سخنگوی وزارت خارجه:
آمریکا بخش عمده‌ای از الزامات احیای برجام را پذیرفته است
عکس: علیرضا معصومی، ایسنا
سعید خطیب‌زاده: سخنگوی وزارت امورخارجه ایران تاکید کرد ایالات‌متحده در چارچوب تعهدات خود بخش عمده‌ای از آن چیزی که باید انجام دهد و ما آن را لازم، ضروری و الزام‌آور برای آمریکا می‌دانیم قبول کرده است. پیش‌تر عباس عراقچی مذاکره‌کننده ارشد ایران نیز گفته بود آمریکاییها اعلام آمادگی کرده‌اند که بخش بزرگی از تحریم‌ها را بردارند. رئیس‌جمهوری ایران نیز روز شنبه از برطرف شدن همه تحریم‌های اصلی و اصولی خبر داد و گفت مذاکرات برای برخی جزئیات ادامه دارد. مقامات آمریکایی نیز ضمن تاکید بر جدی بودن مذاکرات و حصول پیشرفت، از راه دراز پیش رو سخن به میان آورده‌اند. دور چهارم مذاکرات احیای برجام در گرند هتل وین از روز جمعه ۱۷ اردیبهشت با حضور هیات‌های ایران، آمریکا و ۱+۴ آغاز شده است. در همین ارتباط سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت‌خارجه ایران روز دوشنبه در نشست خبری در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه عراقچی به تازگی اعلام کرده که آمریکاییها آماده رفع بخش بزرگی از تحریم‌ها هستند و این موضوع شامل کدام بخش از تحریم‌ها می‌شود، تاکید کرد: «گفت‌وگوها در حوزه‌های هسته‌ای و رفع تحریم‌ها وارد فاز نگارش شده است و کارگروه سوم نیز درحال انجام فعالیت‌های خود است. ما با جزئیات مختلفی روبه‌رو هستیم و این سیالیت و جزئیات اجازه نمی‌دهد که در فضای عمومی وارد اعلان مسائل شویم چون گفت‌وگوها در جریان است و هر روز به نتیجه متفاوتی می‌رسد.»
خطیب‌زاده ادامه داد: «ایالات‌متحده در چارچوب تعهدات خود بخش عمده‌ای از آن چیزی که باید انجام دهد و ما آن را لازم، ضروری و الزام‌آور برای آمریکا می‌دانیم قبول کرده و ما اعلام کرده‌ایم که همه مواردی که در لیست ایران است و مانع عدم انتفاع ایران از برجام و باعث از بین بردن برجام می‌شود فارغ از اینکه بخشی، گروهی و بخشی از اشخاص باشد یا با برچسب‌های مختلف اعمال شده باشد باید برداشته شود. اختلافات جدی در این حوزه داریم و با کمیسیون مشترک برجام درحال گفتوگو هستیم و در تهران نیز درحال بررسی موضوع هستیم. گزارش‌های مذاکرات هر روز در تهران بررسی می‌شود و هر روز مواضع به اطلاع تیم مذاکره‌کننده می‌رسد و آنها کارها را پیگیری می‌کنند.»
سخنگوی وزارت‌خارجه در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه درحال‌حاضر مشکل اصلی در مذاکرات وین چیست و چه موضوعی مانع رسیدن به توافق است، گفت: به این سوال می‌توانم در دو سطح جواب دهم. تصمیمی باید در واشنگتن گرفته شود و آن این است که آیا آمریکاییها می‌خواهند به برجام متعهد باشند یا اینکه میراث شوم ترامپ را حفظ کنند. این یک تصمیم سیاسی است که دولت بایدن در مورد آن باید تصمیم‌گیری کند.
خطیب‌زاده خاطرنشان کرد: درحوزه فنی نیز گفت‌وگوها از سختی‌های خاص خودش برخوردار است. مسیر بسیار قابل‌توجهی در راستای تفاهم و توافق برداشته شده است و از نظر ما آنچه باقی مانده می‌تواند سخت و سهل باشد. سخت خواهد بود اگر آمریکا تصمیم سیاسی خود را در واشنگتن نگیرد و سهل خواهد بود که آمریکا یک‌بار برای همیشه تصمیم خود را بگیرد و از سیاست شکست‌خورده ترامپ فاصله بگیرد. او ادامه داد: درحوزه رفع تحریم‌های هسته‌ای اختلافاتی داریم که با اتخاذ این تصمیم سیاسی در واشنگتن بسیاری از آنها قابل حل است.
