دنیای اقتصاد: رضا نصری، حقوقدان ارشد بین‌المللی موسسه عالی مطالعات بین‌المللی ژنو و تحلیلگر ارشد مسائل آمریکا در گفت‌وگویی به بررسی اقدام اخیر کنگره آمریکا در تحریم‌های ایران، دلایل، تبعات و اقداماتی که تهران می‌تواند انجام دهد پرداخت و گفت که از برجام می‌توان برای منزوی‌سازی سیاسی آمریکا استفاده کرد. نصری در گفت‌وگو با پایگاه اطلاع‌رسانی جماران در رابطه با جدیدترین موارد تحریم علیه ایران توضیح داد: «جدیدترین موارد تحریم، تحریم سپاه پاسداران است. تمرکز عمده این قانون هم بر حوزه نظامی و برنامه موشکی ایران است. امری که نشان می‌دهد کشورهای متخاصم منطقه تا چه میزان در تدوین و طراحی این قانون نقش داشته‌اند. در واقع، شاید بتوان گفت که این قانون محصول مستقیم موفقیت‌های راهبردی ایران در منطقه است.»

لابی‌های منطقه‌ای علیه ایران

نصری درباره مسائلی که منجر به تصویب طرح تحریم‌های جدید در سنا علیه ایران شده است، گفت: «دستگاه مقننه آمریکا به مثابه دستگاه عریض و طویلی است که لابی‌ها و جریان‌های خارج از ساختار می‌توانند در برخی شرایط فرمان آن را به سمت دلخواه خود بچرخانند و آن را تا حدود زیادی به میل خود هدایت کنند. این حقیقتی است که بسیاری از کشورهای منطقه، از جمله اسرائیل و عربستان سعودی، به موقع دریافته‌اند و با سرمایه‌گذاری کلان در امر لابی‌گری در واشنگتن، از آن برای پیشبرد منافع خود علیه ایران استفاده کردند.»

مغایرت تحریم‌ها با برخی بندهای برجام

این تحلیلگر در رابطه با این موضوع که آیا تحریم‌های جدید علیه برجام است یا خیر، گفت: «اولا باید یادآوری کرد که این لایحه هنوز تبدیل به قانون نشده است. فعلا مجلس سنای کنگره آن را تصویب کرده اما هنوز مشخص نیست مجلس نمایندگان در چه زمان و با چه کیفیت یا با چه تغییراتی به این لایحه رای خواهد داد. ثانیا، تشخیص اینکه این قانون - در صورت نهایی شدن - مغایر با برجام خواهد بود یا خیر، برعهده‌ کمیسیون برجام است که قرار است در نشست بعدی خود این موضوع را مورد بررسی قرار دهد. اگر متن با همین کیفیت نهایی شود و به اجرا دربیاید، مغایرت آن با برخی بندهای برجام قابل ارزیابی است.»

ناکامی واشنگتن در اجماع‌سازی علیه تهران

او با اشاره به حمایت اتحادیه اروپا از برجام و احتمال ایجاد شکاف میان واشنگتن و بروکسل با تصویب چنین طرحی تاکید کرد: «برخلاف سال‌های گذشته که قوانین فرامرزی آمریکا در بستر اجماع و هماهنگی بین‌المللی صورت می‌گرفت، این بار این قانون جدید در حالی مراحل تصویب را طی می‌کند که اتحادیه اروپا، سازمان‌های بین‌المللی و گروه ۵+۱ با آن همدلی و همسویی ندارند. به‌علاوه اینها، برخلاف سال‌های گذشته که دستگاه سیاسی آمریکا با هوشمندی بیشتری عمل می‌کرد، این بار طرح مذکور کنگره نه تنها «ایران» را نشانه می‌گیرد، بلکه یکی از اعضای متنفذ گروه ۵+۱ - یعنی روسیه - را نیز با الصاق یک متمم مورد هدف قرار می‌دهد. این یعنی دستگاه سیاسی آمریکا در شرایط فعلی از ایجاد اجماع علیه ایران - حتی در درون گروه ۵+۱ - عاجز است.» نصری در رابطه با سیاست‌ تهران در قبال این اقدامات واشنگتن خاطر نشان کرد که در تعیین واکنش به این اقدام کنگره، همه این عوامل و همه ظرفیت‌های راهبردی برجام باید در نظر گرفته شود. اگر ایران بتواند از برجام برای منزوی‌سازی سیاسی آمریکا استفاده کند و در عین حال از عواید اقتصادی آن به کمک جامعه جهانی و سایر کشورها برخوردار شود، شاید پیش گرفتن راه تقابل همه‌جانبه و بازگشت به فضای قبل از برجام بهترین‌ راه‌حل نباشد؛ شکاف اروپا و آمریکا قابل بهره‌برداری است و نباید به راحتی از این فرصت تاریخی غافل ماند.»

