به نقض مکرر و فاحش تعهدات از سوی آمریکا و همچنین عدم پایبندی سه کشور اروپایی عضو برجام به تعهدات خود در این توافق بین‌المللی، گفت: «آمریکایی‌ها با وضع تحریم‌های جدید تعهدات خود را به‌طور آشکار نقض کرده و حتی تحریم‌های جدید را به حوزه اقلام بشردوستانه هم کشاندند.» رئیسی با تاکید بر اینکه هم آمریکا و هم اروپایی‌ها باید به تعهدات خود در برجام عمل کنند، گفت: «در هر مذاکره‌ای باید حقوق ملت ایران استیفا و منافع ملت ما تامین شود.» امانوئل مکرون نیز با اشاره به خروج یکجانبه آمریکا از برجام و توقف اجرای این توافق بین‌المللی گفت: «ما به‌دنبال این هستیم که به راه‌حلی برای این موضوع برسیم و امیدواریم دوباره مذاکرات آغاز شود.»
رویکرد کاخ سفید باید واقع‌نگرانه باشد
پس از سخنان رئیسی در مراسم تحلیف، سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران با اشاره به مذاکرات وین گفت ما هیچ‌وقت این گفت‌وگوها را ترک نکردیم. به گزارش خبرگزاری فارس، سعید خطیب‌زاده روز دوشنبه ۱۸ مرداد ماه در نشست هفتگی با خبرنگاران درباره مذاکرات توضیح داد: «نکته بسیار حائز اهمیت این است که ما هیچ‌وقت این گفت‌وگوها را ترک نکردیم، یک فرآیند انتقال دموکراتیک قدرت در جمهوری اسلامی ایران رخ داده و طبیعتا در این فرآیند تغییراتی در تیم‌های اجرایی صورت می‌گیرد و این نه تنها قابل فهم است بلکه حاکی از شکوه مردم‌سالاری در جمهوری اسلامی ایران است.»
وی افزود: «جناب آقای رئیسی رئیس‌جمهور هم در سخنان روز تحلیف و تنفیذ و هم در نخستین کنفرانس مطبوعاتی به صراحت اشاره کردند که درباره رفع تحریم‌های ظالمانه از سر ملت ایران لحظه‌ای تردید ندارند. البته همه اینها در چارچوب منافع عالیه مردم با رعایت تمامی جزئیات و دستورالعمل‌های نهادهای بالادستی صورت خواهد گرفت.» این دیپلمات ارشد ایرانی گفت: «باید منتظر باشیم که دولت مستقر شود و وزرا تعیین شوند و حتما این مسیر ادامه می‌یابد.» وی بیان کرد: «آنچه می‌توانم به طرف‌های خودمان در وین به روشنی بگویم این است که واشنگتن باید بداند نمی‌تواند با ذهنیت ترامپ نتیجه‌ای غیر از آنچه در چند سال گذشته مقاومت حداکثری مردم ایران اتفاق افتاد، به دست بیاورد. هم رویکرد واشنگتن باید تغییر کند و هم اینکه به حقایق روی زمین بیش از پیش توجه کند.» خطیب‌زاده با اشاره به اینکه قطعا سیاست یکسان نتیجه متفاوتی برای واشنگتن در پی ندارد، افزود: «اگر می‌دانند- و می‌دانیم که می‌دانند- که فشار حداکثری شکست خورده و اگر می‌دانند- و می‌دانیم که می‌دانند- برای جمهوری اسلامی ایران هیچ چیزی فراتر از برجام قابل قبول نیست و هیچ چیزی کمتر از برجام در رفع تحریم‌ها برای دولت و نظام قابل قبول نیست، لذا باید با یک رویکرد واقع‌نگرانه به وین برگردند تا ان‌شاءالله در کوتاه‌ترین زمان بتوانیم به نتیجه برسیم.» سخنگوی دستگاه دیپلماسی اضافه کرد: «قطعا اگر به راه‌حلی برسیم که آمریکا بتواند به تعهداتش ذیل برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ برگردد، جمهوری اسلامی ایران نیز اقدامات جبرانی خود را متوقف می‌کند و به عقب برمی‌گردد.»
