پولتیکو از جدال ترامپ و نمایندگان کنگره بر سر توافق هسته‌ای خبر داد
سال سرنوشت برای برجام
دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۷ و در نخستین سال ریاست‌جمهوری خود تصمیم به حفظ برجام گرفت. در سال جدید اما او فرصتی دوباره برای از بین بردن برجام خواهد داشت.
هر دو گروه منتقدان و حامیان «برجام» معتقدند در سال جدید دونالد ترامپ این توافق را از بین خواهد برد. اواسط ماه ژانویه ضرب‌الاجل دیگری برای تصمیم‌گیری رئیس‌جمهوری آمریکا به منظور از بین بردن برجام و وضع مجدد تحریم‌ها است. البته قانون‌گذاران بلندپایه و برخی از مقامات ارشد امنیت ملی او در تلاشند توافق هسته‌ای ایران را حفظ کنند. حامیان «برجام» اما از اشتیاق ترامپ برای نادیده گرفتن مشورت‌های تیم سیاست‌خارجه او نگرانند، همان‌گونه که درخصوص اعلام قدس‌شریف به‌عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی او این کار را کرد. تصمیم درخصوص خروج یا حفظ «برجام»، فرصتی مناسب برای عمل به یکی از قول‌های انتخاباتی ترامپ – پاره کردن «برجام» - محسوب می‌شود. در اواسط ماه اکتبر و در آخرین اظهارنظری که رئیس‌جمهوری آمریکا در رابطه با برجام داشت، نشان داد صبر او درخصوص توافقی که آن را «بدترین توافق تاریخ» نامیده، اندک است. ترامپ از کنگره آمریکا و کشورهای اروپایی خواست تا برای رسیدگی به «ضعف‌های برجام» اقدام کنند. ترامپ در این سخنرانی گفت: «اگر نتوانیم با کنگره و هم‌پیمان‌هایمان به راه‌حلی دست یابیم، توافق هسته‌ای از بین خواهد رفت.» اکنون که سه ماه از زمان سخنرانی ترامپ می‌گذرد، پیشرفت‌های ناچیزی درخصوص دستیابی به راه‌حل برای نجات برجام حاصل شده است.
به گزارش نشریه آمریکایی «پلتیکو»، البته تلاش‌هایی به منظور حفظ «برجام» در جریان است. اعضای کنگره درحال بحث و مذاکره پیرامون لایحه‌ای هستند که پوشش سیاسی لازم برای تمدید و حفظ برجام را در اختیار ترامپ قرار می‌دهد. البته هنوز مشخص نیست دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان کنگره بتوانند در زمان مقرر این گفت‌وگو‌ها را به نتیجه برسانند یا خیر. در این رابطه مارک دوبوویتز مدیر اجرایی «بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها» - اتاق فکر تندرو مستقر در واشنگتن که روابط نزدیکی با دولت ترامپ دارد – می‌گوید: «کاملا ممکن است ترامپ به کنگره و اروپایی‌ها بگوید ۹۰ روز به شما وقت می‌دهیم و اگر اقدامی نکردید، دیگر کار تمام است.» توافق هسته‌ای ایران در سال ۲۰۱۵ و در زمان ریاست‌جمهوری باراک اوباما با همراهی پنج قدرت جهانی دیگر به امضا رسید. طبق این توافق در ازای محدود شدن برنامه‌های هسته‌ای ایران، تحریم‌های آمریکا و اروپایی‌ها لغو شد. حامیان این توافق معتقدند تنها راه واقعی جایگزین برای مانع شدن از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای، حمله نظامی است. منتقدان اما می‌گویند «برجام» این اجازه را به ایران می‌دهد تا ظرفیت‌های هسته‌ای خود را حفظ کند.
