استارت گفت‌وگوهای منطقه‌ای؟

کامران کرمی: چهار روز پس از سفر رئیس‌جمهوری ایران به عمان و کویت که پاسخ روشنی به دعوت سلطان عمان و امیر کویت برای آغاز گفت‌وگوی دو سوی ساحل خلیج‌فارس بود، حال امیر کویت در سفری رسمی راهی عمان شده تا مقدمات گفت‌وگو بین تهران و شورای همکاری را بیش از پیش فراهم کند. ماه گذشته نیز فرستاده ویژه امیر کویت به تهران آمد تا پیام دولت‌های عربی خلیج‌فارس را که گفته می‌شود مبتنی بر اصول حسن همجواری، عدم مداخله در امور داخلی یکدیگر و حفظ تمامیت ارضی است، تقدیم ایران کند. ناظران این تکاپوهای چندجانبه را حاوی پیام‌های مهم می‌دانند که می‌تواند روابط تهران و اعضای شورای همکاری به‌خصوص عربستان سعودی را از بن‌بست کنونی خارج کند.

در همین ارتباط شبکه سعودی العربیه روز یکشنبه گزارش داد صباح الاحمد الجابر الصباح قرار است دوشنبه در سفر رسمی به پادشاهی عمان از این کشور دیدن کند. این سفر چهار روز پس از سفر حسن روحانی رئیس‌جمهوری ایران به دو کشور صورت می‌گیرد. منابع مطلع از جمله «میدل ایست آنلاین» و «گلف نیوز» تاکید کرده‌اند هدف امیر کویت این است که بتواند چارچوبی برای گفت‌وگو با ایران تشکیل دهد. به نظر می‌رسد که کویت و مسقط به دنبال یکپارچه‌سازی مواضع خود برای پایان دادن به قطع روابط میان کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس با تهران هستند.

به‌زعم ناظران، ارسال پیام از سوی کویت که دارای روابط بسیار خوب با تهران است، در واقع میانجیگری میان ایران و عربستان در زمانی است که به‌دلیل گسترش تنش‌ها، مقامات سعودی متقاعد شده‌اند که نوعی سیگنال غیرمستقیم را از طریق کویت برای ایران بفرستند. بیش از یک‌سال از قطع روابط دو قدرت مهم خاورمیانه می‌گذرد و تاکنون وساطت دولت‌هایی چون قطر، پاکستان، عراق، اندونزی، آلمان، عمان و لبنان برای بهبود روابط تهران و ریاض نتیجه نداده است. حسن روحانی روز چهارشنبه گذشته به عمان و در همان روز به کویت رفت و با پادشاه عمان و امیر کویت دیدار و گفت‌وگو کرد. بر خلاف اختلافات موجود میان کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس به‌ویژه عربستان سعودی با ایران، مسقط روابط بسیار خوبی با تهران دارد. در همین رابطه مشخص شده است که کویت نیز تلاش می‌کند روابط ایران را به کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس نزدیک کند و از حجم اختلافات دو طرف بکاهد.

دیپلمات‌ها می‌گویند که سفر امیر کویت به عمان به این معنا است که دو طرف به یک چارچوب روشن و قابل قبول برای گفت‌وگو با ایران رسیده‌اند. به‌ویژه که دستورالعملی که شورای همکاری خلیج‌فارس اخیرا در نشست سران شورا در بحرین به آن رسید، سبب شده تا دو طرف تمایل بیشتری برای تعریف این چارچوب بیابند.

به گزارش «دیپلماسی ایرانی»، فرصت گفت‌وگو میان دو طرف در حالی فراهم شده که سیاست‌های جدید آمریکا در برابر ایران با آغاز به کار دونالد ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهوری جدید آمریکا تقریبا روشن شده است. او به صراحت وانمود کرده که مخالف هرگونه نفوذ ایران در منطقه و پیشرفت برنامه هسته‌ای این کشور است. روحانی در سفر خود به عمان و کویت نسبت به حل مشکلات کشورش با کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس ابراز خوش‌بینی کرد و گفت: «ایران همواره حل مشکلات و اختلاف‌ها از طریق گفت‌وگو را تایید کرده است.» او تاکید کرد که قدرت نظامی ایران صرفا جنبه‌های دفاعی دارد. تاکنون مقامات عربستان سعودی نسبت به این رفت و آمدهای دیپلماتیک میان ایران، عمان و کویت واکنشی نشان نداده‌اند. اگرچه تحلیلگران معتقدند این سکوت عربستان حاوی دو پیام است: پیام اول عدم مخالفت ریاض با این فعل‌وانفعالات است و منتظر است تا این تحرکات به یک نتیجه روشن برسد و پیام دوم اینکه مقامات سعودی منتظرند تا سیاست‌های دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا نسبت به ایران روشن‌تر و شفاف‌تر شود تا آنگاه واکنش اصلی خود را بروز دهند.