ادامه جدال ایران، کانادا و اوکراین بر سرجعبه‌های سیاه پرواز شماره ۷۵۲
ظریف: تهران جعبه سیاه را به دولت‌های خارجی تحویل نمی‌دهد
حادثه‌ای تلخ که ۱۷۶ کشته برجای گذاشت که از این تعداد ۹ نفر خدمه پروازی بودند. در میان مسافران سانحه سقوط هواپیمای بوئینگ، ۱۴۷ نفر ایرانی، ۱۱ نفر اوکراینی، ۱۰ افغان، ۹ نفر کانادایی، ۴ سوئدی و یک نفر انگلیسی حضور داشتند. همچنین براساس گزارش‌ها از ۱۴۷ مسافر ایرانی این پرواز ۵۷ نفر شهروند کانادا بودند و ۱۳۸ نفر از مسافران این پرواز قصد داشتند با پرواز بعدی به کانادا بروند. هواپیمای مسافربری اوکراین در شرایطی دچار سانحه شد که ایران چند ساعت پیش از آن در یک عملیات بزرگ به تلافی ترور سردار سپهبد شهید قاسم سلیمانی و یارانش ازسوی آمریکا، اقدام به حمله به دو پایگاه نظامی آمریکا از جمله پایگاه «عین‌الاسد» کرده بود. ازهمین رو کشور به نوعی تحت‌تاثیر این حمله در حالت تدافعی قرار گرفته بود. از همین‌رو شاید از همان ساعات ابتدایی سقوط هواپیما برخی خبرها از احتمال اصابت موشک به این هواپیما حکایت می‌کرد هرچند که همان زمان نقص فنی دلیل اصلی این سانحه اعلام شد. اما یک روز بعد از این حادثه برخی خبرگزاری‌های خارجی به نقل ازیک منبع آگاه در پنتاگون اعلام کردند که هواپیمای مذکور به‌دلیل اصابت تصادفی موشک سقوط کرده است. به‌دنبال آن جاستین ترودو نخست‌وزیرکانادا با بیان اینکه عامل سرنگونی این هواپیما، شلیک اشتباهی موشک بوده است اعلام کرد گزارش‌هایی را در این زمینه دریافت کرده است. اما این سخنان با واکنش برخی از مقامات کشور روبه‌رو شد و آن را ناشی از دروغ‌پردازی یک عملیات روانی توصیف کردند. با این حال روز شنبه ۲۱ دی سرانجام پس از بررسی‌های انجام شده ازسوی مقامات کشورمان، ستادکل نیروهای مسلح دراطلاعیه‌ای دلیل سقوط هواپیما را بروز خطای انسانی واصابت موشک به‌صورت غیرعمد به آن اعلام کرد. به‌دنبال قبول مسوولیت ساقط شدن پرواز شماره ۷۵۲ هواپیمایی بین‌المللی اوکراین از سوی ایران، جدالی بر سر اینکه کدام یک ازکشورهای کانادا، ایران و اوکراین مجاز به خواندن جعبه‌های سیاه هواپیما هستند و اینکه این جعبه‌ها باید در کدام کشور باز شود آغاز شد. این جدال در شرایطی در گرفت که همان زمان حسن رضایی‌فر مدیرکل بررسی سوانح سازمان هواپیمایی در گفت‌وگو با «ایسنا» اعلام کرده بود که ایران قادر به خواندن جعبه سیاه این هواپیما نیست. او همچنین در آن گفت‌وگو اظهار کرد: «قصد داریم جعبه سیاه را برای بررسی به اوکراین بفرستیم و مقامات کشورهای دیگر در این موضوع به ما کمک خواهند کرد و اگر در اوکراین هم نتوانیم آن را بازخوانی کنیم مقصد بعدی ما فرانسه است.»
با این حال این جعبه‌های سیاه که می‌توانند رازهای زیادی را درمورد دلایل ساقط شدن این هواپیما آشکار کنند همچنان درایران هستند و درخواست ایران هم برای ارسال تجهیزات ازکشورها برای خواندن اسرار نهفته دراین دو جعبه سیاه راه به‌جایی نبرده است. در واقع در این جدال اوکراین و کانادا در این مدت بر ارسال جعبه‌ها به فرانسه به‌خاطر داشتن تجهیزات موردنظر تاکید داشته‌اند وایران هم معتقد است مطابق حقوق بین‌الملل این حق قانونی ایران است که جعبه اسرار هواپیما را بازکند. در همین ارتباط محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه کشورمان در گفت‌وگوی اختصاصی با شبکه ان‌بی‌سی که جمعه شب انجام شد ضمن تایید اینکه ایران قادر به بارگذاری اطلاعات جعبه‌های سیاه هواپیمای اوکراینی نیست تاکید کرد که تهران جعبه سیاه را به دولت‌های خارجی تحویل نخواهد داد و از این تصمیم ایران دفاع کرد. به گزارش «ایسنا» وزیر امورخارجه اظهار کرد: طبق قانون هوانوردی بین‌المللی، ایران حق این را داشت که هدایت تحقیق درباره ساقط شدن هواپیما را بر عهده بگیرد، اما ایران به نرم‌افزارها و تجهیزات به‌خصوصی از آمریکا یا دیگر کشورهای غربی احتیاج دارد تا بتواند اطلاعات درون جعبه سیاه را رمزگشایی کند. وی گفت: ما درخواست کمک کردیم، چرا آمریکا به ما کمک نکرده است؟ این یک مساله بشردوستانه است. چرا به ما نرم‌افزار ندادند؟ چرا تجهیزات لازم را به ما ندادند؟ او در پاسخ به این سوال که آیا هم‌اکنون کسی درحال تلاش برای رمزگشایی آن نیست گفت: نه. ما بدون حضور تمامی طرف‌های درگیر در این مساله، به جعبه‌های سیاه دست نخواهیم زد. ظریف در این گفت‌وگو که درحاشیه اجلاس امنیتی مونیخ صورت گرفته است همچنین گفت: چیزهای نامعلوم زیادی وجود دارد و به همین خاطر است که ما بیشتر از هر کس دیگری خواهان این هستیم که محتوای جعبه سیاه را بدانیم. محمدجواد ظریف، در ادامه چگونگی اطلاعش ازاین حادثه را تشریح کرد و درباره حادثه مورد هدف قرار گرفتن غیرعمد هواپیمای اوکراینی در ایران گفت: من ظهر جمعه چند ساعت پیش از اینکه [علت سقوط از جانب ایران] اعلام شود، مطلع شدم. پیش از آن به من اطلاع داده شده بود که یک ایراد فنی بوده است. فرماندهی نظامی ما احتمالا زمانی مابین صبح چهارشنبه چند ساعت پس از ساقط شدن آن و غروب پنج‌شنبه به این موضوع پی برد و سپس ارزیابی‌هایی درباره اینکه کی، چگونه و چرا سقوط کرده و چه مشکلی پیش آمده است انجام داد. آنها باید تحقیق می‌کردند. این تحقیق ادامه دارد. ما همه پاسخ‌ها را نمی‌دانیم؛ هنوز نمی‌دانیم که چرا فردی که پشت سامانه دفاع هوایی بوده، فکر کرده است که یک هواپیما نزدیک می‌شود. او قویا این فکر را می‌کرده است، چراکه اکنون در بازداشت بوده و بازجویی می‌شود و این چیزی است که می‌گوید.
دیدار ظریف و نخست‌وزیر کانادا
همزمان دیداری هم میان محمدجواد ظریف و جاستین ترودو، نخست‌وزیر کانادا در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ صورت گرفته است که محور اصلی آن ماجرای ساقط شدن هواپیمای اوکراینی بوده است. براساس گزارش‌ها ظریف قرار بود با فرانسوا-فیلیپ شامپاین، وزیر امورخارجه کانادا دیدار کند که نخست‌وزیر کانادا هم در نشست این دو حضور یافت.
اما ظاهرا نخست‌وزیر کانادا به‌خاطر دیدار با محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه ایران در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ مورد انتقاد قرار گرفته است.
به گزارش فرارو، مقام‌های کانادا گفته‌اند دلیل حضور ترودو در نشست وزیران امورخارجه دو کشور این بوده که نشان دهد کشورش در مورد تحقیقات درباره سرنگونی هواپیمای مسافربری اوکراین جدی است. به‌دنبال انتقاد از دیدار صورت گرفته، نخست‌وزیر کانادا از اقدام خود دفاع کرد و گفت: «من به خانواده‌ها در کانادا قول داده‌ام که هر کاری را که می‌توانم انجام دهم تا مطمئن شوم آنها پاسخ می‌گیرند، که ما (درباره سرنگونی هواپیما) تحقیقات تام و کامل داشته باشیم، تا دقیقا بدانیم که چه اتفاقی افتاد.» ترودو گفت: با وزیر امورخارجه ایران دیدار کرده تا به او بگوید «همکاری با یکدیگر در این زمینه چقدر مهم است». وزیر امورخارجه کانادا همچنین گفته است در دیدار با ظریف بر لزوم ارسال‌جعبه‌های سیاه هواپیما به فرانسه برای تجزیه و تحلیل آنها و توافق برای پرداخت غرامت به خانواده‌های قربانیان تاکید کرده است.
دیدار وزرای خارجه ایران و اوکراین
البته این تنها نخست‌وزیر کانادا نیست که با وزیرخارجه ایران در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ درخصوص هواپیمای ساقط‌شده دیدار کرده است. روز گذشته وزرای امورخارجه ایران و اوکراین نیز در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ درخصوص هواپیمای اوکراینی و همچنین همکاری دو کشور در تحقیقات در این خصوص تبادل نظر کردند. به گزارش «ایسنا» در این دیدار «تلاش برای التیام آلام بازماندگان این سانحه» مورد تاکید طرفین بود.
همزمان با این دیدار روز گذشته وادیم پریستایکو رئیس‌جمهور اوکراین در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ گفت: ما درحال‌حاضر با ایرانی‌ها درحال تصمیم‌گیری بر سر این هستیم که در چه محل به‌خصوصی و با کمک کدام‌یک از شرکایمان این کار انجام شود. می‌دانید که فرانسه به‌عنوان محلی پیشنهادی مطرح است. او در ادامه گفت: تجهیزات [لازم برای این کار] بسیار پیچیده بوده و انتقالشان سخت است. بنابراین، ما باید به دیدگاهی مشترک درباره زمان انجام شدن آن برسیم. از آنجا که این موضوع حساسی است، ما می‌خواهیم فرصتی به ایران بدهیم که بداند چطور می‌خواهد شفافیت کامل این روند را تامین کند.
