ملاقات دو نگاه به بازار ایران

یک همایش در فرانکفورت آلمان صحنه مواجهه دو نگاه به بازار ایران شد. مرددان برای حضور در بازار ایران در مقابل حامیان و دعوت‌کنندگان به این بازار قرار گرفتند. بدبینی ناشی از تحریم‌های گذشته و تردید ناشی از برخورد رئیس‌جمهوری منتخب آمریکا با برجام، یکی از دلایل احتیاط شرکت‌های اروپایی در برقراری مناسبات تجاری با ایران عنوان شد. در مقابل حامیان با استناد به چندجانبه بودن برجام و فرصت‌های اقتصادی در ایران از سرمایه‌گذاران می‌خواستند بر تردیدها غلبه کنند و وارد بازار ایران شوند.

دنیای اقتصاد: سومین همایش بانکی و تجاری ایران و اروپا با محوریت بررسی وضعیت ایران حدود ۱۸ ماه پس از امضای توافق برای رفع تحریم‌های بین‌المللی در شهر فرانکفورت آلمان برگزار شد. در خلال سخنرانی‌های انجام شده در این کنفرانس، «جهش عظیم ایران در تولیدات نفتی»، «سرعت رشد اقتصادی بالا»، «قیمت رقابتی تولید محصول» و «رفع تحریم‌های بین‌المللی» مهم‌ترین دلایل مطرح شده برای پتانسیل بالای ایران در جذب سرمایه‌گذار خارجی بود. از سوی دیگر «نگرانی پیرامون تحریم‌های آمریکا»، «محدودیت سیستم بانکی»، «ترس ناشی از بازگشتن تحریم‌‍‌های بین‌المللی»، «هزینه بالای سرمایه‌گذاری و واردشدن به فعالیت تجاری در ایران» و «وجود ساختار بوروکراتیک بازدارنده» مهم‌ترین دغدغه سرمایه‌گذاران خارجی شرکت‌کننده در این همایش برای سرمایه‌گذاری در ایران عنوان شد. در حال حاضر برخی شرکت‌های اروپایی به علت بدبینی ناشی از تحریم‌های گذشته و تردید ناشی از برخورد رئیس‌جمهور منتخب آمریکا با برجام، در برقراری ارتباط تجاری با ایران، محتاطانه برخورد می‌کنند، در مقابل اتحادیه اروپا تاکید دارد به شرکت‌های خود گوشزد کند برجام توافق چندجانبه است که به لحاظ حقوقی، آمریکا امکان فسخ یکجانبه آن را ندارد. این تلاش در سخنرانی یک حقوقدان آلمانی کاملا بارز بود. او که در حوزه حقوق بین‌الملل تخصص داشت با شرح وضعیت تحریم‌های باقی‌مانده، نگرانی شرکت‌های اروپایی بابت تحریم‌ها را بدبینانه و دور از واقعیت حقوقی حاکم دانست. به اعتقاد سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی قاره سبز افزایش استانداردها و ظرفیت‌های سیستم بانکی ایران در پشتیبانی از قراردادهای تامین مالی، زمینه‌ساز افزایش سرعت روابط تجاری شرکت‌های اروپایی با ایران است.

