بیم وامید بیمه‌ها رئیس کل‌بیمه مرکزی: راه برون‌رفت این صنعت از مشکلات کنونی افزایش قدرت نظارتی بیمه مرکزی بر بازار بیمه است

در چهارمین ضمیمه تحلیلی مشترک «دنیای اقتصاد» و «تجارت‌فردا»، وضعیت صنعت بیمه از دیروز تا امروز با نگاهی به چشم‌انداز فعالیت شرکت‌های بیمه بررسی شده است. ویژ‌ه‌نامه صنعت بیمه با مطرح کردن این پرسش که آیا افزایش سهم بیمه‌های زندگی در پرتفوی شرکت‌های بیمه، این صنعت را از زیان‌دهی دور می‌کند به واکاوی فراز و فرودهای این صنعت پرداخته و چشم انداز آن را نیز بررسی کرده است.

روزنامه «دنیای اقتصاد» و هفته‌نامه «تجارت فردا» در ویژه‌نامه تحلیلی پیش‌رو، صنعت بیمه را در ۶ فصل تحلیل و بررسی کرده‌اند. در فصل نخست با طرح این پرسش که «چه بودیم؟»، «تاریخچه بیمه» در ایران و جهان بررسی شده است. در فصل دوم با طرح این پرسش که «چه وضعی داریم؟» ساختار بیمه با توجه به چالش‌هایی که پیش روی شرکت‌های فعال در این حوزه قرار دارد، تشریح شده است. در فصل سوم از منظر اقتصاد سیاسی، جایگاه صنعت بیمه در ذهنیت دولت و نهادهای حاکمیتی مورد توجه قرار گرفته و در فصل چهارم نیز سهم شرکت‌های بیمه در هریک از رشته‌های زندگی، درمان، اتومبیل و... به تصویر کشیده شده است.در فصل پنجم، دلایل مهجوریت خدمات بیمه در بین مردم بررسی شده و در فصل پایانی نیز چشم‌انداز صنعت بیمه و موضوعاتی چون شفافیت و توانگری مالی و استراتژی بهینه سرمایه‌گذاری شرکت‌های بیمه مورد توجه قرار گرفته است. در این ویژه‌نامه مدیران شرکت‌های بیمه و فعالان این صنعت در میزگردهای تخصصی ابعاد مختلف صنعت بیمه و بیمه‌های درمان، اتومبیل و طرح‌‌های نوین بیمه را بررسی کرده‌اند.

دو دستور کار بیمه مرکزی به روایت همتی

عبدالناصر همتی در گفت‌وگو با ویژه‌نامه مشترک «تجارت فردا» و «دنیای اقتصاد»، از دو وظیفه اصلی بیمه مرکزی یاد کرد و گفت: «وظیفه اول ایجاد ساختار قوی نظارت و کنترل مالی بر شرکت‌های بیمه است. چراکه دیگر نمی‌توان با روش‌های سنتی دست به نظارت و کنترل زد و باید با جدیت و قاطعیت بر مبنای اصول شناخته‌شده نظارت بین‌المللی بیمه، این کار را انجام داد. وظیفه دوم هم توسعه بیمه‌های عمر است که ما در این زمینه خیلی عقب هستیم. اکنون سیاست ما بر توسعه شرکت‌های تخصصی بیمه عمر است که این کار می‌تواند ضریب نفوذ بیمه‌های عمر را در کشور به حد قابل قبولی برساند. بقیه وظایف، حاشیه‌ای بر این دو وظیفه اصلی خواهند بود.»رئیس کل بیمه مرکزی ریشه بخشی از مشکلات صنعت بیمه را آزادسازی قیمت‌ها پیش از آماده کردن زمینه‌های لازم در این صنعت دانست و افزود: «من اقتصاد خوانده‌ام و از لحاظ فلسفی معتقدم بازار بهترین تصمیم را می‌گیرد. ولی فراموش نکنید که «شکست بازار» هم یک مفهوم واقعی است و عملکرد بازار همیشه با منافع اجتماعی مطابقت ندارد. ما باید بازار را اصلاح کنیم، آن‌گاه اجازه دهیم درباره قیمت‌ها تصمیم بگیرد. اگر بازار کارآمد نباشد، واگذاری اختیار قیمت‌گذاری به بازار، نابود کردن آن است.»به گفته وی، یکی از الزامات آمادگی بازار این است که فعالان آن شناخت واقعی از بیمه و نحوه قیمت‌گذاری آن داشته باشند. او ادامه داد: «هیچ تولیدکننده‌ای قیمت فروش محصول خود را پایین‌تر از قیمت‌ تمام‌شده در نظر نمی‌گیرد؛ اما در صنعت بیمه ما این اتفاق افتاد. نرخ‌شکنی‌هایی که در بازار بیمه ایران رخ داده، ناشی از ناآگاهی و عدم شناخت مفهوم بیمه است. به نظر من بستر لازم برای شناور شدن قیمت‌ها در این بازار وجود ندارد و دولت هنوز باید خط مشی و راهکارهای لازم را به شرکت‌های بیمه نشان دهد.»همتی راه برون‌رفت این صنعت از مشکلات کنونی را افزایش تدریجی قدرت نظارتی بیمه مرکزی بر بازار بیمه برشمرد و گفت: «در چند سال گذشته تنها در رشته بیمه شخص ثالث، ۳۲۰۰ میلیارد تومان زیان به صنعت بیمه وارد شده است. بدیهی است که برای حل این مشکل نمی‌توان یکباره «ذخیره» را از شرکت‌های بیمه مطالبه کرد. من معتقدم این کار فشار غیرقابل تحملی روی شرکت‌ها ایجاد می‌کند.»مدیرعامل پیشین بانک ملی ایران در بخش دیگری از این گفت‌وگو با اشاره به مشکلات عمیق نظام بانکی کشور تاکید کرد: «مشکلات صنعت بیمه واقعا به بزرگی مشکلات بانک‌ها نیست. مشکل بانک‌ها بسیار عمیق‌تر است و من در سال‌های اخیر بارها نسبت به آن هشدار داده‌ام؛ هم به آقای رئیس‌جمهور گفته‌ام، هم به معاون اول ایشان و هم به وزیر اقتصاد که باید فکری اساسی برای بانک‌ها کرد. اکنون برای حل این معضل در سیستم بانکی کمی هم دیر شده است، اما به هر حال باید اصلاحاتی صورت بگیرد. در صنعت بیمه بحمدالله مشکل آنقدرها جدی نیست و کسری به آن مفهوم وجود ندارد.»همتی ادامه داد: «مشکل صنعت بیمه با بحران بانکی قابل قیاس نیست. نمی‌گوییم بیمه بدون مشکل است. همه ارکان بازار مالی ایران با مشکل مواجه است و بیمه هم از آن جدا نیست، اما نگرانی جدی وجود ندارد و وضع بیمه‌ها از بانک‌ها خیلی بهتر است.»

