رئیس‌جمهور جدید آمریکا از اعلام موضع طفره می‌رود
سرگیجه برجامی ترامپ
واکنش موگرینی به سخنان ترامپ: اتحادیه اروپا به برجام پایبند است و این توافق برای امنیت ما بسیار اهمیت دارد
جهانگیری: ایران به برجام پایبند است؛ اما اگر طرف مقابل بخواهد آن را پاره کند، عکس‌العمل ما تندتر خواهد بود
عکس: AFP
دنیای اقتصاد: در شرایطی که دونالد ترامپ رئیس جمهور ایالت متحده در جریان مبارزات انتخاباتی، تهدید کرده بود که برجام را پاره می‌کند، روز یکشنبه در جریان یک گفتوگو، ترجیح داد موضعی درباره توافق هسته‌ای اتخاذ نکند. او در پاسخ به سوالی در این باره ضمن ابلهانه خواندن برجام گفت: «نمی‌گویم با توافق هسته‌ای چه خواهم کرد.» پیش‌تر اعضای تیم امنیتی ترامپ، ضمن انتقاد از برجام، اعلام کرده بودند که آن را لغو نخواهند کرد.
در واکنش به این اظهارات فدریکا موگرینی مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز دوشنبه تاکید کرد که توافق هسته‌ای (برجام) توافق بسیار مهمی به خصوص برای امنیت اروپا است و اتحادیه اروپا اجرای آن را ادامه خواهد داد. او همچنین در بیانیه‌ای که ساعاتی بعد منتشر شد تاکید کرد که برجام، توافقی است که برای همه مفید است. از سوی دیگر بوریس جانسون، وزیر خارجه بریتانیا نیز در نشست وزرای خارجه اتحادیه اروپا در بروکسل، بر لزوم تداوم اجرای توافق هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵ تاکید کرده است. همزمان اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهوری در واکنش به اظهارات ضدبرجامی ترامپ گفت که ایران به توافق بین‌المللی که امضا کرده است پایبند خواهد بود، اما اگر طرف مقابل برجام را پاره کند، عکس العمل ایران تندتر خواهد بود.
اظهارات جدید ترامپ درباره برجام
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری منتخب آمریکا چند روز پیش از آغاز به کار رسمی‌اش در کاخ سفید در بخشی از مصاحبه اختصاصی خود با روزنامه «ساندی‌تایمز» با اشاره به توافق هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵ که اکنون یک سال از اجرای آن می‌گذرد، گفت: «من نمی‌خواهم بگویم قصد دارم با توافق هسته‌ای با ایران چه کار کنم. من فقط نمی‌خواهم با کارت‌ها بازی کنم. منظورم این است که من سیاستمدار نیستم. من این‌طور ظاهر نمی‌شوم که بگویم قصد دارم فلان کار را انجام دهم یا می‌خواهم فلان کار را بکنم. من کاری را که باید بکنم، انجام می‌دهم؛ اما به هرحال باید بگویم که از توافق ایران خرسند نیستم.» به گزارش «ایسنا» ترامپ در ادامه اظهارات خود علیه برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) تاکید کرد: «به نظر من، این توافق یکی از بدترین توافق‌هایی است که تاکنون منعقد شده است. من فکر می‌کنم که این توافق یکی از ابلهانه‌ترین توافقاتی است که تاکنون دیده‌ام. براساس آن، ۱۵۰ میلیارد دلار به چنین کشوری می‌دهید یا یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار نیز پول نقد به آن می‌دهید.»
