وی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه اگر آمریکا اینستکس را نیز تحریم کند چه باید کرد؟ گفت: «این مشکل اروپایی‌هاست. خودشان باید مشکل را حل کنند.» ظریف ادامه داد: «اعلام کرده‌ایم که اقدامات اروپایی‌ها کافی نبوده بنابراین جمهوری اسلامی همان‌طور که قبلا برنامه خود را اعلام کرده است، این برنامه را اجرا خواهد کرد. برنامه مرحله اول در مورد ذخایر اورانیوم غنی شده و ذخایر آب سنگین درحال اجرا است.» وی افزود: «مرحله بعد هم اعلام شده که در مورد سقف ۶۷/ ۳ است.» وزیرخارجه گفت: «در نامه ریاست محترم جمهوری صراحتا اعلام شده است در صورتی که آنها اقدامات لازم را برای اجرای تعهدات خود انجام دهند، اقدامات ما قابل بازگشت است. اما اگر اقدامات لازم را انجام ندهند، ما براساس ماده ۳۶ برجام این حق را از سال گذشته داشته‌ایم که اقدامات خود را انجام دهیم. ماده ۳۶ کاملا واضح است و حق ایران در این ماده کاملا مشخص شده است.» وی با بیان اینکه ماده ۳۶ ضمانت اجرای برجام است، گفت: «اگر اروپایی‌ها ادعا می‌کنند که برای برجام ارزش قائل هستند باید برای ضمانت اجراهایی که در داخل برجام دیده شده است نیز ارزش قائل باشند.» ظریف تاکید کرد: «اقدامات ایران در راستای حفاظت از برجام از طریق اجرای ضمانت اجرایی است.» وزیرخارجه، اینستکس را حرکت مقدماتی برای اجرای تعهدات اروپا خواند و تاکید کرد: «تعهدات اروپا در بند یک تا سه برجام صراحتا اعلام شده است. در این بند نتایج اقدامات اروپا نیز بیان شده است. مردم ایران باید نتایج اقدام را ببینند.»

اینستکس مقدمه‌ای برای اجرای تعهدات اروپا

ظریف با اشاره به تعهدات اروپا در قبال ایران تاکید کرد: «بعد از خروج آمریکا از برجام و اجرای ماده ۳۶ توسط ایران که در بدو خروج آمریکا از برجام در ۲۰ اردیبهشت سال ۹۷ انجام شد، اروپایی‌ها ۱۱ تعهد دادند که اینستکس هیچ‌یک از آن تعهدات نیست، بلکه مقدمه‌ای برای اجرای آن تعهدات است.» وی افزود: «اروپایی‌ها تاکنون نه تنها اصل تعهدات را اجرا نکردند، بلکه مقدمه اجرای تعهدات آنها بعد از حدود ۱۴ ماه تازه در مرحله عملیاتی شدن است.» وزیرخارجه ایران در مورد عملیاتی شدن اینستکس تصریح کرد: «هنوز اطلاع کافی در این خصوص وجود ندارد. اینستکس بدون اجرای سایر تعهدات اروپا معنا ندارد. اروپایی‌ها باید به تعهدات خود در مورد تضمین فروش نفت ایران، تضمین حمل‌ونقل، بازگشت دارایی‌های ایران و عواید فروش نفت که تضمین داده بودند، عمل کنند.» وی در نهایت گفت: «این ۱۱ تعهد سه بار تکرار شده است. در جلسه اول با اروپا، در جلسه با ۱+۴ در سطح وزرا و در جلسه‌ای در حاشیه جلسه سازمان ملل متحد تکرار شده است. اروپایی‌ها تعهدات خود را انجام نداده‌اند و اینستکس که مقدمه تعهدات است تاکنون کامل انجام نشده است.»