ریشه‌یابی مصائب بیمه

در بخش دیگری از این ویژه‌نامه؛ پرویز خسروشاهی قائم مقام رئیس کل بیمه مرکزی و مسعود حجاریان رئیس انجمن حرفه‌ای صنعت بیمه در میزگردی چالشی، از مشکلات ساختاری صنعت بیمه سخن گفته‌اند. یکی به‌عنوان مدیری از بخش حاکمیت و تصمیم‌گیر و دیگری به‌عنوان مدیری از بخش خصوصی به مسائلی پرداختند که پیش روی این صنعت قرار دارد. آنها از سهم بخش خصوصی در بازار بیمه نیز صحبت کرده و هرکدام جایگاه بخش خصوصی از این صنعت را شرح داده‌اند. هرچند خسروشاهی معتقد است طبیعت بازار بیمه مانند دیگر بازارها نیست که به راحتی بتوان گفت باید این بازار تماما رقابتی شود؛ اما حجاریان از رفتارهایی گلایه کرده که مانع رقابتی شدن فعالیت‌ها در بازار بیمه شده است. خسروشاهی مهم‌ترین مشکل برای صنعت بیمه را نوسان‌ها و نااطمینانی‌های فضای کسب‌وکار می‌داند و حجاریان مهم‌ترین مشکل را قوانین قدیمی و موانع دولتی و حاکمیتی می‌داند. به همین دلیل رئیس انجمن حرفه‌ای صنعت بیمه بر ضرورت انجام اصلاحاتی در قوانین و تصمیم‌های تصمیم‌گیران تاکید می‌کند و در مقابل، قائم‌مقام رئیس کل بیمه مرکزی می‌گوید مدیران شرکت‌های بیمه هم باید برای ارائه طرح‌ها و کارهای جدید به تکاپو بیفتند.همچنین پرویز خسروشاهی در این میزگرد می‌گوید: «مردم و دولت انتظار دارند وقتی بیمه‌نامه‌ای خریداری می‌شود، حق‌بیمه آن منصفانه باشد و در مقطع وقوع حادثه نیز پرداخت خسارت به‌صورت منصفانه و با سرعت و بدون دردسر و مانع‌تراشی‌ انجام گیرد. دغدغه بیمه مرکزی نیز علاوه بر ارتقای کمی و کیفی ارائه خدمات بیمه‌ای، مقررات‌گذاری اثربخش برای تحقق سلامت و کارآیی بازار بیمه و توسعه و تعمیم امر بیمه در کشور است.»

او درباره ماموریت بیمه مرکزی عنوان می‌کند: «ماموریت اصلی و عمده بیمه مرکزی در نهایت حمایت و حفاظت از حقوق بیمه‌شدگان است. این موضوع شاید مهم‌ترین دغدغه بیمه مرکزی باشد. از سوی دیگر شرکت‌های بیمه هم با موانع و مشکلاتی مواجه هستند که به آنها اجازه نمی‌دهد آن‌طور که شایسته است وظایف خود را انجام دهند. فضای کسب‌ و کار نامناسب برای آنها بزرگ‌ترین مشکل است.»او همچنین فضای‌ کسب وکار را مهم‌ترین علت مشکلات بازار بیمه عنوان می‌کند و یادآور می‌شود: «هر قدر فضای کسب و کار نامناسب‌تر باشد هزینه‌های مبادلاتی بیشتر خواهد بود و رقابت‌پذیری کاهش خواهد یافت. هزینه‌های مبادلاتی بالا، شرکت‌های بیمه را دچار مشکل می‌کند و اجازه نمی‌دهد آنها کار خود را به نحو مناسب انجام دهند.»مسعود حجاریان نیز در این میزگرد می‌گوید: «ما بیشتر از ناحیه مقررات مخصوص صنعت بیمه، با چالش مواجه هستیم. در این مقررات، در بیمه یک توانمندی درون صنعتی وجود دارد که بر اساس آن، این صنعت می‌تواند درون خودش اصلاحاتی انجام دهد و فضای کسب‌وکار را اصلاح کند. متاسفانه ما در این حوزه ضعیف هستیم و زمانی هم برای اصلاح مقررات داخلی صنعت بیمه آن طور که باید و شاید نمی‌گذاریم.»