الجزیره دور جدید گفت‌وگوهای ایران و اروپا را تحلیل کرد؛
«ژنو» پیش از ورود فیل بزرگ به اتاق
سایت الجزیره در گزارشی با اشاره به آغاز دور جدید گفت‌وگوهای ایران و سه کشور اروپایی در ژنو نوشت: مقامات ایالات‌متحده همراه با اسرائیلی‌ها، آشکارا درباره حملات نظامی به تاسیسات هسته‌ای بحث کرده‌اند. برای بیش از دو دهه، روابط ایران با غرب عمدتا با تحولات برنامه هسته‌ای این کشور و تلاش‌ها برای جلوگیری از دستیابی آن به بمب تعریف شده است. این در حالی بوده که تهران همواره تاکید کرده است که به دنبال سلاح کشتار جمعی نیست.
نایسان رفعتی، تحلیلگر ارشد ایران در گروه بحران مستقر در واشنگتن به الجزیره گفت: اخیرا برخی مقامات ایرانی درباره امکان تغییر سیاست رسمی اعلام‌شده تهران مبنی بر عدم دستیابی به سلاح هسته‌ای در بحبوحه افزایش تهدیدات امنیتی بحث کرده‌اند.
به نظر می‌رسد دو مکتب فکری در این خصوص وجود دارد: یکی تعاملی که گفت‌وگو درباره برنامه هسته‌ای را باز نگه داشته است و دیگری تقابلی که درباره دستیابی به سلاح، به‌ویژه با توجه به تحولاتی که در بازدارندگی منطقه‌ای ایران در طی یک‌سال گذشته صورت گرفته است، بحث می‌کند.
آن طور که الجزیره نوشته ست،اما اگر اردوگاه تعاملی پیروز شود، همچنان مستلزم تمایل واشنگتن برای تعامل با تهران است و با توجه به برخی آسیب‌پذیری‌های ایران، احتمالا تمایلی برای تحت فشار قرار دادن تهران وجود خواهد داشت. ایران با سقوط بشار اسد در سوریه و ضربه‌هایی که «محور مقاومت» در منطقه متحمل شد، اصول استراتژی دفاعی خود را در وضعیت مطلوبی نمی‌بیند. این کشور همچنین تحت تحریم‌های گسترده‌ای کار می‌کند که تاثیرات منفی بر اقتصاد آن همراه با ناترازی انرژی دارد.
در بحبوحه این شرایط دولت مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور ایران که دیپلمات‌های خود را برای گفت‌وگو با E۳ - فرانسه، آلمان و بریتانیا - به اروپا می‌فرستد، به نظر می‌رسد می‌خواهد با غرب بیشتر تعامل داشته باشد. چارچوب کلی مورد بحث به نظر می‌رسد شبیه به برجام (برنامه جامع اقدام مشترک)، توافق هسته‌ای ایران با قدرت‌های جهانی در سال۲۰۱۵ - برداشتن برخی از تحریم‌های اقتصادی بر ایران در ازای محدود کردن برنامه هسته‌ای این کشور است. اما هنوز چارچوب جدیدی شکل نگرفته است و به نظر می‌رسد هرگونه گفت‌وگو تاکنون رایزنی‌هایی با هدف شفاف‌سازی دیدگاه‌ها بوده است.
اشتها برای توافق جدید
این‌بار در مقایسه با زمانی که ایران و غرب سال‌ها در آستانه توافق هسته‌ای با هم مذاکره کردند، اوضاع متفاوت است. ترامپ در سال۲۰۱۸ از برجام را زیر پا گذاشت و تحریم‌های سختی را علیه ایران اعمال کرد. او همچنین پنج‌سال پیش دستور ترور سردار قاسم سلیمانی، سردار ارشد ایرانی و معمار اصلی محور منطقه‌ای ایران را صادر کرد.
