دنیای اقتصاد: روز پنج‌شنبه «موسسه‌ اقتصاد و صلح»‌ در جدیدترین گزارش خود، «شاخص صلح جهانی ۲۰۱۷»‌ را منتشر کرد. براساس نتایج «شاخص صلح جهانی ۲۰۱۷»، از ۱۶۳ کشور و دولت مستقل مورد بررسی،۹۳ کشور بهبود و ۶۸ کشور نیز افت را در شاخص صلح خود تجربه کردند. در این رابطه با ثبت بهبودی ۲۸/ ۰ درصدی در شاخص کل، جهان در سالی که گذشت صلح‌آمیزتر شد، گرچه در یک دهه گذشته افت شدیدی در صلح و امنیت حاصل شد.

در این فهرست، ایسلند بدون تغییر نسبت به رتبه‌بندی سال گذشته، همچنان صلح‌آمیزترین کشور جهان لقب گرفت. منطقه خاورمیانه نیز برای پنجمین سال متوالی، ناامن‌ترین منطقه جهان معرفی شد. در این منطقه عربستان سعودی، پس از لیبی بیشترین افت را در رتبه‌بندی صلح امسال داشته است. آمریکا نیز با سقوط ۱۱ پله‌ای در جایگاه ۱۱۴ جهان ایستاد. ایران اما توانست با صعودی ۴ پله‌ای و ایستادن در رده ۱۲۹ یکی از بهترین عملکردها را به ثبت برساند. همچنین در میان اقتصادهایی که بیشتر آسیب را از خشونت داشتند، اقتصاد ایران با تحمل هزینه ۹/ ۷ درصدی از تولید ناخالص داخلی، در رده ۸۷ متضررترین اقتصادها قرار گرفت. گروه اقتصاد بین‌الملل «دنیای اقتصاد» با استناد به «شاخص صلح جهانی ۲۰۱۷»‌ و معرفی این شاخص به تشریح وضعیت صلح جهانی در سال ۲۰۱۷ می‌پردازد.

جهش رتبه ایران و سقوط عربستان در «شاخص صلح 2017»

براساس نتایج «شاخص صلح جهانی ۲۰۱۷»، ایران در رتبه‌بندی امسال با جهشی ۴ پله‌ای در رده ۱۲۹ صلح‌‌آمیزترین کشورهای جهان در میان ۱۶۳ کشور ایستاد. ایران که در سال گذشته با امتیاز ۴۱۱/ ۲ در رتبه ۱۳۳ این فهرست قرار داشت، امسال توانست با کاهشی ۰۴۳/ ۰ امتیازی (کاهش امتیاز به معنی بهبود در وضعیت صلح است) در شاخص صلح خود در رده ۱۲۹ بایستد. «موسسه اقتصاد و صلح» همچنین در یکی از بخش‌های گزارش خود هزینه‌هایی که جنگ و خشونت برای اقتصادها به همراه داشته را برآورد کرده است. بر این اساس، اقتصاد ایران با تحمل هزینه خشونت حدود ۷/ ۱۰۳ میلیون دلاری (برابر با ۹/ ۷ درصد از تولید ناخالص داخلی کشور براساس معیار برابر قدرت خرید در سال ۲۰۱۶) در رده ۸۷ این معیار ایستاد. در این فهرست سه کشور سوریه، عراق و افغانستان در رتبه‌های اول تا سوم قرار گرفتند (کشورهایی که بیشترین هزینه را از خشونت و جنگ متحمل شدند) و کشورهای سوئیس، اندونزی و ایسلند سه رده انتهایی را به‌دست آوردند.

در گزارش صلح امسال، منطقه خاورمیانه برای پنجمین سال متوالی به‌عنوان ناامن‌ترین منطقه جهان لقب گرفت. میانگین شاخص صلح این منطقه با افزایش نسبت به سال گذشته به سطح ۵۵۹/ ۲ رسید. در این منطقه ایران یکی از بهترین عملکردها را به ثبت رساند و در میان ۱۰ کشور برتر منطقه قرار گرفت. عربستان اما با افزایش ۱۳۶/ ۰ امتیازی در شاخص صلح و سقوط ۴ پله‌ای بدترین عملکرد را در منطقه به ثبت رساند و در رده ۱۳۳ این فهرست ایستاد (در سطح جهانی نیز عربستان سعودی در کنار کشورهای اتیوپی، بروندی، مالی و لسوتو، به‌عنوان ۵ کشوری که بیشترین افت را در شاخص صلح داشتند معرفی شد). این نهاد درگیری‌ها و دخالت‌های عربستان در سوریه و یمن از سوی داعش و سایر عناصر وابسته را از دلایل اصلی کاهش شاخص صلح این کشور عنوان کرده است.

