دنیای اقتصاد: بانک مرکزی تازه‌ترین آمار از شاخص قیمت تولیدکننده را برای شهریورماه سال جاری منتشر کرد و از رشد ۷/ ۰ درصدی هزینه‌های تولید در این ماه خبر داد. بر اساس این گزارش، شاخص بهای تولیدکننده در شهریور ماه نسبت به ماه مشابه سال قبل معادل ۶/ ۳ درصد افزایش نشان می‌‌دهد که معادل با نرخ «تورم نقطه‌به‌نقطه» این شاخص در آخرین ماه تابستان است.

همچنین، شاخص مذکور در دوازده ماه منتهی به شهریور ماه سال جاری نسبت به دوازده ماه منتهی به شهریور ماه سال گذشته به‌ میزان ۲/ ۳ درصد افزایش یافته است که نرخ تورم متوسط (۱۲ ماهه) این شاخص قیمتی را در واپسین ماه نیمه‌نخست این سال، نشان می‌دهد. این در حالی است که نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه تولیدکننده در خردادماه سال جاری به سطح نگران‌کننده ۶/ ۱ درصدی کاهش یافته بود که عوامل متعددی مثل کاهش در سطح عمومی کلیه قیمت‌ها، رکود بازار فروش محصولات تولیدی و افت قیمت کالاهای اساسی در بازارهای جهانی به‌عنوان برخی از عوامل احتمالی آن مطرح شده بود. با این حال، گزارش‌های جدید بانک مرکزی حاکی از افزایش مجدد سطح تورم تولیدکننده است که می‌تواند به‌عنوان تحرک در بازار فروش محصولات تولیدی و نیز افزایش سطح عمومی قیمت‌ها تفسیر شود.

بر اساس اطلاعات بانک مرکزی، در بین گروه‌های ۸گانه‌ای که شاخص قیمت تولیدکننده را تشکیل می‌دهد، بیشترین رشد قیمتی در شهریورماه متعلق به گروه «بهداشت و مددکاری اجتماعی» بوده که متوسط هزینه‌های آن در این ماه حدود ۰/ ۲ درصد رشد کرده است تا رشد سالانه هزینه‌های آن هم به رقم قابل‌توجه ۸/ ۱۸ درصد برسد. البته این گروه در رسته‌ اقلام «غیرقابل تجارت» قرار می‌گیرد و همانطور که «دنیای اقتصاد» اخیرا در گزارش‌هایی به این موضوع پرداخته است، میزان تورم در اقلام غیرقابل تجارت غالبا در سه سال گذشته بالاتر از تورم اقلام قابل‌تجارت بوده است. موضوعی که از اصرار سیاست‌گذار بر تثبیت نرخ اسمی ارز و تخلیه فشار سیاست‌های پولی به اقلام غیرقابل تجارت، نشات می‌گیرد.

طبق آمار بانک مرکزی، پس از گروه «بهداشت و مددکاری اجتماعی» نرخ تورم ماهانه در هفت گروه دیگر کمتر از یک درصد بوده که نشان می‌دهد شوک خاصی بر قیمت‌های اقلام تشکیل‌دهنده هزینه تولید در این ماه وارد نشده است. با این حال، تحت‌تاثیر رخدادهای ماه‌های گذشته، نرخ تورم سالانه (نقطه‌به‌نقطه) در برخی از این گروه‌ها بالا و در برخی از آنها پایین بوده است. به‌عنوان مثال، بیشترین نرخ تورم سالانه در این گروه‌ها متعلق به گروه «آموزش» محسوب می‌شود که اگرچه رشد ماهانه هزینه‌های آن در شهریورماه تنها به میزان ۹/ ۰ درصد بوده‌، ولی نرخ تورم سالانه آن حدود ۴/ ۲۱ درصد بوده است. این امر تحت‌تاثیر شوکی است که در مهرماه سال گذشته به هزینه‌های آموزش وارد و موجب شد که شاخص قیمت گروه آموزش در سبد هزینه‌های تولید، بیش از ۱۸ درصد افزایش پیدا کند. انتظار می‌رود که در گزارش بعدی شاخص قیمت تولیدکننده که برای مهرماه سال جاری منتشر می‌شود نیز مجددا یک افزایش جهشی در شاخص گروه آموزش رخ بدهد. بررسی رفتار قیمت‌ها نشان می‌دهد برای گروه‌هایی مثل آموزش که قیمت‌های آنها به‌صورت تعرفه‌ای و دستوری تعیین می‌شود، افزایش سالانه قیمت‌ها به‌صورت پیوسته نیست و در مقاطع ابلاغ تعرفه‌های جدید (مثلا مهرماه برای آموزش) این افزایش به یکباره روی می‌دهد.