دونالد ترامپ موظف است هر ۹۰ روز (سه ماه) یکبار درخصوص حفظ یا نابودی «برجام» تصمیم‌گیری کند. ضرب‌الاجل بعدی ترامپ برای تصمیم‌گیری ۱۱ ژانویه آغاز می‌شود. بازرسان بین‌المللی پس از بازدید از تجهیزات هسته‌ای ایران بارها اعلام کرده‌اند ایران به تعهدات برجامی خود پایبند بوده است. با این حال دونالد ترامپ در ضرب‌الاجل پیشین (۱۳ اکتبر) به بهانه گسترش نفوذ ایران در منطقه، از تایید توافق هسته‌ای خودداری کرد. البته خودداری او از تایید «برجام» هیچ تاثیر عملی و فوری بر این توافق ندارد، هرچند طبق قانون، کنگره فرصتی ۶۰ روزه خواهد داشت تا درخصوص وضع یا تعلیق مجدد تحریم‌ها تصمیم‌گیری کند. اگرچه انتظارات برای چنین اقدامی در کنگره بسیار بالا بود اما قانون‌گذاران دست به هیچ اقدامی نزدند. پیشنهادهای سناتور تام کاتن نیز پس از آنکه دموکرات‌ها به وضوح اعلام کردند با آن مخالفت خواهند کرد، به جایی نرسید. از طرفی رئیس‌جمهوری آمریکا باید هر ۱۲۰ روز درخصوص تعلیق تحریم‌ها تصمیم بگیرد. برخی منابع آگاه می‌گویند زمان مهلت‌های چندگانه تعلیق بین دوازده تا هفدهم ژانویه خواهد بود، بنابراین ترامپ مجبور است ارزیابی مجددی از توافق هسته‌ای داشته باشد. در صورت تمدید نشدن لغو تحریم‌ها، ایران می‌تواند ادعا کند آمریکا توافق را نقض کرده است و به دنبال آن برنامه‌های هسته‌ای خود را از سر بگیرد. یکی از پیامدهای احتمالی این اتفاق رویارویی نظامی آمریکا و اسرائیل با ایران است. البته با توجه به اینکه تمام طرف‌ها به «برجام» پایبند بوده‌اند، این تصمیم ترامپ موجب انزوای بین‌المللی آمریکا می‌شود.
مقامات ارشد دولت ترامپ، نظیر مشاور امنیت ملی مک‌مستر، وزیر دفاع جیمز متیس و وزیرخارجه رکس تیلرسون، امیدوارند از چنین پیامد‌هایی جلوگیری شود. به عقیده آنها گرچه «برجام» دوست‌داشتنی نیست اما خروج یکجانبه آمریکا از آن ریسکی بزرگ خواهد بود. پیش از این ژنرال مک‌مستر جلساتی با رئیس روابط‌خارجی سنا باب کورکر و هم‌ردیف دموکرات وی سناتور بن کاردین داشته است. مک‌مستر سعی می‌کند با تصویب قوانینی رضایت ترامپ را جلب کند. منابع آگاه کنگره می‌گویند هدف از چنین قانونی اتخاذ مواضع سختگیرانه‌تر علیه فعالیت‌های غیرهسته‌ای ایران است، در حالی‌که متن توافق هسته‌ای نقض نمی‌شود. این قانون همچنین ممکن است به الزام تصمیم‌گیری ۹۰ روزه ترامپ درخصوص «برجام» پایان دهد. کورکر و کاردین پس از پایان تعطیلات کنگره و پیش از فرا رسیدن ضرب‌الاجل تایید توافق و تعلیق تحریم‌ها فرصت کمی برای ارائه پیش‌نویس این قانون خواهند داشت.
مقامات رسمی دولت ترامپ همچنین از فرانسه، آلمان و انگلیس خواسته‌اند تا طرح تکمیلی را برای «برجام» ارائه کنند. اروپایی‌ها اما تمایل چندانی به این پیشنهاد مقامات آمریکایی نشان نداده‌اند.
ترامپ و سیاست خارجه ۲۰۱۸
روزنامه بریتانیایی «گاردین»، پیش‌بینی‌هایی درخصوص سیاست‌های خارجی ترامپ در سال ۲۰۱۸ ارائه کرده است. یکی از بخش‌های این گزارش مربوط به ایران و توافق هسته‌ای است. به گزارش این روزنامه، ترامپ که در اواسط ماه اکتبر از تایید «برجام» خودداری کرد، تاکید کرده است در ضرب‌الاجل ماه ژانویه آن را از بین خواهد برد. با توجه به اینکه قرار است در این ماه ترامپ درخصوص تعلیق مجدد تحریم‌های هسته‌ای نیز تصمیم‌گیری کند، به‌نظر می‌رسد فرصت مناسبی برای از بین بردن «برجام» در اختیار او قرار خواهد گرفت. به گزارش «گاردین»، در صورت نابودی توافق هسته‌ای به دست ترامپ، متحدان اروپایی آمریکا ناامید و متحدان خاورمیانه‌ای این کشور همچون بنیامین نتانیاهو، محمدبن‌سلمان و سایر پادشاهان دولت‌های عربی که برای مقابله با ایران مصمم هستند، خوشحال خواهند شد.
ارسال نظر