«نشنال اینترست» همزمان با فرماندهی راحیل شریف در ائتلاف نظامی آل‌سعود تحلیل کرد
بی‌طرفی پاکستان در تنش ایران و عربستان؟
دنیای اقتصاد-رفیعه هراتی: اسلام‌آباد به ژنرال «راحیل شریف»، رئیس بازنشسته ستاد کل ارتش پاکستان، اجازه داده است آنچه را که به‌عنوان «ناتوی اسلامی» نامیده می‌شود و مقر آن در عربستان قرار دارد، رهبری کند. قرار است سمت جدید ژنرال شریف طی ماه جاری میلادی در ریاض اعلام شود. گرچه ماموریت و فعالیت‌های این ائتلاف موسوم به «ائتلاف نظامی اسلامی برای مبارزه با تروریسم» یا IMAFT نامشخص است، اما مشارکت شریف در این ائتلاف به رهبری عربستان می‌تواند نقش متوازن‌کننده پاکستان در برابر ایران و عربستان را مختل کند.
دنیای اقتصاد-رفیعه هراتی: اسلام‌آباد به ژنرال «راحیل شریف»، رئیس بازنشسته ستاد کل ارتش پاکستان، اجازه داده است آنچه را که به‌عنوان «ناتوی اسلامی» نامیده می‌شود و مقر آن در عربستان قرار دارد، رهبری کند. قرار است سمت جدید ژنرال شریف طی ماه جاری میلادی در ریاض اعلام شود. گرچه ماموریت و فعالیت‌های این ائتلاف موسوم به «ائتلاف نظامی اسلامی برای مبارزه با تروریسم» یا IMAFT نامشخص است، اما مشارکت شریف در این ائتلاف به رهبری عربستان می‌تواند نقش متوازن‌کننده پاکستان در برابر ایران و عربستان را مختل کند. ایران و عربستان دو قدرت عمده جهان اسلام محسوب می‌شوند که درگیر یک جنگ سرد هستند. گرچه این اقدام ریسک‌هایی دارد، اما مزایای بالقوه آن بیشتر است.
پذیرش پیشنهاد عربستان از سوی شریف برای رهبری این ائتلاف نخستین‌بار در اوایل ماه ژانویه(دی-بهمن) اعلام شد، اما اجازه این کار در ماه مارس(اسفند-فروردین) و پس از آن به شریف داده شد که مقامات نظامی و غیرنظامی پاکستان همتایان ایرانی خود را از این اقدام آگاه کردند. شریف، رئیس سابق ستاد کل ارتش پاکستان، به رهبران عربستان سعودی گفته است که به شرطی پست هدایت این ائتلاف را می‌پذیرد که این ائتلاف ضدایرانی نباشد و حتی درخواست کرده است که برای کاهش تنش‌ها بین ریاض و تهران نقش دیپلماتیک ایفا کند. با این وجود، اخیرا سفیر ایران در پاکستان اظهار کرد دولتش حامی این اقدام نیست. با درنظر گرفتن همه احتمالات، ائتلاف نظامی اسلامی به رهبری عربستان، ایران را دربر نخواهد گرفت، اما ضدایرانی نیز نخواهد بود بلکه بر مبارزه با تروریسم تمرکز خواهد کرد. افراد نزدیک به شریف گفته‌اند که این ائتلاف اشتراک‌گذاری اطلاعات بین کشورهای مسلمان را ارتقا می‌دهد. در حال حاضر که جنگجویان خارجی داعش به کشورهای‌شان باز می‌گردند، به اشتراک گذاشتن اطلاعات بسیار ضروری و حیاتی است. بعید است که شریف و ائتلاف نظامی اسلامی، ایران را درگیر یک جنگ نیابتی مانند جنگ ویرانگر یمن کنند.
جریان‌های اصلی و احزاب سیاسی شیعه در پاکستان، ازجمله حزب «تحریک انصاف» به رهبری عمران خان، از دولت به‌دلیل اعطای مجوز به شریف برای هدایت این ائتلاف به رهبری عربستان، به‌شدت انتقاد کرده‌اند. آنها می‌گویند ریاست شریف بر این ائتلاف موجب می‌شود پاکستان در رقابت منطقه‌ای ایران-عربستان جانبداری کند. در سال ۲۰۱۴، پس از آنکه عربستان گستاخانه اعلام کرد که اسلام‌آباد جزئی از ائتلاف بازسازی دولت منصور هادی است، پارلمان پاکستان قطعنامه‌ای را تصویب کرد و از دولت خواست در جنگ یمن موضع بی‌طرفی اتخاذ کند.
مشارکت نکردن پاکستان در عملیات جنگی یمن تصمیم درستی بود. جنگ یمن یک تراژدی و یک فاجعه انسانی است که منجر به مرگ بیش از ۱۰ هزار نفر شده است و این کشور فقیر را در آستانه قحطی قرار داده و این در شرایطی است که نتوانسته است حوثی‌ها را عقب براند و منصور هادی را به قدرت بازگرداند. اما پاکستان توانسته است بر جنگ خود تمرکز کند. در پایان سال ۲۰۱۶ تلفات غیرنظامیان در حملات تروریستی نسبت به سال ۲۰۱۳ تا ۸۰ درصد کاهش یافته، مرگ‌ومیرهای ناشی از خشونت‌های قومی نیز طی این دوره حدود ۷۵ درصد تنزل پیدا کرده است.
