جزئیات بازگشایی دفتر اتحادیه اروپا

دنیای اقتصاد: در شرایطی که زمزمه‌های بازگشایی دفتر اتحادیه اروپا در تهران از همان آغازین روزها تاکنون با واکنش موافقان و مخالفان روبه‌رو بوده است، در تازه ترین تحول، معاون وزیر امور خارجه ایران با ذکر جزئیات بازگشایی دفتر اتحادیه اروپا در تهران گفت، مراحل داخلی بازگشایی دفتر اتحادیه اروپا در تهران در حال انجام است. مجید تخت‌روانچی در گفت‌وگو با «ایلنا» در پاسخ به اینکه بازگشایی دفتر اتحادیه اروپا در چه مرحله‌ای است، گفت: «اتحادیه اروپا الان دو دیپلمات در سفارت هلند در ایران دارد. ما با اتحادیه اروپا در تماس هستیم و مساله را دنبال می‌کنیم. اینکه اینها فعلا این دو دیپلمات را فرستاده‌اند به این معنی است که در گذشته فعالیت‌های تحت عنوان اتحادیه اروپایی با ایران چندان نبود که نیاز باشد یک یا چند دیپلمات مستقر در تهران فعالیت‌ها را دنبال کنند. معمولا اتحادیه اروپا از طریق رئیس دوره‌ای و سفیر رئیس دوره‌ای کارهای مربوط به اتحادیه را پیش می‌برد.»

نیاز به تشکیلات جدی

تخت‌روانچی ادامه داد: «در فضای جدید وقتی کار وارد یک فضای همکاری بیشتری می‌شود طبیعتا شما نمی‌توانید کار را به یک سفیر اروپایی بسپارید، چون آن سفیر اروپایی خودش به اندازه کافی در حوزه دوجانبه مشغول است و نمی‌رسد یک کمیسیونر اروپایی را که به ایران آمده‌‌تر و خشک کند یا کار‌هایش را برنامه‌ریزی کند و اسنادی را که قرار است بین دو طرف رد و بدل شود تنظیم کند. در نتیجه تشکیلات جدیدی نیاز است.»

مراحل داخلی در حال طی شدن است

معاون وزیر خارجه ایران گفت: «بعد از اظهار علاقه از سوی اروپایی‌ها برای باز کردن دفتر در تهران ما هم گفتیم این باید مراحل قانونی‌اش را در داخل کشور طی کند. آنها گفتند تا آن زمان ما تعدادی از نمایندگانمان را به دفتر هلند می‌فرستیم که در آن زمان رئیس دوره‌ای اتحادیه اروپا بود. ما قبول کردیم و این دو نفر آمدند. در حال حاضر مراحل داخلی در حال طی شدن است.»

نحوه همکاری با اتحادیه اروپا و دفاتر آن

تخت‌روانچی با بیان اینکه اتحادیه اروپا در ۱۴۰ کشور سفارت و دفتر نمایندگی دارد، گفت: «از طرفی ما هم در بروکسل از طریق سفیرمان در بلژیک با پارلمان اروپا و شورای اروپا و کمیسیون‌های اتحادیه کار می‌کنیم؛ یعنی سفیر ما علاوه بر اینکه سفیر نزد بلژیک است، سفیر این ارگان‌های اتحادیه اروپا نیز هست. کاری که نهایتا با بازکردن دفتر اتحادیه اروپا در تهران خواهد شد، نظیر فعالیت دو کشوری است که در پایتخت‌های هم نمایندگی دارند.»

بازگشایی تا چند ماه آینده

او در پاسخ به اینکه زمان دقیق بازگشایی چه زمانی است، گفت: نمی‌توانم به‌طور قطع بگویم بازگشایی چقدر زمان می‌برد. اما می‌توانم بگویم ظرف چند ماه آینده این کار صورت خواهد گرفت.

از گفت‌وگوهای انتقادی تا سطح بالا

پیش‌تر مجید تخت‌روانچی از دومین دور «گفت‌وگوهای سطح بالا» بین ایران و اتحادیه اروپا ظرف چند هفته آینده یعنی ۱۹ آبان خبر داده بود. این گفت‌وگوها در بروکسل (مقر اتحادیه اروپا) و به ریاست مجید تخت‌روانچی و هلگا اشمید، معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا برگزار می‌شود. در جریان سفر فدریکا موگرینی، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به ایران در مرداد سال ۹۴ و در نشست مطبوعاتی مشترکی که با ظریف داشت، اعلام شد دور جدیدی از گفت‌وگوها بین ایران و اتحادیه اروپا که از آن به‌عنوان «گفت‌وگوهای سطح بالا» یاد شد، به‌زودی آغاز خواهد شد.

