برندگان و بازندگان برجام

دنیای اقتصاد: ترامپ در کمال بی‌میلی مجبور شد به پایبندی ایران به توافق برجام اعتراف کند، اما از مشاورانش خواسته است که برنامه‌ای برای برهم‌‌زدن توافق در ماه‌های آتی طراحی کنند. بر این اساس، نشریه آمریکایی «فارن پالیسی» در تحلیلی برندگان و بازندگان از بین رفتن برجام را معرفی کرده است. به گزارش این نشریه، تا به اینجا ایران برنده قطعی اجرای برجام است؛ چراکه این کشور منافع خود را از توافق هسته‌ای کامل به‌دست آورده، درحالی‌که این توافق هیچ سودی برای طرف‌های غربی نداشته است. اگر دونالد ترامپ بخواهد در ادامه مسیر برجام سنگ‌اندازی کند، ضرر اصلی‌ متوجه او و هم‌پیمانانش خواهد بود. در واقع اگر ترامپ به دنبال پاره‌ کردن برجام و وضع مجدد تحریم‌های هسته‌ای باشد، دیگر قدرت‌های جهانی با او همراهی نخواهند کرد. بنابراین می‌توان گفت نتیجه از بین رفتن برجام، ایرانی رها شده از تحریم‌های بین‌المللی با تجهیزات پیشرفته هسته‌ای است. در این باره «گروه اقتصاد بین‌الملل دنیای اقتصاد» با استناد به گزارش‌های بین‌المللی نگاهی به وضعیت کنونی طرف‌های برجام می‌اندازد.

سه-هیچ به نفع ایران

کسی در پایبندی ایران به توافق هسته‌ای شک ندارد. همان‌طور که آژانس‌های اطلاعاتی آمریکا به کرات تایید کرده‌اند، ‌ایران جنبه نظامی فعالیت‌های هسته‌ای خود را در سال ۲۰۰۳ متوقف کرده است. در این باره نشریه آمریکایی «فارن‌ پالیسی»‌ در گزارشی تحلیلی اعلام کرد پاره‌کردن برجام بهترین حالت ممکن برای ایرانی‌ها است. به گزارش این نشریه، توافق هسته‌ای نقص‌های فراوانی دارد، به‌ویژه از دید طرف‌های غربی. مدت این توافق بسیار کوتاه است و ایران را به حداقل‌های راستی‌آزمایی مورد توافق جامعه جهانی ملزم نمی‌کند. در واقع زمان کوتاه این توافق یکی از مشکلات اصلی آن است. در این باره باراک اوباما هشدار داده بود که نگرانی اصلی در سال‌های چهاردهم و پانزدهم اجرای این توافق خواهد بود؛ چراکه در آن زمان ایران دارای سانتریفیوژ‌های پیشرفته‌ای است که قدرت غنی‌سازی اورانیوم در سرعت‌های بسیار بالاتر را دارد. با این وجود اما برهم زدن این توافق از سوی ترامپ اشتباهی بزرگ است، اتفاقی که با توجه به خبرهای چند روز اخیر چندان دور از ذهن نیست. در واقع پاره‌کردن برجام وضع فعلی را بدتر خواهد کرد؛ بنابراین دونالد ترامپ به‌جای سنگ‌اندازی در مسیر اجرای برجام بهتر است به دنبال توافقی طولانی‌تر باشد و نه پاره کردن آن.

اما واقعا تا به اینجا منفعت ایران از اجرای برجام چه بوده است؟ به گزارش «فارن پالیسی» پس از اجرای برجام منافع اقتصادی گسترده‌ای به ایران رسیده است. آزادسازی ده‌ها میلیارد دلار از دارایی‌های مسدود شده ایران و همچنین مجوز ورود حجم بالایی از سرمایه‌گذاری‌ها و معاملات تجاری از جمله منافع اقتصادی‌ است که به‌واسطه اجرای برجام نصیب ایران شده، درحالی‌که چنین منفعتی برای سایر طرف‌های این توافق وجود نداشته است. در کنار منافع اقتصادی‌ که از برجام به ایران رسیده، اگر ترامپ بخواهد برجام را پاره کند دیگر غیرممکن است بخواهد برای وضع مجدد تحریم‌ها سایر کشورهای جهان را برای رسیدن به ائتلافی موثر همراه سازد. در این باره چین و روسیه که پس از اجرای برجام قراردادهای تجاری مهمی با ایران به امضا رسانده‌اند هرگز ترامپ را در بازگرداندن تحریم‌های ایران همراهی نخواهند کرد؛ بنابراین پاره‌کردن برجام بهترین حالت ممکن برای ایران است: آزادی از تحریم‌های جامعه بین‌المللی درحالی‌که تجهیزات پیشرفته هسته‌ای برای غنی‌سازی نامحدود اورانیوم به‌دست آمده است.