ترامپ که پیش از این به‌عنوان یک تاجر بزرگ شناخته می‌شد، افزود: «آیا تا به حال یکصد میلیون دلار را به شکل اسکناس‌های ۱۰۰ دلاری، یک‌جا دیده‌اید؟ یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار پول نقد، زیاد است. این پول با هواپیما منتقل شد. این پول با چند هواپیما منتقل شد. وای! یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار! من نمی‌فهمم! فکر می‌کنم این پول در حساب‌های بانک‌های سوئیس است.» رئیس‌جمهوری منتخب آمریکا پیش از این نیز در جریان رقابت‌های انتخاباتی‌اش توافق هسته‌ای را بدترین توافق ممکن خوانده و گفته بود درصورت به قدرت رسیدن توافق را پاره خواهد کرد. هر چند او در ابتدا از پاره کردن برجام سخن به میان آورد؛ اما رفته‌رفته به واسطه توصیه مشاورانش کوشید سخنانی را بر زبان آورد که بهره‌ای از سیاست و منطق داشته باشد. از این رو ترامپ در یکی از سخنرانی‌های خود اظهار داشت: «گفتن اینکه آن را پاره می‌کنیم بسیار سخت است.» وی در مصاحبه سپتامبر ۲۰۱۵ با ام‌اس‌ان‌بی‌سی نیز گفت: «من عاشق این هستم که قراردادهای بد را بگیرم... افراد کار را خراب می‌کنند و من این قراردادها را بهبود می‌بخشم. این یک نمونه بسیار خوب از گرفتن یک قرارداد بد است. من چیزی را در این قرارداد خواهم یافت که شدیدا زیر نظر ما قرار داشته باشد و فکر می‌کنم که آنها نخواهند توانست آن را انجام دهند، هر چه که باشد.»
اظهارات دونالد ترامپ درخصوص پاره کردن یا حتی بازبینی دوباره در آن توافق با واکنش تند مقامات آمریکا مواجه شده و آنها تاکید می‌کنند که برجام یک توافق دوجانبه میان تهران و واشنگتن نیست، بلکه توافقی چندجانبه است که شورای امنیت سازمان ملل نیز در قطعنامه ۲۲۳۱ آن را مورد تایید قرار داده است. مقامات آمریکایی همچنین در پاسخ به این اظهارات ترامپ ابراز نگرانی می‌کنند که کناره‌گیری از برجام منجر به انزوای آمریکا و لطمه به اعتبار این کشور خواهد شد.
تاکید بر پایبندی اتحادیه اروپا به برجام
همزمان با این سخنان ترامپ، فدریکا موگرینی مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز دوشنبه تاکید کرد که توافق هسته‌ای (برجام) توافق بسیار مهمی به‌خصوص برای امنیت اروپا است و اتحادیه اروپا اجرای آن را ادامه خواهد داد. به گزارش «ایرنا» او روز دوشنبه هنگام ورود به بروکسل برای شرکت در اولین جلسه «شورای امور خارجی» اتحادیه اروپا (FAC) درگفت وگو با خبرنگاران گفت: «امروز اولین سالگرد آغاز اجرای توافق هسته‌ای با ایران است.» موگرینی افزود: «اکنون یک سال پس از اجرای برجام شاهد اجرای تعهدات ایران وعزم قوی جامعه بین‌المللی و اتحادیه اروپا برای اجرای تعهدات متقابل خود در قبال توافق با ایران بوده‌ایم.» او ادامه داد: «امروز شاهد افزایش تبادلات اقتصادی و تجاری در روابط ایران و اتحادیه اروپا هستیم که بسیار مهم و قابل توجه است.» مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با اشاره به این موضوع که اولین جلسه شورای امورخارجی در سال جدید را با این دیدگاه آغاز می‌کنند که دیپلماسی نتیجه می‌دهد، افزود: «اتحادیه اروپا به برجام پایبند است و این توافق برای ما بسیار اهمیت دارد.»
همزمان فدریکا موگرینی، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با فرارسیدن نخستین سالگرد اجرایی شدن برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) بیانیه‌ای صادر کرده در این بیانیه آمده است: «با گذشت یک سال از آغاز اجرایی شدن این توافق، مشخص شده که برجام برای همه مفید است.» در این بیانیه اشاره شده است: «در طول یکسال گذشته، اعضای این توافق نشان داده‌اند که کاملا به آن متعهد هستند. جدی بودن در این مورد دارای پیامی به جامعه جهانی است که ایران خواستار برنامه هسته‌ای غیرنظامی و به‌طور خاص با اهداف صلح آمیز است. علاوه بر این پیامی مهم و مشوق برای دولت و مردم ایران است.» همچنین موگرینی در این بیانیه با اشاره به آنکه اجرای کامل و موثر توافق موضوعی ضروری است، تاکید کرد: «(من) به‌عنوان هماهنگ‌کننده و مقام ارشد اروپایی (اعلام می‌کنم) که اروپا به تعهد قاطع خود به این توافق تاکید دارد.» او اضافه کرد: «اتحادیه اروپا با همه آنهایی که می‌خواهند برای اجرایی شدن کامل توافق و اهدافی که ما را در کنار هم جمع کرده است، تلاش کنند، همکاری کامل دارد.»