مذاکره برای مذاکره قابل قبول نیست
از سوی دیگر حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران روز سه‌شنبه ۱۲ شهریور ماه در اولین موضع‌گیری خود پس از انتصاب به عنوان وزیر خارجه، درباره «مذاکرات احیای برجام در گرندهتل اتریش» گفت: «اصل گفت‌وگوهای وین قابل قبول است و انجام می‌شود.» امیرعبداللهیان در تماس‌های تلفنی با وزرای خارجه آلمان، فرانسه و اتریش تاکید کرد تروئیکای اروپایی باید رفتار خود را تغییر دهد و به بی‌عملی در اجرای تعهدات خود ذیل برجام خاتمه دهد. امیرعبداللهیان همچنین ساعاتی پس از گفت‌وگو با همتای آلمانی، در تماس تلفنی وزیرخارجه اتریش با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران از اصل مذاکره استقبال می‌کند، تصریح کرد: «مذاکره برای مذاکره، قابل قبول نیست. »
پیشتر حسین امیرعبداللهیان عصر ۳۱ مرداد ۱۴۰۰ در صحن علنی مجلس شورای اسلامی در دفاع از برنامه پیشنهادی خود برای تصدی وزارت امور خارجه درباره مذاکرات وین گفته بود: « مذاکره را ابزاری برای دیپلماسی می‌دانیم و از میز مذاکره فرار نخواهیم کرد و وزارت خارجه را به برجام گره نخواهیم زد. » وی تاکید کرد که همه تلاش خود را برای بی‌اثر کردن تحریم‌ها به موازات لغو تحریم‌ها به کار خواهد گرفت و همزمان گفت با مذاکره‌ای همراه خواهیم بود که فرسایشی نباشد و تامین‌کننده منافع مردم ایران باشد.
همچنین حسین امیرعبداللهیان در نخستین گفتوگوی تلویزیونی در هشتم شهریور ماه با بیان اینکه به دنبال فرار از میز مذاکره نیستیم، گفت: «دولت سیزدهم مذاکره‌ای را مذاکره می‌داند که دستاوردهای ملموس در راستای تامین منافع و حقوق ملت ایران داشته باشد. »
به گزارش خبرگزاری فارس، رئیس دستگاه دیپلماسی ادامه داد: « به طرف مقابل گفتم که شما باید واقعا رویکردتان را در مذاکره تغییر دهید. رویکرد اتلاف وقت را هیچ‌کس نمی‌پذیرد و در عین حال مذاکرات باید دستاوردهای ملموسی داشته باشد. مذاکره یکی از ابزارهای دیپلماسی است و امیدواریم اتفاقات خوبی در این زمینه رخ دهد و طرف‌های مقابل بر مبنای خرد در میز مذاکره حضور یابند، نه پیام‌های غیرسازنده. »
درخواست اروپا از ایران
این در حالی است که با روی کار آمدن دولت جدید در ایران، سه کشور اروپایی از جمهوری اسلامی خواسته‌اند تا هرچه سریع‌تر به میز مذاکرات احیای برجام بازگردد.
هایکو ماس، وزیر امور خارجه آلمان نیز روز پنج‌شنبه گذشته در گفتوگوی تلفنی با همتای ایرانی خود با تشکر آغاز هرچه سریع‌تر گفت‌وگوهای وین را خواستار شد و آمادگی کشورش را برای ارتقای همه‌جانبه روابط دوجانبه مورد تاکید قرار داد.
دور ششم مذاکرات وین برای احیای برجام روز شنبه ۲۲ خرداد ماه با برگزاری نشست کمیسیون مشترک برجام در وین آغاز شد و همان روز عباس عراقچی در اظهاراتی اعلام کرد که جمهوری اسلامی ایران بدون رسیدن به خواسته‌های کلیدی خودش قطعا توافق نخواهد کرد. با این حال، تاریخ شروع دور هفتم این مذاکرات هنوز مشخص نشده است.
