ایران و کوبا نماد مقاومت دربرابر تحریم‌ها

دنیای اقتصاد: حسن روحانی در دومین مرحله از سفرش به آمریکای لاتین، بعد از ظهر دوشنبه به وقت محلی وارد فرودگاه خوزه مارتی هاوانا شد. او پیش از آنکه راهی کوبا شود، در اولین مرحله از سفرش به آمریکای لاتین پس از شرکت و سخنرانی در هفدهمین اجلاس سران غیر‌متعهدها ریاست دوره جدید این اجلاس را به ونزوئلا تحویل داد. پس از آن او به‌عنوان سومین رئیس‌جمهوری ایران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی قدم به خاک کوبا گذاشت و در کاخ انقلاب هاوانا از سوی رائول کاسترو، رئیس‌جمهوری کوبا مورد استقبال رسمی قرار گرفت.

ایران بلافاصله پس از پیروزی انقلاب اسلامی روابط خود را با کوبا آغاز کرد، گرچه دو کشور پیش از پیروزی انقلاب اسلامی ایران نیز با یکدیگر روابط سیاسی گرمی داشتند؛ ولی بعد از پیروزی انقلاب و حمایت کوبا از آرمان‌های انقلاب ایران، روابط سیاسی دو کشور گرم‌تر شد تا آنجا که ایران در سال ۱۳۶۱ سفارتش در هاوانا را افتتاح کرد. به گزارش «ایسنا» گسترش روابط ایران با کشورهای این منطقه در دولت اصلاحات شتاب بیشتری به خود گرفت و در همین راستا در سال ۱۳۷۹ رئیس دولت اصلاحات به کوبا سفر کرد و یک سال بعد نیز فیدل کاسترو، رهبر و رئیس‌جمهور وقت کوبا که در سال ۲۰۰۸ از قدرت کناره‌گیری کرد، سفر تاریخی به ایران داشت. محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهوری پیشین ایران نیز دو بار به کوبا سفر کرد، بار اول در سال ۱۳۸۶ برای شرکت در نشست سران عدم تعهد در هاوانا و چهار سال بعد در سال ۱۳۹۰ در چارچوب سفری دوجانبه به این کشور رفت. فیدل کاسترو نیز اردیبهشت ۱۳۸۰ سفری به تهران داشت.

همکاری‌های دو کشور در این سال‌ها تنها به روابط دو جانبه محدود نبوده و تهران و هاوانا دربرخی موقعیت‌ها در محافل بین‌المللی حمایت‌های خوبی از مواضع یکدیگرداشته‌اند. بعد از توافق برجام، دولت کوبا موفقیت ایران در مذاکرات با گروه ۱+۵ را یک پیروزی برای ملت و دولت ایران و کشورهای مستقل جهان عنوان کرد. کوبا پیش از امضای برجام نیز حمایت خود را از ایران در مذاکرات هسته‌ای با گروه ۱+۵ اعلام کرده بود. همچنین به گزارش دیپلماسی ایرانی، فیدل کاسترو، رهبر انقلاب کوبا در سال ۱۳۹۱ طی مقاله‌ای با عنوان «مسیری که به فاجعه منتهی می‌شود» در روزنامه رسمی «گرانما» ضمن هشدار به آمریکا نسبت به حمله به ایران گفت: در صورتی که آمریکا تصمیم بگیرد که به ایران حمله کند بزرگ‌ترین اشتباه تاریخ خود را مرتکب خواهد شد. رهبر انقلاب کوبا همچنین از برنامه انرژی هسته‌ای ایران دفاع کرد و گفت: «ایران جنگ‌افزارهای هسته‌ای ندارد.»

با این تفاسیر دولت یازدهم طی سه سال گذشته توسعه روابط با کشورهای آمریکای لاتین را از اولویت‌های سیاست خارجی خود قرار داده است و به‌نظر می‌رسد در همین چارچوب،گسترش مناسبات با کوبا را در بین کشورهای آمریکای لاتین به‌طور ویژه مورد توجه قرارداده است. در همین راستا و پیش از آنکه حسن روحانی رئیس‌جمهوری سفر به آمریکای لاتین را آغاز کند، محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان در اولین مقصد سفرش به آمریکای لاتین پس از اجرای برجام، یک ماه پیش راهی کوبا شد. سفری که البته با نودمین سالگرد تولد رهبر تاریخی انقلاب کوبا، فیدل کاسترو همزمان شده بود.