اکران ایران در حاشیه جشنواره اقتصادی اروپا

سومین همایش بانکی و تجاری ایران و ‌اروپا طی روزهای ۲۶ و ۲۷ آبان‌ماه در حاشیه مراسم سالانه هفته تامین مالی اروپا برگزار شد. محورهای اصلی برگزاری این همایش «چشم‌انداز و شرایط فعلی ایران در صنعت بانکداری»، «افق حقوقی و سیاسی»، «اتصال مجدد ایران به سیستم‌های پرداخت بین‌المللی»، «فرصت‌های سرمایه‌گذاری» و «فرصت‌های کسب‌و‌کار پس از گذشت چند ماه از اجرایی شدن برجام» بود. بخش آغازین روز نخست این همایش به معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف اقتصاد ایران اختصاص داده شده بود. در این بخش مقامات ایرانی به معرفی فرصت‌ها و جذابیت‌های سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف اقتصادی ایران پرداختند. براساس برآوردهای ارائه شده از سوی برگزار‌کنندگان این مراسم، حدود ۸۵ درصد از شرکت‌کنندگان در این مراسم صاحبان انواع مختلف کسب‌و‌کار در کشورهای اروپایی به‌ویژه آلمان بودند. در یکی از بخش‌های ویژه این کنفرانس، «ماریو اووهن» رئیس اتحادیه شرکت‌های کوچک و متوسط آلمان وضعیت فعالیت این شرکت‌ها را در بازار اقتصادی ایران بررسی کرد. بنابر اظهارات این مقام مسوول آلمانی، اهرم فشار تحریم‌ها، در سال‌های اخیر نوعی بدبینی نسبت به فضای کسب‌و‌کار در ایران ایجاد کرده است و با از بین رفتن این نگرانی‌ها می‌توان به گسترش فعالیت در این بازار جذاب امیدوار بود. به اعتقاد اووهن، هرچند فضای کسب‌و‌کار ایران پتانسیل بالایی برای جذب سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی بین‌المللی دارد، اما نگرانی‌ها بابت ریسک اقتصادی ناشی از «مناسبات سیاسی» و «سیستم اداری» ایران در سال‌های اخیر باعث شده بخش عظیمی از این پتانسیل بالقوه فعال نشده باقی بماند. رئیس اتحادیه شرکت‌های خرد و متوسط با کمتر دانستن ریسک ورود به فعالیت اقتصادی خرد و متوسط در ایران، چشم‌انداز فعالیت کسب‌و‌کارهای کوچک و متوسط در ایران را جذاب توصیف کرد. بنابر اظهارات این مقام مسوول، موقعیت جغرافیایی ایران، می‌تواند این کشور را به یکی از قطب‌های اقتصادی در آینده تبدیل کند. به گفته این مقام آلمانی و بر اساس ارزیابی واحد اطلاعات اکونومیست (EIU) «بخش نفت و گاز» دارای بیشترین پتانسیل سرمایه‌گذاری خارجی در میان بخش‌های مختلف اقتصاد ایران است. همچنین EIU وضعیت بخش گردشگری را از لحاظ شاخص آزادی سرمایه‌گذاری، بهتر از سایر بخش‌ها ارزیابی کرده‌است.

تردید شرکت‌های بزرگ پشت چراغ سبز برجام

دومین روز سومین کنفرانس بانکی-تجاری ایران و اروپا به بررسی دغدغه فعالان اقتصادی بزرگ‌ترین شریک تجاری اروپایی ایران پیش از تحریم، در رابطه با فعالیت اقتصادی در ایران و بود. در بخش نخست دومین روز از کنفرانس بانکی-تجاری ایران و اروپا، ۵ تن از فعالان اقتصادی آلمانی به بررسی وضعیت سرمایه‌گذاری در ایران پس از اجرای برجام پرداختند. فعالان اقتصاد بین‌المللی، سطح بالای فارغ‌التحصیلان دانشگاهی، کم بودن میانگین حقوق، جذابیت مالیاتی، قیمت و کیفیت مناسب مواد خام در کنار موقعیت ویژه جغرافیایی ایران را مهم‌ترین مزیت‌هایی می‌دانند که فعالیت اقتصادی در ایران در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌دهد. به اعتقاد فعالان اقتصادی آلمان، «نفت و گاز»، «توریسم»، «لجستیک»، «توسعه زیر ساخت»، «مونتاژ قطعات خودرو» و «حوزه انرژ‌ی‌های نو» جذاب‌ترین بخش‌ها برای ورود شرکت‌های آلمانی به بازار اقتصادی ایران است. از سوی دیگر یکی از دغدغه‌های اصلی مطرح شده در این کنفرانس بررسی وضعیت تجارت کشورهای اروپایی با ایران در دوران پس از تحریم‌ها بود. نگرانی از تهدیدات آتی فعالیت اقتصادی در ایران به علت برخی از تحریم‌های اعمال شده از سوی آمریکا و نتایج انتخابات آمریکا باعث شده شرکت‌ها و تامین‌کنندگان مالی بزرگ اروپایی نسبت به ورود به بازار ایران اظهار تردید کنند. در پاسخ به تردیدهای موجود در این زمینه «دکتر لوتار‌هاریینگ»، متخصص حقوق تجارت بین‌الملل، به تفسیر مصادیق و شفاف‌سازی پیرامون موارد نقض تحریم‌های اعمال شده ازسوی آمریکا بر ایران پرداخت. این متخصص حقوق بین‌المللی با شرح وضعیت تحریم‌های باقی‌مانده، نگرانی شرکت‌های اروپایی بابت تحریم‌ها را بدبینانه و دور از واقعیت حقوقی حاکم دانست. ‌هاریینگ از بانک‌ها و شرکت‌های آلمانی خواست تا خویشتنداری در رابطه با ایران را کنار بگذارند. به اعتقاد هاریینگ، آلمان و اتحادیه اروپا در مقابل مواجهه غیرحقوقی ترامپ با برجام موضع‌گیری خواهد کرد؛ چراکه از یک سو توافق هسته‌ای ایران بهترین گزینه ممکن برای حل مسائل مربوط به موضوع هسته‌ای ایران بود و از سوی دیگر در صورت لغو این توافق بین‌المللی، افزایش ریسک سیاسی منطقه خاورمیانه، بخش عظیمی از بازار کشورهای اروپایی را تحت‌تاثیر قرار خواهد داد.

