مهدی مرادی
مشاورمالیاتی

اظهارنامه مالیاتی فرمی است به‌منظور اظهار درآمدها، هزینه‌ها، دارایی‌ها، بدهی‌ها، سرمایه، معافیت‌ها، درآمد مشمول مالیات، مالیات، بخشودگی مالیاتی و همچنین اطلاعات هویتی و مکانی حسب مورد که برای صاحبان مشاغل و اشخاص حقوقی موضوع قانون مالیات‌های مستقیم، برحسب نوع و حجم فعالیت اشخاص مذکور مطابق نمونه‌هایی که ازسوی سازمان ارائه می‌شود، تهیه و اعلام می‌شود.

براساس ماده 95 ق.م.م کلیه اشخاص حقیقی دارنده کسب‌وکار که به‌صورت فردی یا مشارکتی فعالیت می‌کنند مکلف به ارائه اظهارنامه مالیاتی هستند. همچنین طبق ماده110 ق.م.م کلیه اشخاص حقوقی و تشکل‌های قانونی که دارای مجوز فعالیت از وزارتخانه‌های ذی‌ربط هستند نیز جزو اشخاص مکلف محسوب می‌شوند.تهیه و ارسال اظهارنامه عملکرد به مدارک خاصی نیاز دارد که عبارتند از: 1. صورت ترازنامه اشخاص حقوقی و اشخاص حقیقی گروه اول، 2. صورت سود و زیان برای کلیه اشخاص مکلف به تهیه و ارسال اظهارنامه عملکرد، 3. مبلغ ‎درآمد و فروش‎ داخلی و خارجی، 4. گردش حساب مواد اولیه وکالای ساخته شده و کالای بازرگانی و سایر کالاها، 5. صورت بهای تمام‌شده کالای ساخته شده و فروش رفته برای شرکت‌های تولیدی، 6. صورت قراردادها و درآمد پیمانکاری و بهای تمام شده پروژه برای شرکت‌های پیمانکاری، 7. مانده سود و زیان دوره قبل و گردش حساب تعدیلات سنواتی، 8. شماره ثبت دفاتر قانونی و کد رهگیری برای اشخاص حقوقی و اشخاص حقیقی گروه اول، 9. مبلغ مالیات‌های پرداخت‌شده، 10. شماره کارت بازرگانی، مجوز فعالیت، نام کاربری، رمز عبور و کد رهگیری پیش‌ثبت‌نام برای ارسال اینترنتی اظهارنامه، 11. اطلاعات ملک اجاری مورد استفاده مودی و 12. اطلاعات حساب‌های سال قبل. برای تهیه و ارسال اظهارنامه عملکرد ابتدا مودی باید در نظام مالیاتی ایران از طریق سایت www.tax.gov.ir ثبت‌نام و پس از تایید اطلاعات ارائه شده و تشکیل پرونده در اداره امور مالیاتی مربوطه و اخذ کد اقتصادی به‌عنوان مودی مالیاتی شناخته شود. بعد از طی تشریفات قانونی ثبت‌نام از طرف سازمان امور مالیاتی به مودی نام کاربری و رمز عبور برای انجام عملیات تکالیف مالیاتی اختصاص داده می‌شود. وفق ماده 105ق.م.م اشخاص حقوقی باید حداکثر تا 4ماه پس از پایان سال مالی اظهارنامه را تهیه و به سازمان امور مالیاتی ارسال کنند و از آنجا که سال مالی عمده شرکت‌ها منطبق بر سال شمسی است، بنابراین حداکثر مهلت قانونی ارسال اظهارنامه این نوع شرکت‌ها 31/ 04خواهد بود و اشخاص حقیقی وفق ماده 100 ق.م.م حداکثر باید تا 31 خرداد هر سال اظهارنامه عملکرد را ارسال کنند.