الی گرانمایه، معاون برنامه خاورمیانه و شمال آفریقا در شورای روابط خارجی اتحادیه اروپا گفت: «بر خلاف دولت اول ترامپ، اروپایی‌ها با هر سیاستی که آمریکا انتخاب می‌کند هماهنگ‌تر خواهند بود؛ زیرا اروپایی‌ها در سال‌های اخیر خودشان کمپین فشار حداکثری را به‌دلیل تنش‌های فزاینده با تهران تایید کرده‌اند.»
گرانمایه گفت که E۳ اسنپ‌بک را به‌عنوان آخرین ابزاری که در اختیار دارند برای فشار بر ایران نگه می‌دارد و می‌دانند که با استفاده از آن، می‌تواند یک زنجیره بسیار غیرقابل پیش‌بینی از رویدادهای تشدیدکننده را ایجاد کنند. به این ترتیب، اروپا زمان باقی‌مانده تا اکتبر را برای جلوگیری از تشدید تنش و فشار برای دیپلماسی صرف خواهد کرد. این کارشناس گفت: با این حال، درباره اینکه اگر ترامپ خواستار بازگرداندن فوری تحریم‌ها علیه ایران توسط E۳ در ازای معاوضه درباره مسائل ترانس آتلانتیک مربوط به امنیت اروپا شود، اروپایی‌ها چگونه واکنش نشان می‌دهند، همچنان ابهاماتی وجود دارد.
آخرین اطلاعات نشان می‌دهد که ایران هنوز ساخت جنگ‌افزار هسته‌ای را آغاز نکرده است. با این حال، یک‌سال پس از خروج ترامپ از برجام، این کشور شروع به افزایش سطح غنی‌سازی و تعداد سانتریفیوژهای خود کرد و این روند پس از حملات اسرائیل، مجددا در دستور کار قرار گرفت.
الجزیره ادعا می‌کند،افزایش فعالیت‌های هسته‌ای به ایران اهرم‌هایی در هنگام گفت‌وگو با ترامپ می‌دهد، اما خطرات قابل توجهی نیز به همراه دارد. تهران در حال غنی‌سازی با درجه نزدیک به تسلیحات و با زمان گریز تقریبا صفر است که مرز بین وضعیتی را که به اندازه کافی نگران‌کننده و واقعا نگران‌کننده است برای ایالات‌متحده و یا اسرائیل برای بررسی اقدام نظامی محو می‌کند.
زمان گریز هسته‌ای زمان مورد نیاز برای تولید مواد شکافت‌پذیر کافی برای تولید یک بمب است. اگر تصمیم به ساخت بمب داشته باشد، ایران باید یک سلاح طراحی و مونتاژ کند، آن را با یک موشک دوربرد که قادر به حمل کلاهک هسته‌ای است ادغام کند و آن را با موفقیت آزمایش کند.
به گفته گرانمایه، ما در یک الگوی کوتاه‌مدت هستیم؛ زیرا چند روز دیگر به «فیل بزرگ در اتاق» می‌رسد و هنوز هیچ ایده روشنی وجود ندارد که دولت ترامپ چگونه می‌خواهد روابط خود را با ایران شکل دهد؟
گرانمایه به الجزیره گفت: «فکر می‌کنم در چند هفته اول سال۲۰۲۵، ایران بعید است که فعالیت‌های هسته‌ای خود را به‌طور قابل توجهی افزایش دهد، مگر اینکه پرزیدنت ترامپ به‌طور تهاجمی کمپین فشار حداکثری را دوچندان کند.» وی افزود: اگر آمریکا مذاکرات دیپلماتیک را با هدف کاهش تنش در اولویت قرار دهد، ممکن است فعالیت هسته‌ای ایران اندکی کاهش یابد؛ به این معنی که بسته به اینکه ترامپ در چه موقعیتی قرار می‌گیرد، دو سناریوی بسیار متفاوت ممکن است پیشروی کند.