سخنگوی وزارت‌خارجه در ادامه این نشست خبری در پاسخ به سوال دیگری در ارتباط با روند مذاکرات وین و برخی از اظهارنظرهای نمایندگان مجلس در ارتباط با این مذاکرات تصریح کرد: سیاست جمهوری اسلامی ایران درخصوص گفت‌وگوهای فنی که در وین جریان دارد کاملا روشن و در چارچوب سیاست‌های عالی نظام و دستورالعمل‌های اجرایی تهران انجام می‌شود. تیم مذاکره‌کننده با دقت به این سیاست‌ها عمل کرده و به پیش می‌برد و گزارش‌های خود را به صورت روزانه به مراجع ذی‌ربط در این زمینه اعلام می‌کند.
او با بیان اینکه شورای‌عالی امنیت ملی که رئیس مجلس نیز عضو آن هستند در جریان این مذاکرات قرار دارند، گفت: دستورالعمل‌های اجرایی از سوی شورای‌عالی امنیت ملی به تیم مذاکره‌کننده ارائه می‌شود و همان‌طور که اشاره شد رئیس مجلس نیز در این شورا حضور دارند و طبیعی است که رئیس مجلس نیز همکاران خود را در جریان این فرآیند و مسائل قرار می‌دهند. خطیب‌زاده گفت: روز یکشنبه نیز آقای ظریف در کمیسیون امنیت ملی حضور پیدا کردند و گزارشی از روند این مذاکرات به نمایندگان ارائه کردند. خطیب‌زاده همچنین در ارتباط با اظهارات اخیر سیدعباس عراقچی رئیس تیم مذاکره‌کننده ایران در مذاکرات وین مبنی بر اینکه این احتمال وجود دارد که توافق صورت گرفته بین ایران و آژانس تمدید شود، گفت: در مورد آنچه آقای عراقچی اعلام کرده‌اند موضوع این است که قانون مجلس الزام‌آور است و زمان توافق شده در خصوص توافق بین ایران و آژانس نیز قطعی است. طبیعی است که چون ما عجله‌ای برای به سرانجام رساندن گفت‌وگوها نداریم ضمن اینکه از فرسایشی شدن آن جلوگیری می‌کنیم، نمی‌خواهیم هیچ تاریخی مانع از این شود که دستورالعمل‌های اجرایی تهران برای تیم مذاکره‌کننده کشورمان در وین به صورت دقیق عملیاتی نشود.
این دیپلمات ارشد اظهار کرد: عراقچی نیز در این مصاحبه گفته‌اند یکی از انتخاب‌های ما می‌تواند این باشد که با هماهنگی دو طرف و موافقت تهران در صورتی که گفت‌وگوها در مسیر درستی ادامه پیدا کند این تاریخ تمدید شود. طبیعی است که در این ارتباط تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای کشورمان تصمیم‌گیر نیست و تصمیمات در این خصوص در تهران صورت می‌گیرد.
آمادگی آمریکا برای برداشتن بخش بزرگی از تحریم‌ها
تاکید سخنگوی وزارت‌خارجه ایران بر اینکه آمریکاییها قبول کرده‌اند بخش بزرگی از تحریم‌های موردنظر ما را بردارند، درحالی است که پیش‌تر نیز مذاکره‌کننده ارشد ایران بر همین موضوع تاکید کرده بود.سیدعباس عراقچی روز جمعه پس از پایان راند اول از دور چهارم مذاکرات احیای برجام در گرند هتل وین پایتخت اتریش، معاون وزیر امورخارجه با بیان اینکه اخباری که از سمت آمریکاییها به ما منتقل می‌شود این است که آنها هم برای بازگشت به برجام جدیت دارند، تاکید کرد که آمریکاییها تا الان اعلام آمادگی کرده‌اند که «بخش بزرگی از تحریم‌ها را بردارند.» سیدعباس عراقچی افزود: «البته از نظر ما هنوز پیروزی کامل نیست و به همین دلیل مذاکرات ادامه می‌یابد تا وقتی به همه خواسته‌های خودمان در این زمینه برسیم.»
