تلاش سنا برای لغو وتوی ترامپ درباره اقدام نظامی علیه ایران ناکام ماند
شکاف جمهوریخواهان بر سر ایران
این مصوبه پس از ترور سردار قاسم سلیمانی، فرمانده سابق نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تصویب شده بود، اما ترامپ آن را وتو کرد. این مصوبه در ۲۴ بهمن با ۵۵ رای مثبت، شامل رای دموکرات‌ها و هشت نماینده جمهوری‌خواه در مجلس سنا تصویب شده بود. در مجلس نمایندگان هم این مصوبه در ۲۱ اسفند با حمایت ۶ نماینده جمهوری‌خواه از اقدام دموکرات‌ها با ۲۲۷ رای موافق در مقابل ۱۸۶ رای مخالف تصویب شد. در قطعنامه یادشده از رئیس‌جمهوری ایالات متحده خواسته شده بود که نیروهای آمریکایی را تنها در صورتی درگیر جنگ با ایران کند که کنگره نخست اعلان جنگ کرده یا مجوز مشخصی را برای به کارگیری نیروی نظامی علیه جمهوری اسلامی تصویب کرده باشد.
واکنش ترامپ
در همین خصوص دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا چهارشنبه مصوبه‌ای را وتو کرد که او را از اقدام نظامی علیه ایران بدون دریافت مجوز کنگره منع می‌کرد. کاخ سفید در بیانیه‌ای این مصوبه کنگره را ناقض اختیارات ریاست‌جمهوری و یک حمله سیاسی علیه دونالد ترامپ در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری خوانده بود. به نوشته پایگاه «المانیتور»، ترامپ بامداد جمعه در واکنش به این مصوبه گفت: «این قطعنامه که توسط دموکرات‌ها به‌عنوان راهبردی برای پیروزی در انتخابات سوم نوامبر از طریق تفرقه بین جمهوریخواهان معرفی شد، بسیار توهین‌آمیز بود.» او پس از بیان این ادعا که هیچ نظامی آمریکایی در حمله موشکی ایران کشته نشده مدعی شده که حمله به سردار سلیمانی طبق قوانین آمریکا مجاز بوده است. ترامپ نوشته این حمله ذیل قطعنامه «مجوز استفاده از زور نظامی علیه عراق، ۲۰۰۲» و ماده ۲ قانون اساسی آمریکا مجاز بوده است. ترامپ در بند پایانی بیانیه خود تاکید کرده است: «در نهایت اینکه اس.جی.۶۸ به توانایی رئیس‌جمهور برای محافظت از ایالات متحده، متحدان و شریکانش لطمه می‌زد. این قطعنامه تلویحا به معنای آن بود که اختیارات قانونی رئیس‌جمهور برای استفاده از زور نظامی صرفا به دفاع از ایالات متحده و نیروهایش در برابر حملات قریب‌الوقوع محدود خواهد بود. این صحیح نیست. ما در دنیایی از تهدیدهای رو به رشد زندگی می‌کنیم و قانون اساسی صراحت دارد که رئیس‌جمهور باید قادر به پیش‌بینی حرکات بعدی دشمنان و اتخاذ تصمیم‌های سریع و قاطع در پاسخ به آنها باشد. این کاری است که من کردم.» در آمریکا، رئیس‌جمهوری معمولا ۱۰ روز فرصت دارد که یک مصوبه کنگره را امضا یا آن را وتو کند. اما انتقال قطعنامه وتو شده کنگره به کاخ سفید نزدیک به دو ماه طول کشید؛ چرا که اعضای کنگره به خاطر شیوع ویروس کرونا، واشنگتن را ترک کرده بودند و به نوشته نشریه «رول کال»، این مصوبه، روز سه‌شنبه به پرزیدنت ترامپ ارائه شد.