با این وجود، اسلام‌آباد هزینه مشارکت نکردن در عملیات جنگی در یمن را پرداخت کرده است. روابط اسلام‌آباد با ریاض سرد شده است و امارات متحده عربی حمایت‌های خود را از دهلی نو، رقیب اصلی اسلام‌آباد، بیشتر کرده است. البته روابط پاکستان با قطر و دیگر کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس بهبود یافته است، اما ریاست شریف بر ائتلاف نظامی اسلامی موجب بهبود بیشتر این روابط خواهد شد و دیپلماسی نظامی پاکستان را قادر می‌کند روابط با کشورهای عربی خلیج‌فارس را تقویت کند و همچنین آهنگ تعمیق روابط استراتژیک بین هند و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس را کند می‌کند.
علاوه بر این، پاکستان از طریق اعلام خطوط قرمز خود به ایران، نقش خود را ایفا کرده است. اگر پاکستان خود از این خطوط قرمز عبور کند، در حقیقت به ایران درباره سیاست‌گذاری‌های امنیت منطقه‌ای پاکستان حق وتو داده است. پاکستان هم‌اینک درمورد جنگ فرقه‌ای منطقه‌ای به ایران امتیاز داده است. پاکستان علاوه بر دفع فشارهای ابوظبی و ریاض برای پیوستن به جنگ یمن، از حمایت دیپلماتیک اولیه خود از شورشیان سوری، عقب‌نشینی کرده است.
همچنین اسلام‌آباد تاکنون به‌طور علنی درباره حمایت ایران از مشارکت شیعیان پاکستان در جنگ سوریه اظهارنظر نکرده است. اما اعزام نظامیان افغانستانی حاضر در سوریه به یمن موجب نگرانی پاکستان خواهد شد، زیرا به این معنی است که به زودی پاکستانی‌های حاضر در سوریه نیز به یمن اعزام می‌شوند. حمایت ایران از نظامیان شیعه پاکستانی موجب تحریک طالبان پاکستان و گروه داعش خواهد شد، زیرا این دو گروه به‌دنبال پاکسازی پاکستان از جمعیت شیعه هستند. همچنین زمانی که این نظامیان به خانه برگردند، این مساله تهدید بیشتری را برای پاکستان به‌وجود خواهد آورد. مقامات پاکستان مدعی شده‌اند که ایران به سازمان اطلاعات هند اجازه می‌دهد از سرزمین ایران برای انجام عملیات در پاکستان استفاده کند. ایرانی‌ها نیز در مورد گروه‌هایی مانند جندالله و دیگر گروه‌های تروریستی که در ایران دست به عملیات می‌زنند، اما در پاکستان مستقر هستند، نگرانی‌هایی دارند. اما به نظر می‌رسد این نگرانی‌ها فروکش کرده است و دو کشور همکاری‌های خود را در مورد امنیت مرزی افزایش داده‌اند. آغاز به کار ائتلاف نظامی اسلامی به ریاست شریف حوزه‌های همکاری به‌وجود آمده بین ایران و پاکستان در سال‌های اخیر را از میان نخواهد برد. ایران و پاکستان بنادر چابهار و گوادر را خواهر خوانده نامیده‌اند، نه رقیب یکدیگر. این دو کشور در بهار امسال مذاکرات درباره خطوط لوله انتقال گاز طبیعی را از سر می‌گیرند. همچنین ایران به بلوک چین-روسیه-پاکستان با هدف حمایت از یافتن راه‌حل سیاسی برای جنگ افغانستان خواهد پیوست.
مقامات پاکستان مشارکت پرسنل نظامی فعلی و بازنشسته خود را در ائتلاف نظامی اسلامی مغایر با روابط مستحکم با ایران نمی‌دانند. آنها از تشکیل «ائتلافی» برای آینده افغانستان و آسیای مرکزی صحبت می‌کنند، ائتلافی که ایران و ترکیه در آن حضور دارند و از سوی چین و روسیه مستحکم می‌شود. ایران و پاکستان دیدگاه یکسانی درباره روند صلح و ثبات در افغانستان دارند. این در شرایطی است که این دو کشور در دهه ۱۹۹۰ از طرف‌های مخالف در جنگ داخلی افغانستان حمایت می‌کردند. حتی مقامات نظامی پاکستان تمایل دارند ایران را وارد کریدور اقتصادی کنند که با چین ایجاد کرده‌اند. پاکستان قصد دارد به‌عنوان دروازه تجارت ایران با چین عمل کند و به ایران به چشم کریدور تجارت با ترکیه و اروپا می‌نگرد.
ریاست شریف بر ائتلاف نظامی اسلامی موجب انحراف جزئی پاکستان از موضع بی‌طرفانه در برابر رقابت منطقه‌ای ایران و عربستان خواهد شد. این مساله نشان‌دهنده استقبال پاکستان از تعامل دوسویه با ریاض و تهران است. تهران به جای مخالفت با این مساله، خود را با آن وفق خواهد داد. اگر چین می‌تواند همزمان هم از برنامه موشکی تهران حمایت کند و هم به صورت مشترک با عربستان پهپاد نظامی تولید کند و اگر هند می‌تواند خود را به‌عنوان یک ضامن امنیتی بالقوه برای کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس مطرح کند و در عین حال به همکاری‌های نزدیک نظامی با ایران ادامه دهد، زمانی که پاکستان تصمیم می‌گیرد در ائتلاف نظامی اسلامی مشارکت کند، ایران نمی‌تواند دلیلی برای مخالفت با این تصمیم داشته باشد.
ارسال نظر