عراقچی همچنین درباره دور بعدی نشست کمیسیون مشترک برجام نیز عنوان کرد که مذاکرات، تعطیلی و آخر هفته نخواهد داشت و افزود: «در سطح گروه‌های کاری مذاکرات ادامه می‌یابد و کارشناسان ما اگر لازم باشد شبانه‌روز کار خواهند کرد.» پیش‌تر نیز عراقچی پنج‌شنبه شب ۱۶ اردیبهشت درباره روند مذاکرات وین گفت: «ما در مسیری مشخص قرار گرفته‌ایم، حداقل در مورد مسیری که باید برویم تفاهم وجود دارد گرچه موانع و مشکلاتی در این مسیر وجود دارد که بعضا جدی است و باید از طریق مذاکره حل‌وفصل شود.» عراقچی با بیان اینکه ما تلاش خواهیم کرد هرچه زودتر این کار انجام شود، گفت: «با این حال تعجیل بی‌مورد هم نخواهیم کرد، تعجیلی که باعث کاهش دقت شود نخواهیم کرد و اجازه فرسایشی شدن مذاکرات را نیز نمی‌دهیم.» این دیپلمات ایرانی همچنین ضمن ابراز امیدواری نسبت به اینکه در زمان کوتاه‌تری مذاکرات به سرانجام برسد تاکید کرد: «بحث زمان برای ما اولویت ثانویه دارد اولویت اول دقت است؛ روی منافع ملی ایران، تامین منافع ملت ایران و تامین مواضع قطعی جمهوری اسلامی ایران است که بارها بیان شده است.»
تحریم‌های اصلی و اصولی برداشته شد
رئیس‌جمهوری ایران نیز یک روز بعد از اظهارات عراقچی از برطرف شدن همه تحریم‌های اصلی و اصولی خبر داد و گفت مذاکرات برای برخی جزئیات ادامه دارد. حسن روحانی روز شنبه ۱۸ اردیبهشت در دیدار جمعی از مسوولان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با ابراز امیدواری نسبت به اینکه چند کار مهم را پیش از پایان دولت دوازدهم به سرانجام برساند، یکی از آنها را تلاش برای رفع تحریم‌ها عنوان کرد و گفت: «با صبر و ایستادگی مثال‌زدنی مردم و برنامه‌ریزی‌ها و تلاش‌های دولت، امروز به جایی رسیده‌ایم که هم آمریکاییها و هم اروپایی‌ها با صراحت تمام اعلام می‌کنند که راهی جز رفع تحریم‌ها و بازگشت به برجام نداریم و تقریبا همه تحریم‌های اصلی و اصولی برطرف شده و مذاکرات برای برخی جزئیات ادامه دارد.»
روحانی روز چهارشنبه ۱۵ اردیبهشت نیز در جلسه هیات دولت با اشاره به مذاکرات احیای برجام در وین گفت: «امروز مردم ثمره صبر و مقاومت خود را در وین می‌بینند و از نظر من به‌عنوان رئیس دولت، تحریم شکسته شده و اگر همه متحد باشیم، سیاه‌کاری و دغل‌بازی نشود و گزارش‌ها درست به مردم برسد، به‌زودی تحریم برداشته خواهد شد.» وی با بیان اینکه مسیر برای پایان تحریم امروز هموارتر است، خاطرنشان کرد: امیدواریم طرف مقابل هرچه سریع‌تر در برابر قانون سر فرود آورد. طرف مقابل بداند ما کمتر از برجام راضی نمی‌شویم و برجام باید به صورت کامل اجرا شود. حقوق ملت ایران در برجام باید به‌طور کامل به‌دست آید و از هیچ چیزی صرف نظر نمی‌کنیم. رئیس مجلس شورای اسلامی نیز در ابتدای جلسه علنی روز شنبه ۱۸ اردیبهشت مجلس شورای اسلامی در سخنانی گفت: «همسو با سیاست‌های تعیین شده از سوی رهبر انقلاب، ما به‌دنبال رفع کامل، عملی و فوری همه تحریم‌ها هستیم.» محمدباقر قالیباف افزود: «این روزها مذاکرات بین ایران و ۱+۴ همراه با فراز و نشیب‌های زیادی در جریان است. یک روز اخبار پیشرفت مذاکرات و روز دیگر، خبرهای بروز اختلافات منتشر می‌شود که همه اینها نشان‌دهنده جدی بودن مذاکرات است.» وی همچنین قانون اقدام راهبردی مجلس برای لغو تحریم‌ها را باعث باز شدن قفل‌های صنعت هسته‌ای عنوان کرد و گفت این اقدام ظرفیت‌های لازم جهت مذاکرات را برای تیم مذاکره‌کننده فراهم آورد.