از بهبود وضعیت جهانی تا نزول آمریکایی‌ها

براساس نتایج «شاخص صلح جهانی ۲۰۱۷»، ایسلند با امتیاز ۱۱۱/ ۱ صلح‌آمیزترین کشور جهان در سال ۲۰۱۷ معرفی شد، جایگاهی که از سال ۲۰۰۸ متعلق به این کشور است. پس از ایسلند، کشورهای نیوزیلند، پرتغال، اتریش و دانمارک برترین‌های صلح ۲۰۱۷ لقب گرفتند. در انتهای فهرست امسال نیز تغییرات چندانی ایجاد نشد و کشورهای سوریه، افغانستان، عراق و سودان جنوبی در رده‌های انتهایی این فهرست ایستادند. براساس این گزارش، ناحیه اروپا صلح‌آمیزترین منطقه و خاورمیانه به‌عنوان منطقه‌ای که بدترین وضعیت صلح را دارد، معرفی شدند. شاخص کل صلح نیز نسبت به سال گذشته اندکی بهبود یافت که نشان‌دهنده بهبود شرایط صلح جهانی در سال جاری است. بخش زیادی از این بهبود مربوط به شاخص‌های امنیت اجتماعی (کاهش نرخ جنایت‌ و سطح ترورهای سیاسی) است. از دیگر نکات مهم این گزارش افت شدید شاخص صلح آمریکا است. بر این اساس آمریکایی‌ها با سقوط ۱۱ پله‌ای در شاخص صلح امسال، در رتبه ۱۱۴ جهان ایستادند! همچنین «موسسه اقتصاد و صلح» هزینه خشونت دنیا را به اندازه ۶/ ۱۲ درصد تولید ناخالص داخلی جهانی برآورد کرد که معادل ۱۹۵۳ دلار به ازای هر نفر است.

درباره «موسسه اقتصاد و صلح» و «شاخص صلح جهانی» (GPI)

«موسسه اقتصاد و صلح» در سال ۲۰۰۷ از سوی استیو کیللیا استرالیایی بنیان نهاده شد. این موسسه که جزو ۱۵ اتاق فکر اثرگذار جهان معرفی شده است، ماموریت خود را بر بررسی صلح و کمی کردن ارزش‌های اقتصادی قرار داده است. در واقع این موسسه به واسطه توسعه شاخص‌های ملی و جهانی به ارزیابی هزینه‌های اقتصادی خشونت، سطح ریسکی که کشورها با آن روبه‌رو هستند و فهم اثرات مثبت صلح می‌پردازد. مقر اصلی این نهاد در شهر سیدنی استرالیا واقع شده است.

«شاخص جهانی صلح» از ۲۳ زیرشاخص یا معیار تشکیل شده است. این معیارها که در ابتدای تاسیس «موسسه اقتصاد و صلح» از سوی گروهی از کارشناسان و متخصصان این حوزه انتخاب شده‌اند، سالانه مورد بازبینی قرار می‌گیرند. تمام امتیازات این معیارها در مقیاس ۱ تا ۵ نرمال شده‌اند (یک بهترین و پنج بدترین وضعیت). همچنین این معیارها براساس چهار بخش داخلی و خارجی و کیفی و کمی دسته‌بندی شده‌اند. بر این اساس، امتیاز نهایی و شاخص کل نیز از ترکیب ۶۰ درصدی شاخص‌های داخلی و ۴۰درصدی شاخص‌های خارجی تشکیل می‌شود (اهمیت بیشتر شاخص‌های داخلی براساس نظر هیات کارشناسان بوده است). در این راستا می‌توان ۲۳ معیار را در چهار دسته‌بندی متفاوت معرفی کرد که در جدول (۲) این دسته‌بندی‌ها آورده شده‌ است.

جهش ایران در «شاخص صلح 2017»