گروه دیپلماسی: یک‌سال پس از توافق هسته‌ای ایران و ۱+۵ در وین و ۶ ماه پس از اجرایی شدن برجام، خبرگزاری «آسوشتیدپرس» شامگاه دوشنبه خبر داد که به سندی مرتبط با توافق هسته‌ای ایران دست یافته که نشان می‌دهد با تسهیل محدودیت‌های کلیدی بر برنامه هسته‌ای ایران، در اندکی بیش از یک دهه دیگر مدت زمان مورد نیاز برای دستیابی ایران به غنی‌سازی در مقیاس صنعتی نصف خواهد شد.

همزمان آمریکا گزارش آسوشیتدپرس مبنی بر کاهش گریز هسته‌ای ایران را رد کرد. این گزارش در شرایطی منتشر می‌شود که دبیرکل سازمان ملل در روزهای گذشته بر موضوع آزمایش‌های موشکی ایران و نقض قطعنامه ۲۲۳۱ تاکید کرده بود، گزارشی که انتقاد ایران، روسیه و آمریکا را برانگیخته است. آسوشیتدپرس مدعی است که این سند، تنها پیوست محرمانه توافق هسته‌ای سال گذشته ایران و ۶ قدرت جهانی است و براساس آن بعد از ۱۱ تا ۱۳ سال ایران می‌تواند بیش از پنج هزار «سانتریفیوژ ناکارآمد» خود را با سه‌هزار و ۵۰۰ دستگاه پیشرفته‌تر جایگزین کند. این گزارش نتیجه‌گیری کرده از آنجا که کارآیی دستگاه‌های جدید پنج برابر دستگاه‌های کنونی است، زمانی که ایران برای ساخت سلاح اتمی نیاز خواهد داشت، از یک سال به ۶ ماه کاهش می‌یابد. این در شرایطی است که ایران همواره تاکیده کرده هیچ‌گاه به‌دنبال تولید، انباشت و استفاده از سلاح اتمی نیست و البته ساعت‌ها گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم نتواسته مدرکی بیابد که نشان دهد ایران به دنبال ساخت سلاح اتمی است.آسوشیتدپرس یادآور شده که سند جدید توسط یک دیپلمات با سابقه در اختیار این خبرگزاری قرار گرفته و دیپلمات دیگری صحت آن را تایید کرده، اما هر دو دیپلمات به دلیل آنکه مجاز به افشای آن نبوده‌اند، خواسته‌اند ناشناس بمانند.یکی از این دیپلمات‌ها که این سند را در اختیار آسوشیتدپرس گذاشته، بیش از یک دهه بر برنامه هسته‌ای ایران تمرکز داشته و یادآور شده که این سند به‌صورت مجزا از توافق هسته‌ای تنظیم شده، اما از بخشی از این توافق نشأت گرفته است. او همچنین گفته که هم ایران و هم ۶ قدرت مذاکره‌کننده با ایران، این سند را امضا کرده‌اند. دیپلمات دیگری هم که سند محرمانه مورد اشاره آسوشیتدپرس را در اختیار داشته، محتوای آن را در گفت‌وگو با این خبرگزاری تایید کرده است. آسوشیتدپرس در ادامه به گفته‌های مقام‌های آمریکایی اشاره کرده که گفته‌اند توافق هسته‌ای به‌گونه‌ای تنظیم شده که بتوان اطمینان یافت که ایران دست کم یک سال تا تامین اورانیوم مورد نیاز برای تهیه یک بمب اتمی فاصله دارد.اما بر پایه محاسبات این خبرگزاری، گرچه تعداد سانتریفیوژهای جایگزین کمتر از دستگاه‌های کنونی ایران است، اما به دلیل کارآیی بیشتر آنها، مدت زمان تامین اورانیوم لازم برای ساخت یک بمب اتمی از یک سال به ۶ ماه و حتی کمتر تقلیل می‌یابد. ایران همواره تاکید کرده غنی‌سازی اورانیوم را صرفا با اهداف صلح‌آمیز پیگیری می‌کند.

واکنش آمریکا

پس از انتشار این گزارش، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گزارش آسوشیتدپرس مبنی بر کاهش گریز هسته‌ای ایران پس از یک دهه، از یک سال به ۶ ماه را رد کرد. به گزارش «ایسنا» به نقل از اورشلیم پست، مارک تونر سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در واکنش به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس گفت: نظارت بر برنامه هسته‌ای ایران برای اطمینان از صلح‌آمیز بودن آن تا ابد به قوت خود باقی خواهد ماند. مارک تونر در واکنش به این گزارش با بیان اینکه هیچ سند محرمانه یا توافق محرمانه‌ای در کار نیست، تاکید کرد: پیشگیری از دسترسی ایران به سلاح هسته‌ای - و توانایی ما برای نظارت بر برنامه هسته‌ای آن کشور و اطمینان از صلح‌آمیز بودن ماهیت آن - تا ابد باقی خواهد ماند.سخنگوی وزارت خارجه آمریکا تاکید کرد که زمان گریز هسته‌ای ایران پایین نمی‌آید و ما هم معتقد نیستیم که این زمان در سال یازدهم به نصف، یعنی به ۶ ماه کاهش خواهد یافت. برجام تضمین می‌کند با ادامه محدودیت‌های تعیین شده روی ذخیره اورانیوم غنی شده ایران، زمان گریز تا سال پانزدهم کاهش نمی‌یابد. به گفته‌ او به نظر می‌رسد سند محرمانه آسوشیتدپرس، طرح دیرینه تحقیق و توسعه غنی‌سازی اورانیوم ایران است که پیش‌تر به‌عنوان بخشی از سند توافق پروتکل الحاقی، به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارسال شده است.

