صدور ویزا برای هیات سعودی

دنیای اقتصاد: سخنگوی وزارت امور خارجه ایران از صدور ویزا برای هیات عربستان با هدف بازدید از اماکن دیپلماتیک این کشور در تهران خبر داد. بهرام قاسمی در نشست هفتگی خود با خبرنگاران درباره اعلام وزارت خارجه عربستان برای بازدید هیات سعودی از سفارتش در ایران گفت: «براساس تفاهمی که از گذشته صورت گرفته بود، قرار بود هیاتی از عربستان برای بازدید از اماکن دیپلماتیک خود به ایران سفر کند و متقابلا هیات ایرانی برود. چند هفته پیش ویزای آنها صادر شد و برای پرواز اختصاصی مجوز پرواز داده شده و هرگاه بخواهند می‌توانند سفر کنند و ما هم طی روزهای آینده ویزای خود را برای سفر به عربستان خواهیم گرفت.»

پیش‌تر یک مقام سعودی گفته بود که ایران در اول اوت ۲۰۱۷ (۱۰ مرداد) به موجب یک تفاهم‌نامه رسمی با ورود هیات عربستانی به ایران برای انجام تحقیقات درمورد سفارت و کنسولگری این کشور موافقت کرده است؛ اگرچه این مقام وزارت خارجه عربستان با بیان این ادعا که مقامات ایرانی از همان ابتدا تاریخ انجام این تحقیقات را به تاخیر می‌انداختند، اظهار کرد: «ما به آنها اطلاع داده بودیم که هیات عربستانی آماده است تا در تاریخ ۲۵ تا ۲۹ دسامبر ۲۰۱۶ برای انجام تحقیقات درمورد سفارت و آگاهی از نتایج آن به تهران بیاید؛ اما با گذشت چهار ماه از این تاریخ مقامات ایرانی از ما خواستند تاریخ جدیدی برای ورود هیات عربستانی مشخص کنیم و ما به آنها اطلاع دادیم که در سوم ژوئیه ۲۰۱۷ هیات تحقیقات خواهد آمد؛ اما هیات ایرانی موافقت نکرد.» در واکنش به این اظهارات، بهرام قاسمی با رد این ادعا افزود: «در برخی رسانه‌ها تلاش شده است تا اعلام شود ایران کارشکنی می‌کند که چنین نیست و آنها می‌توانند هرگاه خواستند به ایران سفر کنند.» قاسمی همچنین در پاسخ به سوالی درباره سفر هیات کنسولی ایران به عربستان و اینکه آیا شرایط لازم برای این هیات در عربستان فراهم شده است، گفت: «چند روز پیش شاهد صدور روادید برای این افراد بودیم که قرار بود در ماه شوال انجام شود که با تاخیر بسیار انجام شد. مباحثی درباره مکانیسم کار آنها وجود داشت؛ اما روند کارها با توجه به گزارش سازمان حج بدون مشکل خاصی در جریان است و امیدواریم این روند تا پایان مراسم ادامه یابد.»

پیش از این وزارت خارجه عربستان در بیانیه‌ای مدعی شده بود « با گذشت بیش از یک سال و نیم از قضیه حمله به سفارت عربستان در تهران، مقامات ایرانی نگذاشته‌اند که روند تحقیق درباره این مساله و مساله کنسولگری ما در مشهد تکمیل شود.» در ادامه این بیانیه ادعا شده است که « ایران در سایه این قطع روابط تلاش کرد تا امتیازات دیپلماتیک را در داخل عربستان به‌دست آورد و مقامات ایرانی روش پیچیده‌ای را در پیش گرفتند؛ از جمله ممانعت از ورود هیات عربستانی به ایران که قرار بود این هیات همراه با سازمان‌های مربوطه ایرانی برای تحقیق و بررسی سفارت عربستان و کنسولگری آن در مشهد به ایران بروند تا روند تحقیق و بررسی این مساله به پایان برسد؛ اما با وجود اینکه در ابتدا قبول کرده بودند، بعدها مخالفت کردند و این رفتارها و مخالفت‌ها نشان‌دهنده سیاست ایران و عدم احترام به تعهدها و قوانین بین‌المللی و نقض حرمت‌های دیپلماتیک است.» در همین ارتباط، حسین جابری‌انصاری، معاون وزیر امور خارجه ایران نیز در پاسخ به «ایسنا» درخصوص بازدید هیات‌های ایران و عربستان از سفارتخانه‌های دو کشور گفته بود: «این موضوع هنوز به نتیجه نهایی نرسیده است. هرگونه اقدامی به شکل متقابل، برابر و براساس توافق روی جزئیات توسط دو کشور انجام خواهد شد و منوط به این است که توافق بین دو کشور در ارتباط با جزئیات و به شکل کاملا متبادل صورت گیرد.» او با بیان اینکه قوه قضائیه نیز درباره موضوع حمله به سفارت عربستان روال کاری خود را طی می‌کند، گفت: «بازدید از سفارتخانه‌ها بین دو کشور ایران و عربستان مطرح است. اگر این موضوع نهایی شود، اعلام خواهد شد.» معاون وزیر خارجه با تاکید بر اینکه هیچ مذاکره مستقیمی بین هیات‌های دو کشور و وزارت خارجه ایران و عربستان وجود ندارد، افزود: «از مجاری دیپلماتیک و به شکل غیرمستقیم ضرورت‌ها رفع می‌شود.» از سوی دیگر، در پی انتشار بیانیه وزارت خارجه عربستان در رابطه با انجام تحقیقات درمورد حمله به سفارت عربستان در تهران، دبیرخانه عمومی سازمان همکاری اسلامی در بیانیه‌ای اعلام کرده که از ایران می‌خواهیم در مورد تحقیقات حمله به سفارت عربستان شفاف‌تر عمل کند تا با نزدیک شدن مواضع هیچ‌گونه تنشی به وجود نیاید و هرگونه ابهامی که باعث پیچیده‌تر شدن این پرونده می‌شود، رفع شود و به اصول منشور سازمان همکاری اسلامی و تعهدات کشورهای عضو پایبند باشد. دبیرخانه عمومی سازمان همکاری اسلامی در این بیانیه بر اهمیت شفافیت در انجام تحقیقات به‌گونه‌ای‌که به نفع دو کشور باشد و احترام ایران به خواسته‌های عربستان و پایبندی به توافق‌نامه وین در مورد روابط دیپلماتیک در سال ۱۹۶۱ و توافق‌نامه وین در مورد روابط کنسولگری در سال ۱۹۶۳ و قانون بین‌المللی که از حرمت هیات‌های دیپلماتیک حفاظت می‌کند، تاکید کرد.

