آرامش ایران و پرخاش سعودی‌ها
صباح زنگنه
کارشناس مسائل خاورمیانه
ایران و عربستان سعودی از چند ماه‌‌ گذشته و به‌خصوص بعد از به نتیجه رسیدن گفت‌وگوهای هسته‌ای ایران با گروه ۱+۵ روابط پرفرازونشیبی را طی می‌کنند. مسائلی همچون اعدام شیخ نمر در عربستان و در پی آن حمله به سفارت آن کشور در ایران، روابط تهران-ریاض را وارد دور جدیدی از تلاطم کرد و به قطع روابط عربستان با تهران منجر شد.

اما طی این مدت همواره شاهد موضع‌گیری‌های مسالمت‌جویانه از سوی ایران در قبال عربستان بوده‌ایم زیرا ایران به دنبال استقرار آرامش و صلح در منطقه است و بنابراین همواره بر راه‌حل‌های سیاسی و مسالمت‌آمیز تاکید دارد. در واقع مبنا از سوی جمهوری اسلامی ایران، گفت‌وگو و همکاری است و در این میان عربستان باید انتخاب کند که می‌خواهد به روش مخاصمه و دشمنی در منطقه ادامه دهد یا به روش عقلانی، منطقی و گفت‌وگو. درخصوص رفتارهای ریاض در برابر تهران باید به این نکته توجه داشت که در مقطع فعلی عربستان احساس می‌کند همه‌چیز را از دست داده است، بنابر این با بالا بردن سطح توقعات و ادعاهایش تلاش دارد به نوعی برخی خواسته‌هایش را عملی کند. به بیان دیگر عربستان تیرهایش را در تاریکی رها کرده تا بالاخره یکی از این تیر‌ها به هدف بخورد. ریاض همچنین با طرح خواسته‌هایی غیرعملی و غیرمعقول سعی دارد بر آمریکا و روسیه فشار بیاورد تا آنها برخی از خواسته‌های سعودی را برآورده کنند. در این میان جمهوری اسلامی ایران تمام راه‌ها را امتحان خواهد کرد. ایران آگاه است که عربستان اکنون در موقعیت نامطلوبی به‌سر می‌برد و به لحاظ مالی و حیثیتی هزینه‌های زیادی در منطقه متحمل شده که اغلب نتیجه‌ای نداشته است. همچنین بحث اعزام نیروی زمینی سعودی‌ها به سوریه نیز قابل‌توجه است؛ در حال حاضر عربستان احساس می‌کند که با به راه انداختن موج تبلیغاتی و فشارهای سیاسی می‌تواند شانس و بختی به‌دست بیاورد و امیدوار است در زمان باقی‌مانده تا انتخابات ریاست جمهوری آمریکا به برخی از خواسته‌هایش برسد. عربستان تقریبا اطمینان حاصل کرده که آمریکا در شرایط یک سال آینده ریاست جمهوری باراک اوباما به اقدام قاطع و نهایی دست نخواهد زد، بنابراین در این یک سال تلاش می‌کند حضور خود را در صحنه مسائل سوریه حفظ کند. در این خصوص احتمالا ریاض یک نیروی مختصر و سمبلیک به سوریه اعزام خواهد کرد و بیشتر با حملات هوایی این نمایش را دنبال خواهد کرد. در حقیقت عربستان از سیاست حرکت روی حاشیه پرتگاه استفاده خواهد کرد تا کشورهای مختلف را به سمت نزدیک‌ترین نقطه درگیری بزرگ سوق دهد و به این طریق بتواند به برخی از اهداف خود که ورود کشورهای غربی یا ناتو به سوریه است، دست یابد. البته به نظر می‌رسد در شرایطی که عربستان در سوریه به نتیجه‌ای دست نیافته است و در آینده نیز نتواند به اهداف خود برسد، وارد گفت‌وگو با ایران شود؛ یعنی احتمال آن می‌رود که ریاض در رابطه با برخی نقاط مشترک درباره سوریه با ایران به گفت‌وگو بنشیند.