واکنش سناتورها
مصوبه کنگره آمریکا الزام‌آور نبود، ولی از نظر نمادین اهمیت داشت تا دست کم به رئیس‌جمهوری یادآور شود که مطابق قانون اساسی آمریکا، اعلان رسمی جنگ بر عهده کنگره این کشور است. سناتور دموکرات تیم کین که این طرح را تهیه و ارائه کرده بود روز پنجشنبه، هفتم مه، گفت: «لازم بود که کنگره در اقدامی فراحزبی برای رئیس‌جمهوری روشن کند که نباید بدون کسب رای کنگره وارد جنگ با ایران یا هر جنگ دیگری شود. امروز کنگره به وضوح موضع خود در این باره را مشخص کرد.» با این حال، میچ مک‌کانل، رئیس جمهوری‌خواه مجلس سنا که از حامیان جدی دونالد ترامپ است از رای نیاوردن تلاش برای لغو وتوی ترامپ استقبال کرده و گفته این «پیام روشنی به تهران خواهد فرستاد». چاک شومر، رهبر اقلیت دموکرات در مجلس سنا، پیش از رای‌گیری با صدور پیامی خواستار همراهی جمهوریخواهان برای رای دادن به این قطعنامه در جهت بی‌اثر کردن وتوی پرزیدنت ترامپ شده بود. او نوشت: «سنا باید امروز رای دهد و وتو را بی‌اثر کند. دیگر جنگهای بی‌پایان [نمی‌خواهیم]!» باب منندز، نماینده دموکرات ایالت نیوجرسی در سنای آمریکا، هم پیش از شروع رای‌گیری در سخنانی مدعی شد: «هیچ تردیدی در فعالیت‌های بدخواهانه ایران وجود ندارد.» او افزود: «ولی مطابق قانون اساسی، این نهاد [کنگره] از وظیفه و حق اعلان جنگ برخوردار است.» سناتور منندز که نفر دوم کمیته روابط خارجی سنا است، در ادامه گفت: «رئیس‌جمهوری اجازه ندارد هرگونه اقدام نظامی که دلش می‌خواهد انجام دهد. او همچنین از حق فروش جنگ‌افزار به هر کشوری که بخواهد، بدون مشورت یا کنگره و تایید آن، برخوردار نیست.»
واکنش برنی سندرز
از سوی دیگر برنی سندرز نماینده مجلس سنای آمریکا روز پنجشنبه به وتوی مصوبه کنگره برای کاهش اختیارات جنگی رئیس‌جمهور این کشور واکنش نشان داد. سندرز با یادآوری یکی از صحبت‌های قبلی ترامپ علیه جنگ که گفته بود «ملت‌های بزرگ وارد جنگهای بی‌پایان نمی‌شوند» از او انتقاد کرده است. این نماینده مجل سنا در توییتر نوشت: «ترامپ گفت «ملت‌های بزرگ وارد جنگهای بی‌پایان نمی‌شوند.» با این وجود او دو قطعنامه کاهش اختیارات جنگی را وتو کرده تا ما را داخل این جنگ‌ها نگاه دارد. کنگره باید به تلاش خود برای مهار این رئیس‌جمهور قانون‌گریز ادامه دهد.»
واکنش روسیه
همزمان با این تحول و در موعد خروج آمریکا از برجام، مقام ارشد روس در رشته توییتی اظهار کرد: «خروج آمریکا از توافق هسته‌ای منجر به افول امنیت در خلیج فارس شده است.» به گزارش «ایسنا» میخائیل اولیانوف، نماینده ویژه روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین روز جمعه در رشته توییتی نوشت: «دو سال قبل در چنین روزی آمریکا از برجام خارج شد. حال می‌توانیم ببینیم که این اقدام سبب ناامنی در خلیج فارس، توسعه برنامه‌های هسته‌ای ایران فراتر از محدودیت‌های مورد توافق و تلاش مستاصلانه آمریکا برای محسوب شدن به‌عنوان یکی از طرفین توافق با ایران شده است.» او در توییت دیگری نوشت: «مکانیزم بازگشت ارتباطی با رای دادن ندارد و اتوماتیک است اما اول ایالات متحده باید تمام اعضای شورای امنیت سازمان ملل و باقی جامعه بین‌المللی را قانع کند که هنوز یکی از طرفین توافق هسته‌ای با ایران محسوب می‌شود. این کار تنها از طریق پایبندی اثبات شدنی ممکن است.» این مقام ارشد روسی در توییت دیگری نوشت: «ابهامات از تلاش‌های مسخره و حساب نشده آمریکا برای اثبات اینکه همچنان یکی از طرفین برجام محسوب می‌شود، شکل گرفته است. خروج از برجام به‌عنوان یک تصمیم ملی شناخته‌شده، بسیار بدبینانه بود. این وضعیت منحصربه‌فردی در روند کاری شورای امنیت سازمان ملل است.»
واکنش ایران
همچنین سخنگوی وزارت خارجه ایران در توییتی از ایالات متحده خواست تا به یکجانبه‌گرایی خود پایان دهد. سیدعباس موسوی، روز جمعه در صفحه شخصی خود در توییتر نوشت: برجام نه اولین و نه آخرین دستاورد چندجانبه‌ای است که ترامپ از آن خارج شده. رژیم آمریکا در ازای رفاه دراز مدت کشورها به دنبال اطمینان حاصل کردن از منافع کوتاه مدت خود بوده است. این رژیم باید به یکجانبه‌گرایی فرومایه‌اش پایان دهد.» او در انتهای توییت خود از هشتگ «هرگز به آمریکای بی‌مسوولیت اعتماد نکنید» استفاده کرده است.