اجماع علیه آمریکا

این تحلیلگر در ادامه این گفت‌وگو در پاسخ به سوالی در رابطه با تاثیر تصویب احتمالی این طرح بر کاهش سرمایه‌گذاری بازیگرانی همچون کشورهای اروپایی در ایران گفت: «میزان تاثیر این قانون بر سرمایه‌گذاری خارجی بستگی به کیفیت واکنش جامعه جهانی، اتحادیه اروپا و ایران به این اقدام کنگره خواهد داشت. » او با اشاره به اعتراض جمعی بسیاری از کشورها به خروج آمریکا از «توافق پاریس» افزود: «در مورد برجام هم اگر به درستی مدیریت کنیم، همین وضعیت می‌تواند حاکم شود. در واقع، هدف باید این باشد که حتی در صورت نقض فاحش برجام از سوی آمریکا، یک صف‌آرایی مشابه به نفع ایران در سطح بین‌المللی سامان دهیم تا با حداقل زیان راه رونق و بهبود وضعیت اقتصادی را طی کنیم.»

گسترش روابط ایران و اروپا

این حقوقدان ارشد بین‌المللی درباره تاثیر فضای شکاف میان اتحادیه اروپا و آمریکا بر ایجاد زمینه‌های لازم برای توسعه مناسبات میان ایران و اروپا نیز توضیح داد: «ایران تنها کشور با ثبات و امن در منطقه است. برخی از بزرگ‌ترین شرکت‌های اروپایی مایل به کار و سرمایه‌گذاری در بازار ایران هستند. زمینه‌های کار و همکاری میان ایران و اروپا بسیار زیاد است و موضع‌گیری‌های منفی و مخالفت‌های بی‌منطق و بی‌اساس واشنگتن با منش متعادل و عاقلانه ایران نیز بازدارندگی و برش سابق را نزد پایتخت‌های اروپایی ندارد. ضمن اینکه به نظر می‌رسد ثبات سیاسی در تهران بیشتر از ثبات سیاسی در واشنگتن باشد. رفتار و منش دولت ترامپ نیز به نحوی بوده که نه تنها افکار عمومی اروپا را از خود رانده بلکه تقریبا هیچ جریان و حزب معتبری در این قاره از آن حمایت نمی‌کند. در نتیجه به نظر می‌رسد از نظر سیاسی بستر مناسبی برای گسترده‌تر شدن روابط ایران و اروپا مهیا باشد. »

ایران نباید از برجام خارج شود

نصری در نهایت درباره بهترین پاسخ ایران در صورت تصویب نهایی طرح موسوم به مقابله با اقدامات بی‌ثبات‌کننده ایران، گفت: «برجام ظرفیت‌های راهبردی بسیار گسترده‌ای دارد و می‌توان از آن برای منزوی‌سازی آمریکا و جلب افکار و حمایت اروپا و جامعه جهانی استفاده کرد. در صورت تصویب نهایی این طرح، مبادرت به اقدامات احساسی و واکنش‌های حساب‌نشده را زیانبارترین گزینه می‌دانم.»

او با اشاره به حمله ترامپ به بسیاری از قراردادها و معاهدات بین‌المللی و صحبت از بازنگری یا نقض آنها افزود: «نقض احتمالی برجام از سوی آمریکا را نیز باید در همین راستا ارزیابی و با هماهنگی و همراه‌سازی جامعه جهانی و اروپا از چالش‌های آن گذر کرد. متقابلا،‌ اینکه رویکرد آمریکا نسبت به برجام ریشه در «ضعف برجام» یا متن ضعیف برجام دارد یا القای این تصور که باید ما هم بلافاصله به‌صورت واکنشی از برجام خارج شویم و همه جامعه جهانی را علیه خود بشورانیم با یک سیاست مدبرانه و هوشمندانه سازگار نمی‌دانم.»