واکنش آژانس

از سوی دیگر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در اولین واکنش به خبر عبور میزان ذخایر اورانیوم غنی‌شده ۶۷/ ۳ درصد ایران از سقف تعیین‌شده در برجام، گفت که به‌زودی در این باره گزارشی ارائه خواهد کرد. به گزارش خبرگزاری فارس، یک سخنگوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز دوشنبه در واکنش به خبر عبور ایران از سقف ۳۰۰ کیلوگرمی اورانیوم غنی‌شده ۶۷/ ۳ درصد، اعلام کرد که درحال بررسی صحت آن هستند. در بیانیه سخنگوی آژانس آمده است: «ما از گزارش رسانه‌ها درباره ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران با درصد پایین، آگاه هستیم. بازرسان ما در محل هستند و به‌زودی بعد از راستی‌آزمایی از ذخایر ایران، به مقر آژانس گزارش می‌دهند.»

حدود ۱۰ روز فرصت هست

همچنین سید عباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه روز گذشته ابراز امیدواری کرد که اروپایی‌ها در فرصت ۱۰ روزه باقیمانده تا پایان مهلت ۶۰ روزه گام عملی و ملموسی برای اجرای اینستکس بردارند؛ در غیر این صورت ایران ۱۶ تیرماه گام دوم را برمی‌دارد. موسوی روز دوشنبه در مراسمی در جمع خبرنگاران در پاسخ به سوالی بیان کرد: «آن‌طور که ما می‌بینیم و خبرهایی که فعلا درباره این سازوکار منتشر شده، این چیزی نیست که مطالبه ملت ایران باشد. رایزنی‌ها ادامه دارد. پیام ما به طرف‌های اروپایی منتقل شده است. حدود ۱۰ روز فرصت هست و امیدواریم در این مدت بتوانند گام مهم و عملی‌تری نسبت به اجرایی کردن اینستکس بردارند.» موسوی تصریح کرد: «اگر در این مدت گام مهمی از سوی اروپا برداشته نشود، ایران در ۱۶ تیرماه گام دوم را برمی‌دارد.»  وی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه گام دوم ایران در صورتی که اروپایی‌ها به اینستکس عمل نکنند چه خواهد بود، تصریح کرد: «گام دوم به آنها اعلام شده است که بخشی از آن در زمینه غنی‌سازی است که درصد و سطح آن را به زودی اعلام می‌کنیم.» موسوی خاطرنشان کرد: «ما درحال‌حاضر تقلاها و اقداماتی را از سوی اروپایی‌ها مشاهده می‌کنیم. اما باید آنها اقداماتی انجام بدهند که تامین‌کننده مطالبات ایران باشد.»

مذاکرات حیاتی با اروپایی‌ها

از سوی دیگر نماینده دائم ایران در سازمان ملل متحد، تاکید کرد مادامی که فشارها علیه جمهوری اسلامی ایران ادامه داشته باشد، ایران مذاکره نخواهد کرد. به گزارش «ایسنا» مجید تخت‌روانچی، در گفت‌وگو با سی‌ان‌ان با بیان این موضوع گفت: تمام مشکلات از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای آغاز شد؛ واشنگتن باید از این تصمیم اشتباهش برگردد. ایران در شرایط فشار و تهدید هیچ‌گاه مذاکره نمی‌کند. او در رابطه با اقدام ایران در کاهش تعهدات برجامی خود در پاسخ به تعلل طرف‌های مقابل گفت: ایران تعهدات خود را نقض نمی‌کند. ما براساس بندهای مندرج در توافق هسته‌ای و به خاطر خروج طرف آمریکایی از برجام، این حق را داریم که از تعهدات خود بکاهیم. روانچی درباره راه‌اندازی اینستکس هم گفت: فرصت ما رو به اتمام است. راه‌اندازی مکانیزم اروپایی‌ها بیش از یک سال زمان برده است. اروپا باید عجله و هزینه کند در غیر این صورت این سازوکار بی‌فایده خواهد بود چرا که این مکانیزم نمی‌تواند تمام مسائل ما را مرتفع سازد. طی ۱۰ روز آینده مذاکراتی حیاتی با طرف‌های اروپایی خواهیم داشت. وی در ادامه گفت: ما به‌دنبال ایجاد تنش و درگیری در منطقه نیستیم. تحریم‌های آمریکا بر مردم عادی فشار می‌آورد اما تاکید می‌کنم که ایران زیر فشار سر خم نخواهد کرد.