تاکید برگسترش روابط دو جانبه

در راستای تحکیم روابط با کوبا، حسن روحانی رئیس‌جمهوری نیز سفر به کوبا را به دعوت رائول کاسترو همتای کوبایی خود در برنامه سفرش به آمریکای لاتین قرارداد و روز دوشنبه از ونزوئلا راهی هاوانا شد. به گزارش «ایسنا» رئیس‌جمهوری در بدو ورود به هاوانا کوبا را کشور انقلابی و دوست ایران توصیف کرد و گفت: ایران و کوبا دو کشوری هستند که تحت فشار برخی قدرت‌ها بوده‌اند و کوبا کشور انقلابی و دوست ایران اسلامی است. همچنین تهران و هاوانا در جریان سفر رسمی رئیس‌جمهوری به هاوانا، برای ارتقای همکاری‌های خود در زمینه بهداشتی، درمانی و دارویی، یک یادداشت تفاهم همکاری مشترک امضا کردند. هیات‌های عالی‌رتبه ایران و کوبا، نیز پیش از مراسم امضای این یادداشت تفاهم همکاری، با حضور روسای‌جمهوری دو کشور در نشستی مهم‌ترین مسائل و راه‌های توسعه همکاری‌های تهران - هاوانا را بررسی کردند. به گزارش «ایرنا» رئیس‌جمهوری در نشست هیات‌های عالی رتبه ایران و کوبا در هاوانا، با بیان اینکه کشورهای مستقل و مقاوم باید در برابر انواع مشکلات در کنار هم باشند، گفت: کوبا پیوسته در مجامع بین‌المللی به‌عنوان دوست نزدیک ایران بوده و این دوستی و اتحاد دو کشور که به نفع منافع دو ملت است، باید در مسائل بین‌المللی و منطقه‌ای ادامه یابد. رائول کاسترو، رئیس‌جمهوری کوبا نیز در این دیدار با ابراز خرسندی از سفر رسمی رئیس‌جمهوری ایران به هاوانا گفت: ما با افتخار شریک ثابت قدم شما هستیم و هیچ‌کس نمی‌تواند توسعه روابط کوبا و ایران را متوقف کند. وی همچنین ضرورت توسعه همکاری‌های ایران و کوبا در همه زمینه‌ها را مورد تاکید قرار داد.

ایران و کوبا نماد مقاومت

اما مهم‌ترین بخش سفر رئیس‌جمهوری به کوبا، دیدار حسن روحانی با فیدل کاسترو رهبر سالخورده کوبا بود که به‌تازگی جشن تولد ۹۰ سالگی‌اش را پشت سر گذاشته است. فیدل کاسترو رهبر انقلاب کوبا و یار دیرینه چه گوارا یکی از شخصیت‌های اصلی انقلاب کوبا است که در سال ۲۰۰۸ از قدرت کناره گرفت و برادرش رائول کاسترو به جای او قدرت رادست گرفت. او علاوه‌بر رهبری انقلاب کوبا، از سال ۱۹۵۹ تا ۱۹۷۶ به‌عنوان نخست وزیر کوبا و سپس به‌عنوان رئیس‌جمهور این کشور از سال ۱۹۷۶ تا ۲۰۰۸ فعالیت می‌کرد .کاسترو در واقع یکی از نمادهای انقلاب کمونیستی در آمریکای لاتین و نماد مبارزه با آمریکا به شمار می‌رود. پس از کناره‌گیری او از قدرت، رائول کاسترو برادرش سیاست‌های معتدل‌تری را در قبال آمریکا در پیش گرفت و سر انجام پس از مدت‌ها مذاکره و رفت‌وآمد هیات‌های دیپلماتیک دو کشور، سال گذشته میلادی، با سفر جان کری وزیر امور خارجه آمریکا به هاوانا، پس از ۵۴ سال قطع روابط دیپلماتیک واشنگتن و هاوانا، سفارت آمریکا در کوبا بازگشایی شد. پس از نیز در سال جاری میلادی باراک اوباما به‌عنوان اولین رئیس‌جمهوری آمریکا پس از گذشت ۸۸ سال از این کشور دیدار کرد.