جذب با استانداردهای جهانی

بر اساس اظهارات فعالان اقتصادی آلمانی با پیوستن ایران به تعهدنامه اقدام مشترک (FATF) یکی از مهم‌ترین تردیدهای فعالیت مالی در ایران مرتفع شده است. از سوی دیگر به اعتقاد متخصصان موسسه حسابرسی دیلویت (Delloite) با افزایش شفافیت و پیاده‌سازی استانداردهای جهانی در سیستم مالی ایران، بسیاری از تردید‌های فنی موجود برای شرکت‌های اروپایی علاقه‌مند به فعالیت در ایران از بین خواهد رفت. به اعتقاد فعالان اقتصادی آلمانی، سلطه دولت بر بخش‌های مختلف اقتصاد ایران، سطح پایین نقدینگی و محدودیت امکانات بانکی کشور، مهم‌ترین سرعت‌گیرهای انبساط حجم سرمایه‌گذاری خارجی در ایران است. با وجود این چالش‌ها شرکت‌ها و بانک‌های کوچک‌تر آلمانی در حال تقویت نقش اقتصادی خود در ایران هستند. همچنین برخی از شرکت‌های بزرگ‌تر آلمانی در عین آمادگی برای ورود به بازار ایران، چشم به اجرای برخی اقدامات اصلاحی در ایران دارند. برای مثال مدیر تعهدات و موسسات بیمه هرمس، به‌دنبال توافقات بین‌المللی و عمل کردن ایران به تعهدات پیشین خود از آمادگی این شرکت برای تضمین فعالیت تجاری شرکت‌های آلمانی با ایران خبر داد. دولت آلمان در قالب این بیمه، وام‌هایی را که شرکت‌های آلمانی برای صادرات به ایران دریافت می‌کنند را ضمانت خواهد کرد. بنابر اظهارات «جان فیلیپ آپکین» مدیر شرکت بیمه‌ای هرمس، این شرکت هم‌اکنون آمادگی پوشش بیمه‌ای ایران را دارد، اما اجرایی شدن این امر نیازمند برخی اقدامات و اصلاحات در شبکه بانکی کشور است. بنابر اعتقاد مدیر بیمه هرمس، پوشش مجدد بیمه‌ای ایران می‌تواند بخش مهمی از تردیدهای مطرح از سوی شرکت‌های آلمانی برای فعالیت تجاری با ایران را از بین ببرد. در برنامه پایانی این کنفرانس، مدیر روابط بین‌الملل اتحادیه کسب‌و‌کارهای خرد و متوسط آلمان به ارائه برخی از نمونه‌های موفق فعالیت تجاری در ایران پرداخت. همچنین برخی از فعالان اقتصادی آلمان به شرح وضعیت فعالیت اقتصادی شرکت‌های خود در ایران پیش از وضع تحریم‌های اقتصادی و پس از سپری شدن دوران تحریم پرداختند.