واشنگتن می‌گوید تنها در صورتی که دو طرف به تعهدات کامل ذیل برجام بازگردند، حاضر است تحریم‌ها علیه ایران را رفع کند. این ادعای واشنگتن در حالی مطرح می‌شود که تعهدات ایران به صورت کمی قابل راستی‌آزمایی هستند، اما راستی‌آزمایی رفع تحریم‌ها از سوی آمریکا دست‌کم به ۳ تا ۶ ماه زمان نیاز دارد.
جمهوری اسلامی ایران تاکید کرده با توجه به اینکه آمریکا طرفی بوده که توافق را نقض کرده این واشنگتن است که باید با رفع تحریم‌ها به توافق بازگردد و لازم است اجرای تعهدات آمریکا مورد راستی‌آزمایی قرار گیرد. تهران البته تاکید کرده اصرار یا عجله‌ای برای بازگشت آمریکا به توافق ندارد.
شرایط مذاکره از نگاه مجلس
از سوی دیگر سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس معتقد است بازی اروپایی‌ها در مذاکرات از آمریکایی‌ها خطرناک‌تر بوده و همواره به نام مذاکره ما را محاکمه می‌کردند. محمود عباس‌زاده مشکینی در گفت‌وگو با خبرگزاری خانه ملت، درباره موضع جمهوری اسلامی ایران در جریان مذاکرات وین، گفت: «اصل بر این است که در هر مذاکره اول منافع ایران تضمین شده باشد و مذاکره ای که منافع جمهوری اسلامی را تضمین و تامین نکند قابل ورود نیست. »
نماینده مردم مشکین شهر در مجلس شورای اسلامی در ادامه مذاکره را برای توافق جهت دسترسی به تامین منافع مشترک دانست و افزود: «باید در برابر امتیازهایی که می دهیم، امتیازاتی دریافت کنیم که ارزش آن را داشته باشد. »
وی در ادامه با تاکید بر اینکه مناظره با محاکمه فرق دارد، عنوان کرد: «در دولت گذشته، به نام مذاکره ما را محاکمه می کردند و می‌گفتند چه جاهایی تخطی کرده‌ایم که ارتباطی به متن و مفاد توافقنامه نیز نداشت. » این نماینده مردم در مجلس یازدهم همچنین تصریح کرد: «مجلس راه را برای نحوه ورود به مذاکرات روشن کرده و قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها در راستای صیانت از منافع ملی به تصویب رسیده است، لذا دولت نیز فارغ از اینکه در چه دوره ای قرار گرفته باید آن را اجرا کند. » سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در پایان با بیان اینکه امیرعبداللهیان بر مبنای برنامه‌ای که به مجلس داد و بر اساس آن رأی بالایی کسب کرد، گام برمی‌دارد، ادامه داد: «دوران بزن در رو و تعهدات یک طرفه به پایان رسیده و جمهوری اسلامی ایران با اتکا به قدرت های درونی خود، سیاست‌های منفعلانه را کنار گذاشته و نقش فعالی در مناسبات جهانی ایفا خواهد کرد. »
طرح چهار محوری بنت برای مقابله با ایران
از سوی دیگر اخیرا و همزمان با تلاش‌ها برای ازسرگیری گفت‌وگوهای احیای برجام شاهد سنگ‌اندازی رژیم صهیونیستی برای اخلال در این مسیر هستیم. در این راستا هفته گذشته نفتالی بنت، نخست وزیر این رژیم سفری به آمریکا داشت و با جو بایدن، رئیس‌جمهور ایالات متحده دیدار کرد. بنت در این دیدار یک طرح ضدایرانی را نیز به رئیس‌جمهور آمریکا ارائه کرد. در این خصوص نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی در یک کنفرانس مجازی با حضور رهبران چند گروه بزرگ یهودی در آمریکا به ارائه جزئیاتی درباره صحبت‌هایش با جو بایدن رئیس جمهور آمریکا در کاخ سفید پرداخت که بخشی از آن مربوط به ایران بوده است. نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی گفت که در دیدار با رئیس جمهور آمریکا یک طرح چهار محوری را برای مقابله با ایران به وی ارائه داده است.
