هجرت ابـدی ملکـه ریاضیـات عکس: AFP

دنیای اقتصاد: مریم میرزاخانی نابغه ۴۰ ساله ایرانی ریاضی جهان درگذشت؛ او که سه سال پیش با به دست آوردن مدال فیلدز، بالاترین مدال ریاضی دنیا، جهان را شگفت‌زده کرد، صبح دیروز پس از چهار سال مبارزه با بیماری سرطان، در ۴۰ سالگی از دنیا رفت. این خبر ناگوار را صبح دیروز «فیروز نادری» دانشمند ایرانی ناسا در صفحه توییتر خود منتشر کرد؛ خبری که در چند دقیقه فضای مجازی را احاطه کرد و علاوه‌بر برانگیختن تاثر ایرانیان، با واکنش جهانی در شبکه‌های اجتماعی روبه‌رو شد به‌طوری‌که ساعتی پس از انتشار این خبر، نام او ترند جهانی توییتر شد.

نادری در تایید این خبر که بسیاری می‌خواستند آن را باور نکنند نوشت: «بله یک نابغه و نیز یک دختر، مادر و همسر درگذشت». میرزاخانی با یان ووندارک، ریاضیدان و استادیار دانشگاه استنفورد ازدواج کرده بود و دختر آنها، آناهیتا، شش ساله است.‎ مرگ او از منظر بسیاری، ضایعه‌ای غیرقابل جبران است. میرزاخانی استاد دانشگاه استنفورد که پس از دریافت مدال فیلدز، «ملکه ریاضی» نیز نام گرفت، نخستین زن در دنیا و نخستین ایرانی است که توانست به این مدال دست یابد. او در سال ۲۰۱۴ به خاطر کار در موضوع «دینامیک و هندسه سطوح ریمانی و فضاهای پیمانه‌ای آنها» برنده این مدال شد. این جایزه تنها به افراد زیر ۴۰ سالی اعطا می‌شود که کشف مهمی در ریاضیات کرده باشند.

میرزاخانی پس از دریافت این مدال در تنها گفت‌وگوی خود با یک رسانه ایرانی، به «دنیای اقتصاد» از زندگی شخصی‌اش گفت؛ او یادآوری کرده بود که به ریاضی به‌طور خاص در دوره المپیاد ریاضی و کامپیوتر علاقه‌مند شد. مریم میرزاخانی همواره عنوان «نخستین» را از آن خود کرد؛ چه آن زمان که در سال‌های ۱۳۷۳ و ۱۳۷۴ (سال سوم و چهارم دبیرستان)، یعنی در ابتدای راه خود، به عنوان نخستین دختر به المپیاد ریاضی کشوری راه یافت و موفق به کسب مدال طلا شد و چه آن زمان که عنوان نخستین بانوی گیرنده بالاترین مدال ریاضی تاریخ را از آن خود کرد.

او در سال ۱۹۹۴ هم در المپیاد جهانی ریاضی هنگ‌کنگ مدال طلای جهانی گرفت و سال بعد یعنی ۱۹۹۵ در المپیاد جهانی ریاضی کانادا نیز طلای جهانی را به دست آورد. بر این اساس او نخستین کسی بود که دو سال پیاپی مدال طلا دریافت کرد و همچنین نخستین فردی بود که در آزمون المپیاد ریاضی جهانی نمره کامل گرفت.

این بانوی نابغه ایرانی که در ۱۳ اردیبهشت ماه سال ۱۳۵۶ در تهران به دنیا آمد، در سال ۱۹۹۹ کارشناسی خود را در رشته ریاضی از دانشگاه شریف و دکترای خود را در سال ۲۰۰۴ از دانشگاه هاروارد به سرپرستی کورتیس مک‌مولن از برندگان مدال فیلدز، گرفت. از مریم میرزاخانی به عنوان یکی از ۱۰ ذهنِ جوان برگزیده سال ۲۰۰۵ از سوی نشریه پاپیولار ساینس در آمریکا و ذهن برتر در رشته ریاضیات تجلیل شد. میرزاخانی برنده جوایزی چون جایزه ستراز انجمن ریاضی آمریکا در سال ۲۰۱۳، جایزه کلی و مدال فیلدز در سال ۲۰۱۴ است. او از یازدهم شهریور ماه ۱۳۸۷ (اول سپتامبر ۲۰۰۸) در دانشگاه استنفورد استاد دانشگاه و پژوهشگر رشته ریاضیات شد. پیش از این، میرزاخانی استاد دانشگاه پرینستون بود.

در اسفندماه ۱۳۷۶ اتوبوس حامل دانشجویان ریاضی شرکت‌کننده در بیست و دومین دوره مسابقات ریاضی دانشجویی که از اهواز راهی تهران بود (مسابقات ریاضی دانشجویی) به دره سقوط کرد و طی آن شش تن از دانشجویان نخبه ریاضی دانشگاه صنعتی شریف که اغلب از برگزیدگان المپیادهای ملی و بین‌المللی ریاضی بودند جان باختند و مریم میرزاخانی از جمله بازماندگان این سانحه بود.

سوگ‌نامه‌ها

علاوه‌بر بهت و تاثر مردم از مرگ ناباورانه مریم میرزاخانی، دیروز بسیاری از سیاسیون ایرانی نیز درگذشت این بانوی نابغه را تسلیت گفتند. محمدفرهادی وزیر علوم در پیامی درگذشت «او» را که با گرفتن معتبرترین جایزه جهانی، نام ایران و ایرانی را در جهان پرآوازه ساخت، تسلیت گفت. محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه نیز در صفحه اینستاگرام خود خبر درگذشت نابغه جوان ایرانی و استاد ریاضیات را موجب تاسف شدید ایرانیان خواند. همچنین علی‌اکبر صالحی، معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان انرژی اتمی تاکید کرد که اگر چه فائق آمدن بر غم فقدان و هجران چنین گوهری جهان تاب و بی‌مثال، به سادگی امکان‌پذیر نخواهد بود، اما باید به حکم تقدیر ایزدی گردن نهاد. علی لاریجانی رئیس مجلس، علی‌اکبر ولایتی، محمدرضا عارف، الهام امین‌زاده ، نمایندگان زن مجلس، غلامعلی حدادعادل، محمدرضا باهنر و بسیاری دیگر از چهره‌های سیاسی نیز تاثر خود از درگذشت مریم میرزاخانی را با انتشار پیام‌های تسلیت جداگانه اعلام کردند.

پیام تسلیت رئیس جمهوری ایران

درگذشت اندوه‌بار مریم میرزاخانی، نابغه نامدار ریاضی ایران و جهان موجب تألم و تأثر فراوان شد. درخشش بی‌‌نظیر این دانشمند خلاق و انسان متواضع که نام ایران را در مجامع علمی جهانی طنین‌ انداز کرد، نقطه عطفی در معرفی همت والای زنان و جوانان ایرانی در مسیر کسب قله‌های افتخار و عرصه‌های گوناگون بین‌المللی بود. اینجانب ضمن ارج نهادن به خدمات علمی و آثار ماندگار این فرزند فرهیخته ایران، مصیبت وارده را به جامعه علمی کشور و خانواده محترم آن عزیز از دست رفته، صمیمانه تسلیت می‌گویم و از درگاه خداوند متعال برای ایشان رحمت الهی و برای عموم بازماندگان صبر و اجر مسألت دارم.

پایان یک ذهن زیبا

ریاضی به درست فکرکردن کمک می‌کند