تردید حقوقی درباره مصوبه اخیر مجلس

دنیای‌اقتصاد : مجلس این هفته، بندی را به طرح اصلاح قانون انتخابات مجلس الحاق کرد که بر اساس آن نمایندگی بیش از ۳ دوره متوالی در پارلمان ممنوع می‌شود. این در حالی است که دیروز معاونت قوانین مجلس شورای اسلامی تاکید کرد که ایجاد محدودیت در حق انتخاب مردم مجاز نیست. این مصوبه که در زمان بررسی و همچنین بلافاصله پس از تصویب انتقاد مخالفان را به‌دنبال داشت، از منظر نمایندگان مخالف، مغایر با قانون اساسی است. البته نمایندگان موافق، این مصوبه مجلس را فرصتی برای گردش نخبگان و مهیا شدن فضا برای نیروهای کارآمدتر می‌دانند.

با این همه حسین میرمحمدصادقی معاونت قوانین مجلس شورای اسلامی روز گذشته در گفت‌وگویی با خبرآنلاین توضیح داد که از دو منظر می‌توان این مصوبه مجلس را تفسیر کرد. او گفت: مطابق یک نظر از آنجا که قانون اساسی درباره برخی مقامات از جمله رئیس‌جمهور نامزد شدن را به دو دوره محدود کرده اگر بنا داشت راجع به نمایندگان مجلس هم چنین محدودیتی قائل شود آن را در متن قانون ذکر می‌کرد بنابراین درباره نمایندگی مجلس نوعی سکوت در مقام بیان وجود دارد، مطابق با این دیدگاه هر محدودیت دیگری غیر از آنچه در قانون آمده برای نمایندگی مجلس می‌تواند خلاف قانون اساسی باشد.

میرمحمدصادقی در توضیح تفسیر دوم از این مصوبه گفت: برخی بر این باورند که اصل بر جواز(جایز بودن) است به این معنی که اگر در جایی محدودیتی وجود نداشته و اقدامی ممنوع اعلام نشده باشد علی‌الاصول می‌توان قانونگذاری کرد، بنابراین در این مورد هم اصل بر این است که نمایندگان مجلس می‌توانند قانون وضع و محدودیت‌هایی برای کاندیداتوری مجلس اعمال کنند، بر این اساس محدود کردن نمایندگی به سه دوره جایز است همان طور که در گذشته هم مجلس شرط داشتن مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد را برای نمایندگی قرار داد بنابراین مصوبه مجلس را می‌توان از هر دو دیدگاه تفسیر کرد اما با همه این تفاسیر باید منتظر ماند تا شورای نگهبان اعلام نظر کند.

معاونت قوانین مجلس اما در ادامه تاکید کرد که شخصا معتقدم ایجاد محدودیت در حق انتخاب مردم مجاز نیست. میرمحمد صادقی با بیان اینکه نمایندگی مجلس مقام اجرایی نیست، ادامه داد: ایجاد محدودیت در قانون اساسی برای مقام اجرایی به این دلیل بوده که شائبه قدرت گرفتن به دلیل تداوم حضور از بین برود همانند آنچه در برخی کشورهای عربی وجود داشت که روسای‌جمهور خود را کم کم مادام العمر کردند اما به واقع این شائبه در مورد نمایندگان مجلس وجود ندارد.او با طرح این سوال که با چه استدلالی ما باید حضور فردی که نقش موثری در بررسی طرح‌ها و لوایح مجلس داشته را به سه دوره محدود کنیم، افزود: تاکید می‌کنم خطری که راجع به مقام اجرایی در صورتی که سال‌های متمادی مسوولیت داشته باشند وجود دارد، راجع به نمایندگان مجلس وجود ندارد که تصویب چنین قانونی را توجیه کند.

نظر باهنر درباره مصوبه اخیر مجلس

از سوی دیگر محمدرضا باهنر که خود سابقه ۷ دوره نمایندگی مجلس دارد هم معتقد است که شورای نگهبان مصوبه «ممنوعیت نمایندگی بیش از ۳ دوره» را رد می‌کند. باهنر در گفت‌وگو با روزنامه ایران با تاکید بر اینکه من به هیچ عنوان با این مصوبه موافق نیستم و اگر مجلس بودم، سعی می‌کردم رای نیاورد، در بیان دلایل خود تاکید کرد: حداقل بر اساس سابقه‌ای که من در مجلس داشتم و این نهاد را می‌شناسم، می‌دانم که ایجاد محدودیتی این چنینی نباید شبیه حوزه‌های اجرایی باشد. من در سال‌هایی که در مجلس بودم کاملا برایم مشهود و آشکار شد که هر چه نماینده‌ای بیشتر در مجلس باشد و سال‌های بیشتری را به کار نمایندگی بپردازد، درک و برداشت او از حکمرانی مطلوب و خوب عمیق‌تر، واقعی‌تر و کارآمدتر می‌شود. یک نماینده معمولا دور اول که می‌آید، یکسری آرزوها و تصورات از کار نمایندگی دارد که بسیاری از اینها نه ارتباطی به منافع ملی دارد و نه وظایف و شأن نمایندگی. بدون تعارف بگویم؛ نماینده اگر تازه بخواهد منافع ملی را در جایگاه نمایندگی کشف کند، نیاز به تجربه اندوزی دارد. این طرح اگر تبدیل به قانون شود، مجلس ما را از انباشت تجربه خالی می‌کند.باهنر همچنین گفت که نه‌تنها این مصوبه را مفید نمی‌دانم بلکه معتقدم به مجلس ما ضربه جدی می‌زند. او در عین حال گفت: من احتمال بسیار زیاد می‌دهم که شورای نگهبان این را رد کند و مورد موافقت شورا قرار نگیرد. خیلی بعید می‌دانم این مصوبه تبدیل به قانون شود و به جایی نخواهد رسید. اما نگاهی که آن را تصویب کرده به نظرم باید عوض شود و قدری عمق پیدا کند.ممانعت از نامزدی نمایندگانی که بیش از سه دوره متوالی در مجلس نماینده بودند، پیشنهاد حسین امیری خامکانی و چند نماینده دیگر مجلس ازجمله حمیده زرآبادی، محمدرضا تابش و... بود که روز یکشنبه با ۱۳۴ رای موافق، ۹۵ رای مخالف و ۷ رای ممتنع از مجموع ۲۴۴ نماینده حاضر در جلسه به تصویب رسید.اگر این بند الحاقی به طرح اصلاح قانون انتخابات مجلس از سوی شورای نگهبان مورد تایید قرار گیرد، از میان نمایندگان مجلس دهم ۳۴ نماینده نمی‌توانند برای دور بعدی مجلس شورای اسلامی نامزد شوند. از میان این نمایندگان می‌توان به علی لاریجانی، علی مطهری، مسعود پزشکیان، علاءالدین بروجردی، کاظم جلالی، حسین امیری خامکانی، جواد کریمی قدوسی، محمدمهدی مفتح، علیرضا محجوب، محمدرضا تابش، محمد دهقانی نقندر، نادر قاضی‌پور، حسن کامران، سیدحسین نقوی‌حسینی، عزت‌الله یوسفیان‌ملا و... اشاره کرد.