ملاقات ظریف و جبیر

این تحولات در شرایطی است که اخیرا شاهد برخی اتفاقات مثبت در روابط تهران و ریاض هستیم که نمونه برجسته آن ملاقات و مصافحه ظریف و عادل الجبیر وزیر خارجه عربستان در حاشیه نشست سازمان همکاری اسلامی در استانبول بود. اتفاقی که به‌زعم ناظران یک گشایش در روابط دو کشور در زمانی است که حجم تنش‌ها میان ایران و عربستان به اوج رسیده است. در همین ارتباط، سخنگوی وزارت امور خارجه در پاسخ به این سوال که آیا تغییری در سیاست‌های عربستان در قبال ایران مشاهده می‌شود، تاکید کرد: «ما عربستان را تشویق می‌کنیم سیاست و رفتارش را در قبال ایران تغییر دهد و مشی جدیدی اتخاذ کند.» سخنگوی دستگاه دیپلماسی دست دادن و مواجهه وزیر امور خارجه با عادل الجبیر را اتفاقی طبیعی عنوان کرد و گفت: چنین اتفاقی نمی‌تواند نشانه رویکرد جدیدی باشد. این اظهارنظر رسمی ازسوی یک مقام ایرانی در شرایطی مطرح می‌شود که پیش‌تر روزنامه «دنیای اقتصاد» در گزارشی با عنوان «دو برداشت از یک دیدار ناگهانی» با پرداختن به ابعاد این موضوع، بر این دیدگاه تاکید کرده بود که این اتفاق یک مساله طبیعی از ملاقات دو وزیر خارجه در یک نشست است و نمی‌تواند به منزله گشایشی در روابط پرتنش دو کشور باشد.

سفر مقتدی صدر به عربستان

سخنگوی دستگاه دیپلماسی در ادامه نشست خبری، در پاسخ به سوال دیگری درباره سفر مقتدی صدر، روحانی شیعه عراقی به عربستان و موضع ایران درخصوص این سفر اظهار کرد: «عراق کشوری مستقل و از همسایگان خوب ما است؛ اما قرار نیست شخصیت‌ها و مقامات عراقی در سفرهای خود به خارج از عراق و گفت‌وگو با دیگران از ما اجازه بگیرند یا به ما گزارش بدهند.» او تاکید کرد: «اینها در حوزه مسائل داخلی عراق است و آمد و شدهای شخصیت‌های عراقی به خود آنها مربوط است که درخصوص سیاست‌ها و اقداماتشان تصمیم می‌گیرند و عمل می‌کنند.» قاسمی همچنین درباره اظهارات مقتدی صدر درباره ایران بعد از سفر به عربستان یادآور شد: «ایشان می‌تواند نظرات خود را بیان کند. مسائلی که درباره ایران مطرح کرده را نباید جدی گرفت. ممکن است در بیان موضوع یا ترجمه بیانات ایشان اشتباهی شده باشد و امیدواریم چنین سخنانی را مطرح نکرده باشد.» برخی رسانه‌ها در چند روز اخیر با پرداختن به ابعاد سفر مقتدی صدر، روحانی شیعی عراقی به جده عربستان و دیدار وی با محمد بن‌سلمان ولیعهد سعودی، گمانه‌زنی کردند که این سفر برای میانجی‌گری میان تهران و ریاض بوده است و باید این اقدام را در ادامه اتفاقات و گشایش‌های جدید در روابط ایران و عربستان ارزیابی کرد. در مقابل اما دیدگاه دیگر با رد موضوع میانجی‌گری به‌عنوان محور سفر مقتدی صدر به عربستان، بر این نکته تاکید می‌کند که این اقدام عربستان در دعوت رسمی از صدر، بیانگر رویکرد جدید و البته خطرناک سعودی است که درصدد است تا با ارتباط‌گیری با گروه‌های شیعی که دارای اختلاف‌نظر با تهران هستند، زمینه‌ها را برای بازگشت مجدد به عرصه عراق پس از مدت‌ها تنش‌آفرینی فراهم کند.