یونان به‌دنبال احیای همکاری سه‌جانبه با ایران و ارمنستان

عبدالرضا فرجی‌راد

استاد ژئوپلیتیک دانشگاه علوم و تحقیقات

سفر نخست‌وزیر یونان و هیات همراه به ایران از چند زاویه قابل اهمیت و بررسی است. باید توجه داشت که یونان به لحاظ تاریخی، فرهنگی و نزدیکی به ایران کشور مهمی محسوب می‌شود. همچنین صدها سال است که ایران و یونان به‌عنوان دو کشور باستانی با یکدیگر همکاری می‌کنند؛ بعضا نیز اختلافاتی پیش آمده اما در کل دو کشور به خوبی زبان یکدیگر را می‌فهمند. یونان چه پیش از انقلاب و چه پس از آن همیشه روابط خوبی با ایران داشته است. با وجودی که یونان عضو اتحادیه اروپا است اما وقتی رابطه ایران و اروپا پرتنش شد یونان با بی‌میلی مجبور بود سیاست‌های اتحادیه اروپا را دنبال کند و بعضا این سیاست‌ها باعث کاهش سطح روابط دو کشور شد. طی 10 سال گذشته و در دولت قبل که روابط ایران با اروپا به شدت کاهش یافت، یونان نیز به تبعیت از مقررات اتحادیه اروپا مجبور شد سطح روابط اقتصادی و سیاسی‌اش را با ایران کاهش دهد. در عین حال بعد از انقلاب، یونان همواره همکاری‌های خوبی با ایران داشته و درخصوص مسائل منطقه نیز سیاست‌های همسویی را دنبال کرده است. در سال‌های گذشته از آنجا که روابط ایران و یونان خوب بود و دو کشور روابط خوبی با ارمنستان داشتند، بنابراین این سه کشور برای تفاهم منطقه‌ای و با هدف اتخاذ سیاست‌های مشترک، گفت‌وگوهای سه‌جانبه‌ای را در پیش گرفتند؛ البته این گفت‌وگوها به پیش از زمان تحریم‌های سازمان ملل، اتحادیه اروپا و آمریکا علیه ایران مربوط می‌شد. در آن زمان از یکسو دولت ترکیه روابط خوبی با ایران نداشت و به لحاظ تبلیغاتی و سیاسی مزاحمت‌هایی را برای ایران ایجاد کرده بود و از سوی دیگر یونان نیز از حضور ترکیه در شمال قبرس ناخشنود بود. در عین حال ارمنستان نیز روابط نامطلوبی با ترکیه داشت و این دلخوری مشترک از سیاست‌های ترکیه باعث شد که ایران، ارمنستان و یونان همسو و همفکر با هم گام بردارند.
البته بعد از روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه از یک طرف و بهبود روابط تهران-آنکارا و از طرف دیگر تحمیل تحریم‌ها علیه ایران باعث شد که این همکاری سه‌جانبه کاهش پیدا کند و حتی به حد صفر برسد. اما امروز مجددا با توجه به اینکه تحریم‌های سازمان ملل به دنبال توافق وین و اجرای برجام لغو شده و همچنین از آنجا که ترکیه به دلیل مساله سوریه حملات سیاسی و تبلیغاتی را علیه ایران آغاز کرده، یونان احساس می‌کند شاید بتواند به نحوی این همکاری سه جانبه را مجددا با ایران دنبال کند. درخصوص روابط اقتصادی نیز باید مدنظر داشت که سابقه روابط ایران و یونان به لحاظ اقتصادی به پیش از انقلاب باز می‌گردد؛ یونانی‌ها در زمینه کشاورزی، ساخت و ساز، تولید مسکن و جاده‌سازی تجربیات خوبی دارند و همواره ایران از این تجربیات یونان استفاده کرده است. در حال حاضر نیز با توجه به این تجربیات یونان می‌توان همکاری گسترده‌ای را با این کشور آغاز کرد؛ به‌ویژه آنکه یونان در شرایط وخیم اقتصادی فعلی آمادگی خوبی برای همکاری اقتصادی با ایران دارد. در نهایت اینکه طی چند دهه گذشته تجربه و مساله منفی در روابط دو کشور وجود نداشته که این موضوع خود به توسعه روابط کمک می‌کند.