این کنفرانس روز جمعه به صورت محرمانه برگزار شد اما یکی از حاضران در آن، پس از برگزاری کنفرانس با روزنامه تایمز آو اسرائیل گفت‌وگو و اظهارات بنت را بازگو کرده است.
نخست وزیر رژیم صهیونیستی در این کنفرانس گفته است که در دیدار با بایدن شرایط کنونی در غرب آسیا و درگیری‌ها در منطقه را با دوران جنگ سرد مقایسه و خاطرنشان کرده است که در این وضعیت، اسرائیل نقش آمریکا را ایفا می‌کند و ایران نیز جای شوروی است. بنت در ادامه اسرائیل را راه‌حل جهان توصیف کرده که با تهدید رو به گسترش ایران مقابله می کند.
وی همچنین گفته است که در دیدار با بایدن یک طرح چهارمحوری (چهار ستون) را برای مقابله با ایران ارائه داده که بنابر ادعای او به مساله غنی‌سازی اورانیوم ایران، سلاح‌سازی از آن، برنامه موشک‌های بالستیک و سیاست های منطقه ای این کشور رسیدگی می کند. بنت در این کنفرانس ضمن اعلام مجدد مخالفتش با برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) تصریح کرده است که به جای دعوای هر روزه (با واشنگتن) بر سر برجام، این طرح چهار محوری را به بایدن ارائه داده است.
نخست وزیر رژیم صهیونیستی علاوه براین گفته است که در دیدار با رئیس‌جمهور آمریکا، بایدن متعهد شد که واشنگتن هرگز اجازه دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای را نخواهد داد و به استفاده از تمام گزینه‌ها در صورت عدم احیای برجام تمایل دارد.
به گفته نفتالی بنت، او و بایدن توافق کردند که یک تیم مشترک برای محدود کردن درباره برنامه هسته‌ای ایران و ممانعت همیشگی از آن چه گریز هسته‌ای تهران و حرکت به سمت تولید سلاح اتمی عنوان شده، تشکیل دهند؛ تیمی که هدایت آن را جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید و ایال هولاتا، رئیس شورای امنیت ملی اسرائیل بر عهده خواهند داشت.
بنت در ادامه این کنفرانس تاکید کرده است که او خواهان اعزام نظامیان آمریکایی برای محافظت از رژیم صهیونیستی نخواهد بود بلکه خواستار حمایت واشنگتن و کمک به این رژیم برای ایجاد یک ائتلاف برای شکست دادن ایران و محروم کردن این کشور از منابعش است. وی همچنین گفته است که اسرائیل در معرض تهدیدی بزرگ قرار دارد و برای دفاع از خود نیازمند ابزارهایی از قبیل گنبد آهنین، لیزرها و دیگر تجهیزات است.
موضع واشنگتن
این در حالی است که اخیرا رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران گفت که واشنگتن نمی‌تواند تا ابد منتظر بماند تا تهران دوباره به گفت‌وگوهای هسته‌ای بپیوندد، اما آماده است تا صبر پیشه کند. رابرت مالی که با خبرگزاری آمریکایی «بلومبرگ» مصاحبه می‌کرد، مدعی شد که آمریکا و تروئیکای اروپایی (فرانسه، انگلیس و آلمان) پیشتر نیز بیش از حد صبور بوده‌اند. نماینده ویژه ایالات متحده در امور ایران روز جمعه ۱۲ شهریور در مصاحبه با تلویزیون بلومبرگ تاکید کرد: « آمریکا تاکنون نشانه‌ای دال بر آمادگی دولت ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری جدید ایران برای مشارکت در دور هفتم مذاکرات احیای برجام، دریافت نکرده است. » حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه جدید ایران هم اخیرا گفته است که بازگشت به میز مذاکرات احتمالا دو تا سه ماه طول بکشد.