نکته دیگر نیز این است که آموزش هم مثل بهداشت در دسته‌ اقلام غیرقابل تجارت قرار دارد و بر همین مبنا، قابل انتظار است که نرخ تورم سالانه آن، بیشتر از دیگر گروه‌ها باشد.

در بین هشت گروه تشکیل‌دهنده شاخص قیمت تولیدکننده، به جز دو گروه گفته شده یعنی بهداشت و آموزش، دو گروه دیگر هم یعنی «هتل و رستوران» و «سایر فعالیت‌های خدمات عمومی، اجتماعی و شخصی» هم نرخ‌های تورم سالانه (نقطه‌به‌نقطه) بالای ۱۰ درصد دارند؛ به گونه‌ای که در گروه هتل و رستوران با وجود رشد ۶/ ۰ درصدی متوسط قیمت‌ها در شهریورماه، نرخ رشد سالانه هزینه‌ها به میزان ۴/ ۱۰ درصد بوده و در گروه سایر فعالیت‌های خدمات عمومی، اجتماعی و شخصی نیز نرخ تورم ماهانه به میزان ۹/ ۰ درصد و نرخ رشد سالانه قیمت‌ها به میزان ۰/ ۱۳ درصد گزارش شده است. با این حساب، چهار گروه دارای نرخ تورم سالانه (نقطه‌ای)‌ دو رقمی بوده‌اند و نرخ تورم سالانه در چهار گروه باقی‌مانده (یعنی کشاورزی، ساخت، حمل‌ونقل و گروه ارتباطات و اطلاعات) تک‌رقمی بوده است. نکته جالب اینجاست که چهار گروه دارای نرخ‌های تورم دو رقمی، سهم بسیار ناچیزی از سبد هزینه‌های تولیدکننده دارند و وزن اصلی این سبد، ناشی از حضور چهار گروهی است که رشد پایین‌تری در قیمت‌ها را در سال گذشته تجربه کرده‌اند. آنطور که اطلاعات بانک مرکزی نشان می‌دهد، سهم هزینه‌های چهار گروه «بهداشت، هتل و رستوران و سایر فعالیت‌های خدمات عمومی، اجتماعی و شخصی» در هزینه‌های تولیدکننده مجموعا به میزان ۳/ ۱۰ درصد از کل هزینه‌های تولید است و حدود ۹۰ درصد از هزینه‌ها به چهار گروه اصلی دیگر یعنی کشاورزی، ساخت، حمل‌ونقل و گروه ارتباطات و اطلاعات مربوط می‌شود که نرخ‌های پایینی از رشد قیمت‌های خود در سال گذشته را تجربه کرده‌اند. با این حال، دقت بیشتر در آمارهای جدید بانک مرکزی نشان می‌دهد که ظاهرا، روند چند سال اخیر شاخص قیمت تولیدکننده، در ماه‌های اخیر به تدریج در حال عوض شدن است و متناسب با روند جدید تورمی شدن اقتصاد که در شاخص‌های پولی و نیز شاخص‌های قیمت مصرف‌کننده در ماه‌های گذشته هویدا بوده، روند قیمت‌ها در گروه‌های اصلی شاخص قیمت تولیدکننده نیز احتمالا شروع به افزایش کرده است. به‌عنوان مثال، با وجود اینکه کل افزایش شاخص قیمت گروه ساخت (صنعت) در یک سال منتهی به شهریورماه حدود ۴/ ۱ درصد بوده است ولی گزارش بانک مرکزی نشان می‌دهد از این رشد فقط ۸/ ۰ درصد آن در شهریورماه رخ داده است. این مساله را می‌توان این گونه تلقی کرد که رکود قیمتی حاکم بر گروه‌های تولیدی، به تدریج در حال رخت بر بستن است و افزایش عمومی سطح قیمت‌ها نیز در این پدیده بی‌تاثیر نبوده است.

سیگنال بازگشتی از تورم تولیدکننده