گروه دیپلماسی: به گفته یک مقام ارشد دولت جورج بوش رئیس‌جمهور سابق آمریکا، کاخ سفید پیش از حمله نظامی و اشغال عراق به بهانه سرنگونی رژیم دیکتاتور سابق عراق، با مقامات ایران برای اطمینان از هدف قرار نگرفتن جنگنده‌های این کشور در صورت نقض حریم هوایی ایران مذاکرات محرمانه انجام داده بودند.

به گزارش خبرگزاری «میزان» به نقل از «نیویورک‌تایمز»، زلمای خلیل‌زاد نماینده پیشین آمریکا در سازمان ملل متحد در کتاب «فرستاده» (The Envoy) مدعی شد که مقامات واشنگتن پیش از اشغال عراق از سوی ارتش آمریکا در آوریل سال ۲۰۰۳ میلادی (فروردین ماه ۱۳۸۲)، با مقامات جمهوری اسلامی ایران مذاکرات محرمانه داشته‌اند. بنابراین گزارش، این جلسات با حضور محمدجواد ظریف، نماینده وقت ایران در سازمان ملل متحد، در ژنو انجام گرفته و حتی پس از اشغال عراق نیز ادامه داشته است. زلمای خلیل‌زاد، سفیر پیشین آمریکا در عراق، افغانستان و سازمان ملل،‌ در کتابی با عنوان «فرستاده» نوشت: «ما تضمین می‌خواستیم تا اگر جنگنده‌های آمریکا به‌طور اتفاقی حریم هوایی ایران را نقض کردند، مورد هدف قرار نگیرند.» او در ادامه افزود: «ظریف نیز پذیرفت. ما همچنین امیدوار بودیم که جمهوری اسلامی ایران جمعیت شیعه عراق را به برپایی دولت جدیدی در این کشور تشویق کند.» مایکل گوردون، روزنامه‌نگار نیویورک‌تایمز که در مقاله‌ای به محتویات این کتاب پرداخته می‌گوید: «خلیل‌زاد به همراه رایان کراکر به ظریف اطلاع دادند دولت جورج بوش می‌خواهد یک دولت دموکراتیک در بغداد مستقر سازد که در صلح با همسایگانش به سر خواهد برد - فرمولی که هدف از آن اعلام عدم برنامه‌ریزی آمریکا برای گسترش عملیات نظامی به داخل خاک ایران بود.» نیویورک‌تایمز نوشت: «با این حال، ایرانی‌ها و آمریکایی‌ها بر سر چگونگی شکل‌گیری این دولت جدید اختلافات عمده‌ای داشتند. در ماه مه سال ۲۰۰۳ (اردیبهشت ماه ۱۳۸۲)، دولت بوش گفت‌وگوها را پس از متهم کردن ایران به پناه دادن رهبران گروه تروریستی القاعده که برای ترور ۸ آمریکایی در ریاض مقصر شناخته شده بودند، متوقف کرد.» بیش از یک دهه بعد، خلیل‌زاد درخصوص این شکست (توقف گفت وگوها با ایران) نوشت: «معتقدم که اگر تعامل دیپلماتیک ما با اقدامات اجباری و فشار همراه بود، آمریکا می‌توانست ایران - یکی از بزرگ‌ترین «اگرهای» جنگ عراق - را با خود همنوا کند.» نیویورک‌تایمز در ادامه افزود: «کتاب زلمای خلیل‌زاد در ادامه کشمکش‌ها درخصوص سیاست‌های دولت باراک اوباما در قبال ایران، مشمول توافق‌نامه برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)، در ماه جاری میلادی به چاپ خواهد رسید.» نماینده پیشین آمریکا در سازمان ملل می‌گوید؛ به ظریف اطلاع داده بود که آمریکا خواستار ایجاد دولتی دموکراتیک در عراق است که با همسایگان خود در صلح و آرامش باشد. از سوی دیگر محمدجواد ظریف بر انتقال فوری قدرت به چهره‌های در تبعید تاکید داشت و می‌گفت: «ساز و کار امنیتی عراق باید به‌طور بنیادین نوسازی شود و همچنین ایران مخالفت خود را با اشغال آن کشور از سوی آمریکا نیز بیان کرده بود.»

در ادامه گزارش نیویورک‌تایمز از کتاب خلیل‌زاد آمده است: «طرف‌ها، دو نگاه متفاوت را بیان می‌کردند؛ راهبردی که به گسترش نفوذ ایران در عراق می‌انجامید، در برابر ایجاد دولتی موقت که از افراد باقی‌ مانده در کشور در زمان صدام حسین تشکیل شده باشد و نه فقط چهره‌های در تبعید. در عین حال، در زمان مطرح شدن موضوع القاعده، ظریف خواسته بود تا آمریکا رهبران گروهک تروریستی منافقین را تحویل دهد که دولت «جورج بوش» با موضوع مخالفت می‌کند و اندکی بعد کانال دیپلماتیک قطع می‌شود. ظریف پس از آن به ایمیل هایش پاسخ نداد.» خلیل‌زاد می‌گوید؛ پس از اینکه در سال ۲۰۰۵ به‌عنوان سفیر آمریکا در عراق منصوب شد تلاش‌هایش برای باز کردن کانال ارتباطی با ایران را ادامه داد. در بخشی دیگر از گزارش نیویورک‌تایمز آمده است: «در سال ۲۰۰۶ میلادی، زمانی که خلیل‌زاد در بغداد سفیر بود، سیاست دو طرف بر سر جایگزینی کسی با ابراهیم جعفری (نخست‌وزیر وقت عراق) به موازات هم قرار گرفته بود.» به ادعای خلیل‌زاد، در آن زمان «عبدالعزیز حکیم» به تهران می‌رود تا امکان مذاکرات دو طرف (ایران و آمریکا) را فراهم سازد. خلیل‌زاد که او نیز از دولت متبوعش خواسته بود اجازه گفت‌وگو صادر شود، می‌گوید فقط می‌خواسته در مورد عراق صحبت کند. اما طرف‌های ایرانی قصد داشتند مذاکرات را به مسائل دیگری بکشانند. نماینده اسبق آمریکا در سازمان ملل می‌گوید به دلیلی که برای او مشخص نیست، واشنگتن در آخرین لحظه دستور لغو ملاقات را داده است. در نتیجه حکیم از طرف رهبران ایران گفته است، آمریکا قابل اعتماد نیست.