گفتوگوی آلمان با آمریکا برسر برجام
همچنین مارتین شفر، سخنگوی وزارت امور خارجه آلمان روز گذشته درباره برجام گفت: «با دولت جدید آمریکا برای حفظ توافق هسته‌ای با ایران گفتوگو و همکاری خواهیم کرد.» به گزارش «ایسنا» به نقل از خبرگزاری اسپوتنیک، سخنگوی وزارت امور خارجه آلمان افزود: «توافق هسته‌ای همچنان در حال اجرا است. ما در ادامه تلاش‌ها برای اینکه توافقات مهم همچنان به قوت خود باقی بمانند دارای منافعی هستیم. من می‌توانم به شما اطمینان دهم که ما از طریقی مناسب گفت‌وگوها را با دولت جدید آمریکا از سرگرفته‌ایم.»
موضع مشاور ترامپ
همزمان راینس پریباس، مشاور ارشد ترامپ در سخنانی تاکید کرد که ترامپ، از برجام خوشش نمی‌آید و این توافق هسته‌ای همانند بیماری است که در وضع خطرناکی قرار دارد. به گزارش خبرگزاری صداوسیما به نقل از تلویزیون ای‌بی‌سی، رئیس کارکنان کاخ سفید در دولت دونالد ترامپ در پاسخ به این سوال که آیا ترامپ به توافق هسته‌ای پایبند خواهد ماند یا آن را تغییر خواهد داد، گفت: «باید منتظر ماند و دید. در ابتدا باید توجه داشت که این توافق، حتی یک قرارداد امضا شده نیست. فعلا می‌خواهیم این مساله را کنار بگذاریم. به نظرم، نظر رئیس‌جمهوری منتخب ترامپ و همه نیروهای تیم او ازقبیل رکس تیلرسون، جیمز ماتیس، جان کلی، رئیس سازمان سیا و وزیر امنیت داخلی آمریکا که همگی در اتاق (شورای امنیت ملی آمریکا) حضور دارند، این‌گونه خواهد بود که براساس رایزنی، تصمیماتی درباره سندی خاص یا پیمان‌های مطرح اتخاذ کنند.» او در ادامه گفت: «اما می‌توانم بگویم که همه می‌دانیم رئیس‌جمهوری منتخب، ترامپ، از توافق هسته‌ای ایران خوشش نمی‌آید و معتقد است این توافق‌نامه، سندی وحشتناک است. او فکر می‌کند این توافق‌نامه سبب می‌شود رقابت برای تسلیحات هسته‌ای در منطقه خاورمیانه به‌وجود بیاید که همین حالا هم این روند شروع شده است. به هرحال، بهترین راه حرکت در این مسیر، اتخاذ تصمیم دسته جمعی است و بی‌تردید، در این زمینه، رئیس‌جمهوری منتخب حرف اصلی را خواهد زد؛ اما به همه نظرات در آن اتاق توجه خواهد شد. من می‌توانم به همه آمریکایی‌ها این اطمینان خاطر را بدهم که بهترین تصمیم براساس همه اطلاعاتی اتخاذ خواهد شد که به رئیس‌جمهوری ارائه شود.» همچنین او در واکنش به پرسش مجری که گفت، می‌توان بیان کرد که پاره کردن توافق هسته‌ای ایران، دیگر وعده قاطع (ترامپ) نیست، نیز توضیح داد: «فکر می‌کنم این توافق همانند بیماری است که با تجهیزات پزشکی زنده مانده است. من چنین تعبیری را درباره توافق هسته‌ای دارم؛ اما من اینجا نیستم که بگویم که این مسیر در ادامه به چه صورت خواهد بود. »
بیانیه آمانو درباره برجام
