مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی:
ایران از تعهدات خود عدول نکرده است
به گزارش خبرگزاری رویترز، رافائل گروسی در اولین سفر خود به واشنگتن پس از انتصاب به ریاست آژانس در ماه دسامبر گفت: «پس از گام پنجم هیچ مورد دیگری از نقض تعهدات ایران روی نداده است. البته آنها به غنی‌سازی ادامه می‌دهند.» ایران در اولین مورد از کاهش تعهدات خود در تابستان غنی‌سازی اورانیوم بیشتر از میزان تعیین شده در برجام را آغاز کرد. این اقدام ایران واکنشی به خروج آمریکا از توافق هسته‌ای و از سرگیری تحریم‌ها علیه ایران بود که موجب کاهش صادرات نفت آن شده است. ایران اعلام کرده که در صورت لغو تحریم‌ها کاهش تعهدات برجامی‌اش قابل بازگشت است.
ماه گذشته پس از آنکه ایران اعلام کرد که دیگر خود را به رعایت محدودیت‌های در نظر گرفته در برجام ملزم نمی‌داند فرانسه، بریتانیا و آلمان روند حل اختلاف (موسوم به مکانیزم ماشه) در برجام را فعال کردند که در صورت عدم حل اختلاف پرونده هسته‌ای ایران را به شورای امنیت ارجاع خواهد داد و ممکن است به از سرگیری تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران منجر شود.
چین و روسیه، دو کشور دیگر امضا‌کننده توافق هسته‌ای، ضمن درخواست از ایران برای اجرای تعهدات خود تاکنون از فعال کردن مکانیزم ماشه حمایت نکرده‌اند. مقامات اتحادیه اروپا نیز در روزهای اخیر اعلام کردند مهلت مذاکرات با ایران در مورد روند حل اختلاف را تمدید کرده‌اند. رافائل گروسی افزود روز سه‌شنبه در مورد برنامه‌های هسته‌ای ایران با مایک پمپئو، وزیرخارجه آمریکا گفت‌وگو کرده است. او اما حاضر نشد جزئیات این مذاکرات را اعلام کند. گروسی در سخنرانی روز چهارشنبه خود در یک پژوهشکده گفت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به نظارت بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران ادامه خواهد داد.
تمدید مهلت حل اختلافات در برجام
پیش‌تر مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در یک نشست خبری تاکید کرده بود که اروپایی‌ها خواهان حفظ برجام هستند. جوزپ بورل گفت که یکی از اهداف سفرش به ایران افزایش ثبات در منطقه بوده است. روز سه‌شنبه، ۱۵ بهمن (چهارم فوریه) بورل در آخرین مرحله سفر دوروزه خود به تهران در یک نشست خبری شرکت کرد و به پرسش‌های خبرنگاران پاسخ گفت.
هماهنگ‌کننده سیاست خارجی اتحادیه اروپا در پاسخ به پرسشی درباره مکانیزم حل اختلاف در برجام، تاکید کرد که اتحادیه اروپا قصد ندارد با فعال کردن این مکانیزم به توافق هسته‌ای با جمهوری اسلامی پایان دهد «بلکه هدف اول، زنده نگه داشتن این توافق و زمان دادن به مذاکرات است». بورل تاکید کرد که آلمان، بریتانیا و فرانسه که خواهان فعال‌سازی مکانیزم حل اختلاف شده بودند، قصد ندارند برای لغو توافق هسته‌ای به شورای امنیت مراجعه کنند. او گفت: اتحادیه اروپا به‌طور نامحدود مهلت حل‌وفصل اختلافات در رابطه با توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ (برجام) را تمدید خواهد کرد تا از ارجاع این موضوع به شورای امنیت سازمان ملل یا اعمال تحریم جدید علیه ایران جلوگیری کند.
او ادامه داد: ما اتفاق نظر داریم که مستقیما در یک محدوده زمانی دقیق حرکت نکنیم، چیزی که ما را ملزم به رفتن به شورای امنیت می‌کند. خواست ما این است، روندی را آغاز نکنیم که به پایان برجام می‌انجامد، بلکه این توافق را حفظ کنیم. طرف‌های اروپایی برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)، شامل انگلیس، فرانسه و آلمان ماه گذشته (میلادی) مکانیزم حل اختلافات در توافق را به منظور رسیدگی به مسائل پیرامون اجرای برجام فعال کردند.
مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا همچنین در اظهارات خود پس از سفر به تهران تاکید کرد که با تروئیکای اروپا توافق کرده است که محدوده زمانی ۱۵ روزه برای حل اختلافات را به‌طور متوالی به تعویق بیندازند، هرچند حصول پیشرفت در این زمینه منوط به ادامه حضور آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ایران برای راستی‌آزمایی و نظارت بر فعالیت‌های هسته‌ای این کشور است.
هشدار سه کشور اروپایی به ایران در مورد فعال شدن «مکانیزم ماشه» می‌توانست به مفهوم ارجاع دوباره پرونده فعالیت هسته‌ای ایران به شورای امنیت و برقراری تحریم‌های جدید علیه ایران، براساس قطعنامه‌های آتی شورای امنیت باشد و افزون بر آن، اروپا نیز ممکن بود ایران را هدف تحریم‌های جداگانه خود قرار دهد. محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، در واکنش به بیانیه سه کشور اروپایی در توییتر نوشته است که آنها «بقایای برجام را فروختند». با وجود این، ایران می‌گوید که بعد از ارسال نامه ۱۴ صفحه‌ای جواد ظریف به جوزپ بورل، اتحادیه اروپا از فعال کردن «مکانیزم ماشه» عقب‌نشینی کرد و جوزپ بورل را به تهران فرستاد.
براساس «مکانیزم حل اختلاف» اگر یکی از طرف‌های برجام به این نتیجه برسد که طرف دیگر به تعهداتش پایبند نیست، می‌تواند به کمیسیون مشترکی که در چارچوب برجام و برای نظارت بر اجرای آن ایجاد شده است، مراجعه کند. اگر طرفین طی ۳۵ روز با تلاش کمیسیون مشترک به توافق نرسند، شاکی می‌تواند موضوع را به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع دهد. این شورا ۳۰ روز فرصت دارد تا با فعال‌کردن مکانیزم موسوم به «مکانیزم ماشه» درباره استمرار تعلیق تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران یا بازگرداندن آنها قطعنامه صادر کند. در صورتی که شورای امنیت پس از ۳۰ روز در رابطه با موضوع مورد جدل قطعنامه‌ای صادر نکند، تمام تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل که قبل از برجام علیه ایران اعمال شده بودند، به‌طور اتوماتیک فعال می‌شوند. بورل در پاسخ به پرسشی در این باره که آیا اتحادیه اروپا در پی بازنگری در برجام و گنجاندن موضوعاتی مانند برنامه موشکی جمهوری اسلامی در آن است، اظهار کرد که برخی کشورها خواهان گسترش این توافق هستند اما این موضوع به او، به‌عنوان هماهنگ‌کننده توافق هسته‌ای، مربوط نمی‌شود. حسن روحانی در این اولین ملاقاتش با جانشین فدریکا موگرینی افزود که ایران «همچنان آماده تعامل و همکاری با اتحادیه اروپا برای حل‌وفصل مسائل است و هر زمان طرف مقابل به‌طور کامل به تعهداتش عمل کند، ایران نیز به تعهدات خود بازخواهد گشت.» محمدجواد ظریف نیز در دیدارش با جوزپ بورل با اشاره به انجام نخستین تراکنش در چارچوب کانال مالی ایران و سوئیس در آغاز این هفته برای انتقال «اقلام بشردوستانه» به ایران گفت: «این اقدام کوچک نشانه حسن نیت آمریکا نیست... هرچند ایران از سوئیس به‌خاطر این تلاش قدردانی می‌کند.»
افزایش ثبات در منطقه
مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در نشست خبری روز سه‌شنبه همچنین گفت که یکی از اهداف سفرش به غرب آسیا «افزایش ثبات در منطقه و افزایش اعتماد بازیگران این منطقه» بوده است. او ضمن بیان اینکه امنیت و ثبات در خاورمیانه تاثیری مستقیم بر ثبات و امنیت اروپا دارد، تصریح کرد: «من به ایران سفر کردم چون پرداختن به موضوع ثبات بدون در نظر گرفتن ایران ممکن نیست.» بورل پیش‌تر با وزیران خارجه عربستان سعودی و امارات ملاقات و با رئیس‌جمهور عراق تلفنی گفت‌وگو کرده بود. او در این باره گفت، امکان سفر به عراق وجود نداشته «زیرا نخست‌وزیر این کشور هنوز سوگند یاد نکرده است.» سیاستمدار بلندپایه اروپایی قرار بود دیروز جمعه به واشنگتن سفر کند.
