هدف ثانویه بیانیه امنیتی ترامپ

عبدالرضا فرجی‌راد
کارشناس مسائل ژئوپلیتیک

سخنرانی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا در روز تحلیف بسیار شعارگونه و کلی بود و این صحبت‌ها در قالب سخنرانی مربوط به تحلیف یک رئیس‌جمهور قابل ارزیابی نیست. در این‌گونه از سخنرانی‌ها اصولا صحبت‌های مربوط به سیاست خارجی، اقتصاد و سیاست داخلی را از هم تفکیک می‌کنند اما ترامپ تمام مسائل را با هم بیان کرد. نکته قابل‌توجه در سخنان ترامپ این بود که گفت آمریکا با تروریسم اسلامی مبارزه جدی خواهد کرد.

البته او مشخص نکرد که منظورش چیست و بنابراین متحدان عرب آمریکا که انتظار داشتند از این سخنرانی نتیجه‌ای عایدشان شود، همچنان سردرگم هستند. من فکر می‌کنم که منظور ترامپ از تروریسم اسلامی، آن چیزی است که امروز در سوریه و عراق می‌گذرد و به‌طور مشخص منظورش مبارزه با گروه‌های تروریستی در این کشورهاست. همچنین به‌نظر می‌رسد که سخنان ترامپ بیشتر خطاب به کشورهای عرب حوزه خلیج‌فارس بود و شاید کارشناسانی که چنین متنی را برای ترامپ نوشتند تا در روز تحلیف بیان کند، معتقد بودند که با ارائه چنین گفتاری کشورهای عرب متحد واشنگتن باید تکلیف خود را مشخص کنند؛ یعنی یا در جرگه متحدان آمریکا در مبارزه با تروریسم بپیوندند یا در این رابطه از آمریکا انتظارات خاصی نداشته باشند. همچنین کاخ سفید با انتشار سندی از قصد آمریکا برای ایجاد یک سامانه دفاع موشکی در برابر ایران و کره‌شمالی به منظور تقویت توان دفاعی خود خبر داد. به نظر من کسانی که این طرح را ارائه داده‌اند، بیشتر روسیه مدنظرشان بوده است. شاید ترامپ در بحثی که با مشاورانش داشته به این نتیجه رسیده‌اند که بحث دفاع موشکی مطرح شود اما در آن اشاره‌ای نیز به ایران و کره‌شمالی داشته باشند تا هم علاقه وافر ترامپ به داشتن رابطه خوب و همکاری با روسیه صدمه نبیند و هم در مقابل‌تروریسم در عراق و سوریه یک تعادلی ایجاد کرده باشد. ممکن است به این توافق رسیده باشند که مساله موشک‌های قاره‌پیما را با نام ایران و کره‌شمالی مطرح کنند اما در باطن این طرح آنها روسیه را نیز مدنظر دارند. از سویی واشنگتن در نظر دارد فشاری نیز به چین وارد آورد؛ زیرا جمهوریخواهان معتقدند مساله هسته‌ای کره‌شمالی ابزار ژئوپلیتیک در اختیار چین برای فشار علیه آمریکا و متحدانش در مواقعی است که پکن احساس ضعف می‌کند. در عین حال باوجود انتظارات اعراب از رئیس‌جمهور جدید آمریکا اما از سخنرانی مراسم تحلیف ترامپ نمی‌توان این‌گونه برداشت کرد که او می‌خواهد ایران را تضعیف کند تا کشوری چون عربستان در منطقه قدرت بگیرد. در این بین آنچه مشخص است دولت فعلی در آمریکا امنیت و همکاری با اسرائیل را در اولویت قرار خواهد داد. اما رئیس‌جمهور آمریکا خیلی علاقه ندارد که کفه ترازو را به سمت یکی از رقبای منطقه‌ای در خاورمیانه یعنی ایران و عربستان سنگین کند. درخصوص رویکرد آینده دولت جدید آمریکا نیز به نظر می‌رسد آنها فشار بر ایران را افزایش خواهند داد. در بحث موشکی به ایران فشارهایی وارد خواهند آورد و حتی ممکن است آن را در برجام 2 پیگیری کنند. مسائل حقوق بشری نیز همواره جزو مسائلی بوده که کشورهای غربی برای فشار بر ایران از آن استفاده کرده‌اند. در نتیجه نباید انتظار داشته باشیم که با روی کار آمدن ترامپ، گشایشی برای همکاری ایران با آمریکا فراهم شود یا تهدیدات علیه کشور کاهش پیدا کند.