همچنین یوکیا آمانو، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز دوشنبه بیانیه‌ای درباره ایران منتشر و اعلام کرد ایران طبق برنامه جامع اقدام مشترک سانتریفیوژها و زیرساخت‌های اضافی خود در تاسیسات غنی‌سازی فردو را جمع‌آوری کرده است. به گزارش «ایسنا» و براساس گزارش پایگاه اینترنتی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی آمانو در ادامه بیانیه خود آورده است: «برجام از ایران خواسته است تا در طول یک سال پس از روز اجرا روند جمع‌آوری سانتریفیوژها و زیرساخت‌های اضافی خود از تاسیسات غنی‌سازی فردو را کامل و آنها را در تاسیسات غنی‌سازی نطنز تحت نظارت مداوم آژانس ذخیره کند.» یوکیو آمانو، مدیر کل آژانس همچنین تایید می‌کند که آژانس در ۱۵ ژانویه ۲۰۱۷ راستی آزمایی کرده است که ایران این اقدامات مرتبط با فردو را انجام داده و این گام‌ها را در چارچوب زمانی تعیین شده در برجام تکمیل کرده است.
بیانیه کاخ سفید درباره برجام
کاخ سفید در بیانیه‌ای به مناسبت یک سالگی اجرای برجام گفت که توافق هسته‌ای آمریکا و جهان را امن‌تر کرده است. به گزارش خبرگزاری فارس، کاخ سفید در بیانیه‌ای به مناسبت یک سالگی برجام تاکید کرد که ایران به تعهدات خود براساس توافق عمل کرده است. در این بیانیه آمده است: «برجام برنامه هسته‌ای ایران را به عقب رانده و به‌طور قابل‌توجهی از دستیابی ایران به سلاح اتمی جلوگیری کرده است.» در این بیانیه آمده است: «ایالات‌متحده باید به‌خاطر داشته باشد که این توافق محصول سال‌ها تلاش است و توافقی بین قدرت‌های جهانی است، نه صرفا بین ایران و آمریکا.» کاخ سفید، به‌علاوه تاکید کرده که توافق هسته‌ای با ایران را باید در برابر دیگر گزینه‌های موجود مورد ارزشیابی قرار داد.
درخواست برای همکاری با مخالفان ایران
همزمان با این تحولات، شبکه خبری فاکس نیوز گزارش داد که به یک نامه دسترسی پیدا کرده که در آن ۳۳ مقام پیشین دولت آمریکا از دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری منتخب این کشور خواسته‌اند با گروه‌های تروریستی مخالف ایران همکاری داشته باشد. به گزارش «ایسنا» به نقل از فاکس نیوز این گروه در دوران جنگ عراق علیه ایران با واشنگتن همکاری اطلاعاتی داشته است. این مقامات آمریکایی در نامه خود مدعی شده‌اند که ایرانی‌ها به‌طور مستقیم منابع راهبردی، سیاست‌ها و اصول آمریکا و متحدانش در خاورمیانه را هدف قرار داده‌اند. بنابراین واشنگتن برای حفظ نفوذ و اعتبار خود در جهان نیازمند تجدید نظر در سیاست است. برخی امضا‌کنندگان این نامه عبارتند از: رادولف جولیانی شهردار سابق نیویورک در سازمان ملل ، جان بولتون نماینده سابق آمریکا، جو لیبرمن سناتور پیشین دموکرات، هاگ شلتون ژنرال بازنشسته و رئیس پیشین ستاد مشترک ارتش آمریکا در دوران ریاست‌جمهوری بیل کلینتون.