تاکید آمریکاییها بر پیشرفت در مذاکرات
اظهارات مقامات ارشد ایران مبنی بر گام‌های آمریکا برای برداشتن تحریم‌ها در شرایطی است که مقامات ایالات‌متحده نیز بر جدی بودن و حصول پیشرفت در مذاکرات خبر داده‌اند. آنتونی بلینکن وزیرخارجه ایالات‌متحده روز سه‌شنبه ۱۴ اردیبهشت در گفتوگو با روزنامه فایننشال تایمز درباره مذاکرات هسته‌ای اعلام کرد که «برخی پیشرفت‌ها» در این مذاکرات به دست آمده، اما همچنان مسیر طولانی برای طی شدن مذاکرات هسته‌ای وجود دارد. او اضافه کرد که مسیر پیش‌رو طولانی‌تر از مسیر پیموده شده است. وزیرخارجه آمریکا، روز پنج‌شنبه ۱۶ اردیبهشت نیز در گفتوگو با برنامه «امروز» بی‌بی‌سی عنوان کرده بود: ما برای چندین هفته است که با شرکای اروپایی، چین و روسیه و به‌طور غیرمستقیم با ایران تعامل داریم. ما جدیت خود را برای بازگشت به پایبندی به برجام نشان داده‌ایم. چیزی که نمی‌دانیم این است که آیا ایران نیز حاضر است همین تصمیم را بگیرد و به جلو حرکت کند یا نه. این درحالی است که جو بایدن رئیس‌جمهوری آمریکا روز شنبه ۱۸ اردیبهشت در تازه‌ترین و به نوعی اولین ارزیابی خود از مذاکرات احیای برجام در پاسخ به این سوال که آیا ایران در مذاکرات وین جدی است، گفت: بله اما تا چه حد جدی است؟ کاری که آنها حاضر به انجام آن باشند یک داستان دیگر است اما با این حال درحال گفتوگو هستیم.
همزمان با اظهارات جو بایدن، وندی شرمن معاون وزیر امورخارجه آمریکا نیز با اشاره به مذاکرات ایران و ١+٤ برای بازگشت آمریکا به برجام گفت پیشرفت‌هایی در این مذاکرات حاصل شده است اما هنوز راه درازی پیش‌رو است. شرمن در گفتوگو با نشریه شورای آتلانتیک در پاسخ به سوالی درباره مذاکرات وین با بیان اینکه از بازگشت به جامعه بین‌الملل خرسند است، گفت: من ابتدا می‌خواهم از شرکای اروپایی‌مان تشکر کنم که به معنای واقعی سررشته مذاکرات برای بازگشت و پایبندی به برجام و مبنا قرار دادن آن برای حصول توافقی طولانی‌تر، قوی‌تر و بهتر با هدف رسیدگی به سایر نگرانی‌ها از سوی ایران همچون رفتار این کشور در منطقه، موشک‌های بالستیک آن، تجارت تسلیحات و سوابق حقوق بشری‌اش در داخل کشور و در سراسر دنیا را در دست دارند. وی در ادامه به زندانیان دو تابعیتی در ایران اشاره کرد و مدعی شد که همه آنها ناعادلانه در حبس به سر می‌برند.