سومین مشکل این است که کشورهای انگلیس،‌ فرانسه و آلمان به شدت مخالف برهم زدن برجام هستند، زیرا این کشورها زمانی طولانی را صرف رسیدن به چنین توافقی کرده‌اند. بنابراین اگر ترامپ بر مواضع خود اصرار ورزد، شکاف میان اتحاد آتلانتیک شمالی شدت خواهد یافت. در این راستا با توجه به اینکه یکی از اهداف استراتژیک پوتین ایجاد شکاف در ناتو است، پاره کردن برجام می‌تواند مسکو را به اهدافی که دارد بیش از پیش نزدیک سازد.

گرچه انتقادهای فراوانی در هر دو طرف توافق هسته‌ای وجود دارد اما «فارن پالیسی» در گزارش خود عنوان کرده که نقص‌هایی که برجام دارد عمدتا متوجه طرف‌های غربی است. زمانی‌که باراک اوباما در سخنرانی‌های خود مدعی می‌شد تمام راه‌های دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای از بین رفته، به‌خوبی می‌دانست که محدودیت‌های غنی‌سازی اورانیوم تنها برای ۱۳ سال دیگر وجود خواهد داشت. در آن زمان دولت اوباما قول داده بود هرکجا و هر زمان که باشد بازرسی‌های لازم در ایران صورت خواهد گرفت، درحالی‌که هیچ‌گاه چنین اتفاقی رخ نداد.

خبرگزاری رویترز نیز در گزارشی مدعی شده است که بدون برجام آمریکا و متحدانش دسترسی بسیار محدودی به برنامه‌های هسته‌ای ایران خواهند داشت. بنابراین تا زمانی‌که ایران به تعهدات برجامی خود پایبند باشد، هر اقدامی که از سوی دولت آمریکا برای برهم زدن برجام صورت گیرد، از نگاه جامعه جهانی «رفتاری سرکشانه» است. همچنین اگر ترامپ بخواهد خطری متوجه برجام سازد، دیگر اعتماد جامعه بین‌المللی به آمریکایی‌ها از بین خواهد رفت و دولت‌های آینده این کشور شانس بسیار کمی برای جلب اعتماد متحدانشان برای مذاکره خواهند داشت، زیرا این ترس وجود دارد که با تغییر دولت در آمریکا، این کشور تمام تعهدات بین‌المللی خود را انکار کند.

آمازون تحریم‌های آمریکا را نادیده گرفت

خبرگزاری سی‌ان‌ان در گزارشی مدعی شده که آمازون تحریم‌های ضدایرانی آمریکا را نقض کرده است. در این باره آمازون هفته گذشته مدارکی از تحقیقات دولتی افشا کرده است که نشان می‌دهد این شرکت در فاصله ژانویه ۲۰۱۲ تا ژوئن ۲۰۱۷ کالاهایی به ارزش مجموعا ۲۵ هزار دلار را به یکی از سفارت‌های ایران و همچنین کالاهایی به ارزش مجموعا ۸۱۰۰ دلار به تعدادی از اشخاصی که در ارتباط با دولت ایران بوده‌اند، تحویل داده است. کالاهای فروخته شده شامل کتاب، جواهرات، اسباب‌بازی، محصولات بهداشتی و آرایشی، محصولات الکترونیکی، تجهیزات نگهداری از گل و گیاه و سازهای موسیقی است.

طبق اعلام آمازون این خرید‌ها از سوی اشخاصی ثبت شده‌اند که طبق تحریم‌های کنگره موسوم به قانون «کاهش تهدیدات ایران و حقوق بشر سوریه» (مصوب ۲۰۱۲) معامله با آنها ممنوع شده بود. طبق این قانون، تمامی شرکت‌های سهامی عام که با ایران ارتباط تجاری دارند، باید تراکنش‌هایشان با ایرانیان را اطلاع‌رسانی کنند. همچنین کالاهای دیگری به ارزش مجموعا ۳۰۰ دلار از سوی فردی خریداری شده که از دولت ایران دستور می‌گرفته است. این خبر پیش‌تر از سوی «واشنگتن‌پست» و «نیویورک دیلی نیوز» که مالک آنها موسس آمازون است، منتشر شده است. آمازون درخصوص این پرونده اعلام کرده اطلاعات مربوط به این تراکنش‌ها را داوطلبانه در اختیار اداره نظارت بر دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری و همچنین دفتر صنعت و امنیت قرار داده ‌است.