جرایم و معافیت‌ها

درصورتی‌که مودیان اظهارنامه را در موعد مقرر ارسال نکنند مشمول جرایم و تبعات قانونی خواهند شد. طبق ماده 192 ق.م.م جریمه عدم ارائه اظهارنامه برای شرکت‌ها و اشخاص حقیقی 30 درصد نسبت به مالیات متعلقه و غیر قابل بخشش است. همچنین طبق بند ت ماده 132ق.م.م شرط برخورداری از هر گونه معافیت مالیاتی برای اشخاص حقیقی و حقوقی فعال در مناطق آزاد و سایر مناطق کشور تسلیم اظهارنامه مالیاتی در موقع مقرر قانونی است.به‌رغم اینکه تهیه و ارسال اظهارنامه برای مودیان کاری وقت‌گیر است ولی ارسال اظهارنامه برای شرکت‌ها می‌تواند مزایای خوبی را فراهم کند. طبق ماده 189 شرکت‌هایی که سه سال متوالی اظهارنامه ارسالی آنها مورد قبول اداره امور مالیاتی واقع شود و اعتراضی به برگ تشخیص صادره نداشته باشند مشمول استفاده از 5 درصد جایزه خوش‌حسابی نسبت به مالیات‌های پرداخت شده 3 سال می‌شوند.براساس ماده 156ق.م.م ادارات امور مالیاتی مکلفند اظهارنامه مالیاتی دریافتی را حداکثر ظرف مدت یک‌سال از تاریخ انقضای مهلت تسلیم اظهارنامه رسیدگی کند و برگه تشخیص رسیدگی را حداکثرتاسه ماه بعد به مودی ابلاغ کنند.

طبق تبصره ماده 226 ق.م.م مودیان اجازه دارند؛ درصورتی‌که در اظهارنامه تسلیمی از نظر محاسبه و درج اطلاعات اشتباهی رخ داده باشد، ظرف یک ماه از تاریخ انقضای مهلت تسلیم اظهارنامه نسبت به رفع اشتباه اقدام و اظهارنامه اصلاحی تسلیم کنند.

نحوه محاسبه

نرخ مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی پس از کسر معافیت سالانه تا مبلغ 50 ملیون تومان درآمد به نرخ 15 درصد، نسبت به مازاد بین 50 تا 100 میلیون تومان درآمد به نرخ20 درصد و نسبت به مازاد بر 100 میلیون تومان به نرخ 25 درصد محاسبه می‌شود. نرخ مالیات بردرآمد اشخاص حقوقی نیز بستگی به نوع شرکت طبق قانون دارد. بر این اساس، اشخاص حقوقی مشمول ماده 105، معادل 25 درصد سود مشمول مالیات، شرکت‌های بورسی ماده 143، معادل 5/ 22 درصد سود مشمول مالیات، شرکت‌های بورسی دارای بیش از20 درصد سهام شناور آزاد، 20 درصد سود مشمول مالیات، شرکت‌های فرابورس ماده 143، معادل75/ 23 درصد سود مشمول مالیات و در نهایت شرکت‌های تعاونی متعارف و سهامی عام تبصره 6 ماده 105، معادل 75/ 18 درصد سود مشمول مالیات مکلف به پرداخت مالیات خواهند بود. 5/ 22 درصد از سود مشمول مالیات حاصل از فروش کالا در بورس کالا نیز به‌عنوان مالیات محسوب می‌شود. همچنین شرکت‌های تعاونی دانش‌آموزی، کارمندی، کشاورزی، کارگری، صیادی و عشایری نیز معاف از مالیات هستند.

اگر همین امروز بخواهیم اظهارنامه مالیاتی تهیه کنیم نخست باید به سایت طرح جامع مالیاتی به نشانی www.tax.gov.ir مراجعه و اظهارنامه مالیاتی را دانلود و مراحل زیر را اجرا کنیم: 1- نصب اظهارنامه مالیاتی عملکرد، 2- مطالعه راهنمای تکمیل اظهارنامه، 3- واردکردن نام کاربری و رمز عبور و کد رهگیری پیش‌ثبت‌نام برای ورود به اظهارنامه، 4- پاسخ به سوالات صفحه 3 اظهارنامه و درج اطلاعات مورد درخواست، 5- وارد کردن اطلاعات حسابداری در اظهارنامه، 6- درج و تکمیل صفحه 12 (ترازنامه) اظهارنامه، 7- درج و تکمیل صفحه13 (سود وزیان) اظهارنامه، 8. رفع مغایرت اختلاف ترازنامه در صورت وجود، 9- تکمیل صفحه 26 اظهارنامه اشخاص حقوقی و درج اقلام معاف و تعیین مالیات، 10-تکمیل صفحه 27 اظهارنامه اشخاص حقوقی و بستن اظهارنامه، 11- بررسی و کنترل اظهارنامه برای ارسال به اداره امور مالیاتی، 12-اقدام برای ارسال اظهارنامه واحد کد رهگیری، 13- تهیه نسخه چاپی اظهارنامه پس از ارسال و 14- بایگانی اسناد و مدارک و آماده شدن برای رسیدگی به اظهارنامه مالیاتی ارسالی.