شرمن افزود: موضوعات زیادی برای رسیدگی وجود دارد که اروپا جلودار آن است. همان‌طور که می‌دانید این مذاکرات غیرمستقیم است و تیم مذاکره‌کننده ما در هتلی جداگانه هستند. پیشرفت‌هایی در این مذاکرات حاصل شده اما هنوز راه زیادی برای طی‌کردن وجود دارد. این مقام آمریکایی تاکید کرد: من امیدوارم بتوانیم به یک فهم مشترک برسیم تا توافق فنی ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را که در ماه مه منقضی می‌شود، تمدید کنیم. امیدوارم ما بتوانیم به پیشرفت‌های کافی دست یابیم که تا برگزاری انتخابات ایران در ماه ژوئن پایدار بماند.
گفت‌وگوی وزیران‌خارجه اتحادیه اروپا درباره برجام
همزمان با این اظهارات، وزیران امورخارجه اتحادیه اروپا در نشست روز دوشنبه خود در بروکسل درباره توافق هسته‌ای با ایران و موضوعات مختلف دیگر رایزنی کردند. به گزارش «ایسنا» به نقل از خبرگزاری اسپوتنیک، اتحادیه اروپا دیروز (دوشنبه) نشستی را در سطح وزیران امورخارجه در بروکسل برگزار کرد تا درباره توافق هسته‌ای با ایران، روابط با ایالات‌متحده و روسیه، حمایت از کشورهای بالکان‌غربی، وضعیت فعلی در افغانستان، لبنان و همچنین سرزمین‌های فلسطین گفتوگو کنند. همچنین به گفته یک منبع آگاه، در این نشست وزرای امورخارجه اتحادیه اروپا قصد ندارند درخصوص تحریم‌های جدید علیه روسیه تصمیم‌گیری کنند. براساس برنامه کاری رسمی این نشست، روابط با روسیه یکی از موضوعات فرعی در این جلسه خواهد بود.در این نشست وزیران امورخارجه اتحادیه اروپا، جان کری، نماینده ویژه رئیس‌جمهور آمریکا در امور اقلیم نیز از طریق ارتباط ویدئویی حضور داشت.
در همین ارتباط، وزیرخارجه آلمان ضمن اتهام‌زنی علیه برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران، گفت که اتحادیه اروپا خواستار احیای کامل برجام است.
به گزارش خبرگزاری فارس، «هایکو ماس» وزیرخارجه آلمان هنگام ورود برای شرکت در نشست وزرای خارجه اتحادیه اروپا در بروکسل که یکی از محورهای آن بررسی آخرین تحولات گفت‌وگوهای وین است، به اتهام‌زنی علیه برنامه صلح آمیز هسته‌ای ایران پرداخت. او در سخنانی ضمن تاکید بر اهمیت زمان در این گفت‌وگوها، مدعی شد: خواستار احیای کامل برجام هستیم زیرا تنها راهی است که مانع دستیابی ایران به بمب اتمی می‌شود.
ماس افزود: امروز با «جوزپ بورل» مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و «ژان ایو لودریان» وزیرخارجه فرانسه همکاران خود در اتحادیه اروپا را درخصوص وضعیت گفت‌وگوهای وین مطلع می‌کنیم. طبق بیانیه اتحادیه اروپا، این نشست روز دهم مه در بروکسل برگزار می‌شود و ریاست آن را بورل برعهده دارد. این درحالی است که دور جدید رایزنی‌ها در وین در چارچوب کمیسیون مشترک برجام که از روز جمعه ۱۷ اردیبهشت ماه در پایتخت اتریش آغاز شد، همچنان ادامه دارد. در همین خصوص دیدارهایی بین «سیدعباس عراقچی» رئیس هیات ایرانی و سایر روسای هیات‌ها از جمله چند دیدار با «انریکه مورا» معاون دبیرکل سرویس خارجی اتحادیه اروپا انجام شده است. اتحادیه اروپا چندی قبل اعلام کرد که گفت‌وگوها در وین، پایتخت اتریش با هدف احیای توافق هسته‌ای ایران با ریاست «انریکه مورا» مدیر سیاسی اتحادیه اروپا از سر گرفته می‌شود. اتحادیه اروپا در بیانیه خود اعلام کرد: «شرکت‌کنندگان در این نشست به بحث در مورد بازگشت احتمالی ایالات‌متحده به توافق و چگونگی اطمینان از اجرای کامل توافق ادامه خواهند داد.»