واکنش ظریف

محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در واکنش به این گزارش درباره وجود سند محرمانه در مورد برنامه هسته‌ای ایران گفت: «همه رسانه‌های دنیا تمام سند را ندیده‌اند تا از افتخاری که دوستان مذاکره‌کننده ایجاد کردند، باخبر باشند، ولی با این وجود همه رسانه‌ها می‌گویند؛ ایران بعد از ۱۰ سال به سرعت به سمت غنی‌سازی صنعتی می‌رود.» رئیس دستگاه دیپلماسی ایران تاکید کرد: «وقتی تمام این سند منتشر شد، مشخص می‌شود ما ظرف ۱۵ سال به کجا خواهیم رسید.»

انتقاد از گزارش بان‌کی‌مون

همزمان با ادعای خبرگزاری آسوشیتدپرس، نخستین گزارش بان‌کی‌مون در مورد نحوه اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت در چارچوب توافق اتمی با ایران انتقاد آمریکا، روسیه و ایران را به دنبال داشته‌است. واشنگتن، مسکو و تهران، هریک بخشی از این گزارش را فراتر از موضوع آن خوانده‌اند. این گزارش در مورد نحوه اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت و تحریم‌های باقیمانده علیه ایران، روز دوشنبه (۱۸ ژوئیه/ ۲۸ تیر) توسط جفری فلتمن، مسوول امور سیاسی سازمان ملل به ۱۵ عضو شورای امنیت ارائه شد.

موضع آمریکا

گزارش بان‌کی‌مون، انتقاد شدید نماینده آمریکا را به دنبال داشت. سامانتا پاور روز دوشنبه در شورای امنیت تاکید کرد: «آمریکا به شدت با بخش‌هایی از این گزارش مخالف است، از جمله به دلیل اینکه خارج از محدوده موضوع گزارش است.» او با بیان اینکه ما می‌دانیم که ایران هم به شدت با بخش‌هایی از گزارش مخالف است، گفت: «برخی استدلال می‌کنند که این گزارش برای حفظ توازن باید به ایران فرصتی برای بیان شکایت خود در مورد کاهش تحریم‌ها پس از توافق اتمی را بدهد، اما شورای امنیت به بان‌کی‌مون اجازه طرح چنین مسائلی را در گزارش خود نداده است.»

موضع روسیه

ویتالی چورکین، نماینده روسیه در سازمان ملل نیز گزارش بان‌کی‌مون را شامل «اشتباهاتی در سرفصل‌های این گزارش» خوانده که مربوط به موشک‌های بالستیک ایران است. نماینده روسیه در اعتراض به این بخش از گزارش دبیرکل سازمان ملل روز دوشنبه در شورای امنیت تاکید کرد که فعالیت‌های موشکی ایران ارتباطی به موضوع گزارش بان‌کی‌مون ندارد. او گفت: «بخش‌هایی از گزارش دبیرکل ارتباطی با دستور کار او ندارد.»

اعتراض ایران

پس از ارائه گزارش دبیرکل به شورای امنیت، وزیر امور خارجه ایران درباره اتهامات وارد شده به ایران در این گزارش به خصوص فرستادن سلاح به عراق گفت: «ما در بیانیه‌ای که همزمان با قطعنامه ۲۲۳۱ صادر کردیم، گفتیم که به اقدامات خود در مقابله با تروریسم ادامه می‌دهیم و این سیاست ما است و ارتباطی با برجام ندارد.» به گزارش «ایلنا» محمدجواد ظریف در حاشیه کنگره پرسش مهر شانزدهم که صبح دیروز برگزار شد، در جمع خبرنگاران درباره گزارش اخیر دبیرکل سازمان ملل گفت: «این گزارش براساس اطلاعات ناقص و بی‌خبری‌ بان‌کی‌مون از دوران مذاکرات تدوین شده و ما قبلا هم گفتیم که سازمان ملل نقشی در تدوین برجام نداشته و همانطور که مشاهده شد، کاری کردند که منفعتی برای برجام ندارد.» بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه ایران نیز ابراز نگرانی بان‌کی‌مون از آزمایش‌های موشکی را «مغرضانه» خواند.

عراقچی : درباره رفع موانع مبادلات بانکی توافق شد

عباس عراقچی، رئیس تیم هسته‌ای ایران در نشست کمیسیون برجام در وین می‌گوید: طرف‌های مذاکره با تهران بر سر حل‌وفصل برنامه هسته‌ای روز سه‌شنبه موافقت کردند تا موانع مبادلات بانکی با ایران را رفع کنند. به گزارش خبرگزاری رویترز، عراقچی این اظهارات را روز سه‌شنبه ۲۹ تیر در پایان چهارمین نشست کمیسیون مشترک برجام با حضور دیپلمات‌های آمریکایی و کشورهای دیگر در وین- پایتخت اتریش- بیان کرد. او ابراز کرد: «واضح است که این پیامی برای وزارت خزانه‌داری آمریکا است تا برای بانک‌ها و موسساتی که مایل به کار با ایران هستند مسائل را شفاف‌تر کند و فضای مناسب و سازنده‌ای را برای معاملات آنها فراهم سازد.» رئیس تیم مذاکره‌کننده ایران در نشست یادشده افزود: «این مهم‌ترین مساله‌ای است که باید از سوی دولت آمریکا حل‌وفصل شود... تا شفاف‌سازی بیشتری صورت بگیرد و موانع بر سر راه معاملات با ایران برداشته شود.»