آخرین سخنان هسته‌ای اوباما
از سوی دیگر باراک اوباما، رئیس‌جمهوری فعلی آمریکا در واپسین روزهای حضورش در کاخ سفید از علل اصلی اختلاف نظرش با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی پرده برداشت. به گزارش «ایسنا» رئیس‌جمهور آمریکا در گفتوگو با شبکه سی‌بی‌اس نیوز گفت: «نتانیاهو در دوران ریاست‌جمهوری من به علت توافق هسته‌ای با ایران و به علت مخالفت مستمر ما با شهرک‌سازی‌ها به دفعات خشمگین شده است.» اوباما، اختلاف نظر درباره برجام را یکی از علل تنش آمریکا با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی در سال‌های اخیر دانست.
برجام، کار استثنایی و تاریخی در کشور
همچنین در آستانه یکسالگی برجام برخی از مقامات ایرانی به دفاع از دستاوردهای این توافق پرداختند. اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهوری روز دوشنبه در بیست و دومین جشنواره تحقیقاتی علوم پزشکی رازی به بررسی دستاوردهای برجام در یکسالگی اجرای آن پرداخت و گفت: «فکر می‌کنیم در مساله مذاکرات هسته‌ای و توافق، کار استثنایی و تاریخی در کشور صورت گرفت و دستاوردهای آن در طول یکسال گذشته بسیار قابل توجه بوده است.» معاون اول رئیس‌جمهوری با اشاره به قرار داشتن در سالروز اجرای برجام تاکید کرد: «واقعیتی که وجود داشت این بود که به بهانه هسته‌ای طی سال‌های گذشته فشار سنگینی بر ملت ایران وارد شد و عمق این فشارها در سال‌های آخر دولت قبل بود که تحریم‌های شدید ظالمانه‌ای به کشور وارد آمد.» جهانگیری گفت: «با این اقدام بخش‌های اصلی کشور و نظام بانکی و نقل و انتقال پول تحریم شدند این در حالی است که در دنیای امروز بدون دسترسی به سیستم بانکی کار جدی اقتصادی نمی‌توان انجام داد.» او با اشاره به اینکه دولت یازدهم با این هدف که می‌تواند در یک گفتوگوی جدی با دنیا مسائل را از طریق مذاکره حل‌وفصل کند، وارد عمل شد، افزود: «البته کار دشواری بود و برای پیشبرد آن یک تیم مذاکره‌کننده قوی انتخاب شد؛ مانند رشته‌های مختلف که دانشمندان قوی دارد؛ در دیپلماسی کشور نیز از دانشمندان قوی دیپلماسی همچون دکتر ظریف استفاده شد.» جهانگیری در ادامه افزود: «قبل از اجرای برجام تنها یک میلیون بشکه نفت صادر می‌کردیم و آنها برنامه ریزی کرده بودند که طی سال‌های بعد نفت در برابر غذا را پیش بگیرند ولی امروز و در کمتر از یکسال با اجرای برجام، میزان صادرات نفت و میعانات گازی در تاریخ بعد از انقلاب به بالاترین حد خود رسیده است.» به گفته این مقام ایرانی، در میان قدرت‌های بزرگ برخی علاقه‌مند نیستند که ایران توسعه پیدا کند و به همین دلیل سعی می‌کنند در روند اجرای برجام اخلال و بد عهدی کنند اما متاسفانه عده‌ای به جای آنکه به آنها حمله کنند، تیم مذاکره کننده هسته‌ای را که کاری به این بزرگی انجام دادند مورد تاخت و تاز قرار می‌دهند.» جهانگیری با تاکید بر اینکه جمهوری اسلامی ایران از برجام حفاظت و حراست خواهد کرد، گفت: «در شرایطی که دنیا و منطقه به سمت افراطی گری و خشونت پیش می‌رود، ما باید به سمت اعتدال، عقلانیت و آرامش حرکت کنیم و اجازه ندهیم که تندروهای دنیا ما را وارد مسیر افراطی گری کنند.» معاون اول رئیس‌جمهور ادامه داد: «جمهوری اسلامی ایران به عهد و توافق بین‌المللی که امضا کرده است پایبند خواهد بود اما موضع اقتدار جمهوری اسلامی ایران این است که اگر طرف مقابل بخواهد برجام را پاره کند، عکس العمل ایران تندتر خواهد بود.»
ارسال نظر