وزیر خارجه ایران در این نشست با بیان این‌که «ما پیش از این و در سال‌های گذشته با اتحادیه اروپا گفت‌وگوهایی داشته‌ایم»، تاکید کرد: «در مقطعی این گفت‌وگوها به نام «گفت‌وگوهای انتقادی» مطرح بود و بعد از آن با عنوان «گفت‌وگوهای جامع» شناخته شد، اما از این به بعد دور جدیدی از گفت‌وگوها بین ایران و اتحادیه اروپا شروع خواهد شد که این گفت‌وگوها به نام «گفت‌وگوهای سطح بالا» مطرح خواهند بود.» در این نشست فدریکا موگرینی نیز با اشاره به صحبت‌های ظریف در این چارچوب تاکید کرد: «ما به‌دنبال فصل جدیدی از روابط بین ایران و اتحادیه اروپا هستیم چون اشتراکات زیادی از جمله در زمینه فرهنگی بین دو کشور وجود دارد.» چندی بعد از آن حسین جابری‌انصاری، سخنگوی وقت وزارت خارجه، در نشست هفتگی خود اعلام کرد: «بین ایران و اتحادیه اروپا توافق شده است که گفت‌وگوهای دو طرفه به‌طور متناوب در تهران و بروکسل انجام شود و این گفت‌وگوها هر ۶ ماه یک بار تکرار خواهد شد.» در ۱۹ بهمن‌ سال گذشته، هلگا اشمید نیز با هدف شرکت در اولین دور گفت‌وگوهای ایران و اتحادیه اروپا در سطح عالی به تهران سفر کرد. این گفت‌وگوها به مدت دو روز به ریاست او و مجید تخت‌روانچی معاون اروپا و آمریکای وزارت خارجه در تهران برگزار شد و از سوی هیات‌های دو طرف، کارشناسانی در زمینه‌های مختلف حضور داشتند. طبق گفته روانچی در این مذاکرات موضوعات متنوعی در زمینه روابط دوجانبه ایران و اتحادیه اروپا از جمله در زمینه انرژی، تجارت، همکاری‌های مالی و بانکی، محیط‌زیست و مبارزه با مواد مخدر، مبارزه با تروریسم و افراطی‌گری به بحث گذاشته شده است. بر همین مبنا، فدریکا موگرینی، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، در ۲۸ فروردین سال جاری برای دومین‌بار بعد از توافق برجام به همراه یک هیات سیاسی و اقتصادی در راستای ادامه گفت‌وگوها درباره اجرای برجام و گسترش همکاری‌های اقتصادی و سیاسی میان ایران و اتحادیه اروپایی به تهران سفر کرد. در این سفر موضوع بازگشایی دفتر اتحادیه اروپا مطرح و قرار شد زمینه‌ها برای بازگشایی این موضوع به مرور انجام شود.

لانه فساد

اما از همان زمان، منتقدان با طرح بازگشایی دفتر اتحادیه اروپا در تهران مخالفت کرده و آن را نوعی جاسوسی جدید این اتحادیه از ایران دانستند. در همین ارتباط، جواد لاریجانی با انتقاد شدید از پیشنهاد غربی‌ها برای تاسیس دفتر در تهران گفت: «عنوان کردند با تاسیس این دفتر می‌خواهند با مدافعان حقوق بشر و NGOهای داخل کشورمان ارتباط نزدیک بگیرند بنابراین باید بدانند دستگاه قضا اجازه نمی‌دهد چنین لانه فسادی تاسیس شود.» محمدجواد لاریجانی در حاشیه پنجمین نشست مشترک پلیس بین‌الملل نیروی انتظامی با قضات و کارشناسان قضایی در ۵ آبان ۱۳۹۵، با تاکید بر اینکه ایران به هیچ‌وجه بیانیه پارلمان اروپا را قبول نداشته و آن را نخواهد پذیرفت، ابراز داشت: «بیانیه پارلمان اروپا اگرچه دارای قدرت اجرایی نیست، اما بیانگر مقاصد این اتحادیه در تعاملات خود با ایران است.» پارلمان اتحادیه اروپا اوایل آبانماه با تصویب قطعنامه‌ای راهبرد این اتحادیه در قبال ایران را ترسیم کرد.

دبیر ستاد حقوق بشر در این خصوص افزود: «در این بیانیه در تمام حوزه‌ها تعاملات این اتحادیه با ایران را تعریف کرده، ما اشکالات زیادی می‌بینیم، چون حتی در حوزه تجاری نیز به کشورمان به‌عنوان محل فروش کالاهای اروپایی نگاه شده است.» او اضافه کرد: «حتی در مساله هسته‌ای نیز در این بیانیه به‌صورت بی‌ادبانه عنوان شده است که ایران باید حواسش جمع باشد چرا که در صورت کمترین تخلف تمام تحریم‌ها بازمی‌گردد و این بی‌ادبی در حالی است که ایران به تمام تعهدات خود عمل کرده و به‌صورت یکجا آنها را اجرا کرده است و ای‌ کاش که تعهداتمان را به‌صورت یکجا انجام نمی‌دادیم.»

لاریجانی افزود: «در موضوع حقوق بشر هم همین‌طور است و آنها صلاحیت ندارند بگویند که ما باید خودمان را اصلاح کنیم در حالی که آنها مملو از خشونت و نقض حقوق بشرند.» دبیر ستاد حقوق بشر با انتقاد شدید از پیشنهاد غربی‌ها برای تاسیس دفتری در تهران گفت: «این دفتر اگر برای پیگیری موضوعات تجاری باشد مشکلی نیست ولی آنها عنوان کردند که به‌دنبال تاسیس این دفتر می‌خواهند با مدافعان حقوق بشر و NGOهای داخل کشورمان ارتباط نزدیک بگیرند تا از روند اجرای حقوق بشر در کشورمان اطمینان حاصل کنند، بنابراین باید بدانند که دستگاه قضا قطعا اجازه نمی‌دهد تا چنین لانه فسادی در ایران تاسیس شود.» حال که معاون وزیر خارجه ایران از مقدمات بازگشایی دفتر اتحادیه اروپا در تهران خبر می‌دهد و دور دوم گفت‌وگوهای سطح بالای ایران و اتحادیه اروپا ۱۹ آبان در بروکسل برگزار و هیاتی از قوه قضائیه در این دور شرکت می‌کند، به‌نظر می‌رسد زمینه‌ها برای بازگشایی دفتر اتحادیه اروپا بیش از پیش در حال آماده شدن است.