با این تفاسیر، حسن روحانی رئیس‌جمهوری روز گذشته در جریان سفرش به کوبا، با فیدل کاسترو رهبر انقلاب کوبا در خانه‌اش دیدار و گفت‌وگو کرد. به گزارش «ایرنا» رئیس‌جمهوری در دیدار با رهبر انقلاب کوبا تاکید کرد که ملت بزرگ ایران به‌رغم فشارها و تحریم‌ها توانسته است به رشد اقتصادی خود ادامه دهد. رئیس‌جمهوری با اشاره به اینکه ملت‌های ایران و کوبا هر دو در مقابل فشارهای خارجی استقامت کردند، افزود: انقلاب مردم کوبا تحت شدیدترین تحریم‌های اقتصادی آمریکا قرار گرفت و ملت ایران نیز در طول هشت سال جنگ تحمیلی در حالی ایستادگی کرد که شرق و غرب به متجاوز کمک می‌کردند؛ بنابراین ایران و کوبا نماد مقاومت در برابر شدیدترین تحریم‌ها هستند.

فیدل کاسترو نیز در این دیدار با اشاره به بررسی و پیگیری سیر انقلاب اسلامی در ایران گفت: در آغاز پیروزی انقلاب اسلامی در ایران نظر مثبت خود را در مورد امام خمینی (ره) و انقلاب ملت ایران اعلام کردم. رهبر انقلاب ۱۹۵۹ کوبا مقاومت ملت ایران در برابر فشارها و تحریم‌ها را تحسین برانگیز خواند و افزود: این موضوع نشأت گرفته از آگاهی و رشد فرهنگی مردم ایران است. فیدل کاسترو با اشاره به حضور رئیس‌جمهوری کشورمان در اجلاس سران جنبش عدم تعهد ادامه داد: سخنرانی چشمگیر شما در این اجلاس را به دقت گوش دادم و این سخنان و حضورتان در این منطقه روحیه مثبتی در آمریکای لاتین ایجاد کرده است. او در پایان با اشاره به بحران آب در نقاط مختلف جهان تاکید کرد که در برنامه‌ریزی آینده کشورهای جهان، آب مساله محوری خواهد بود. دیدار حسن روحانی با فیدل کاسترودر شرایطی روز گذشته صورت گرفت که گفته می‌شود رهبر انقلاب کوبا، به‌ندرت میهمان‌های رسمی را می‌پذیرد.

روحانی روز گذشته پس از دیدار از کوبا عازم نیویورک شد تا در هفتاد و یکمین مجمع عمومی سازمان ملل سخنرانی کند. در همین ارتباط به گزارش خبرگزاری تسنیم، سحر نوروززاده که به‌تازگی به سمت سخنگوی فارسی‌زبان وزارت خارجه آمریکا منصوب شده است درباره احتمال دیدار روسای‌جمهور ایران و آمریکا در حاشیه نشست سران سازمان ملل گفت:‌‌ هر سال امکان دیدار آنها بوده و ما همیشه آمادگی داریم که ملاقات بین آنها پیش بیاید. او افزود: همان‌طور که می‌دانید در سال ۲۰۱۳ یک‌بار تماس تلفنی در حاشیه نشست سازمان ملل بین دو رئیس‌جمهور انجام شد. وی معتقد است طرف ایرانی هنوز آمادگی دیدار روسای‌جمهوری ایران و آمریکا را ندارد و به گفته نوروززاده، آمریکا این مساله را درک می‌کند. سفر روحانی به نیویورک چهارمین سفر او به آمریکا محسوب می‌شود.