«دنیای اقتصاد» در گزارشی بررسی کرد
توجه ویژه برنامه ششم به صنعت ریلی
گروه بنگاه‌ها، ملیحه ابراهیمی: تدوین ششمین نقشه راه توسعه کشور این روزها در حالی به بحث داغ محافل اقتصادی کشور بدل شده است که به نظر می‌رسد دولت یازدهم این بار برخلاف دولت‌های پیشین درصدد جبران بی توجهی برنامه‌های قبلی توسعه اقتصادی کشور به صنعت ریلی است.
دور خیز دولت برای تدوین برنامه ششم به‌گونه‌ای است که برخلاف گذشته که همواره برنامه‌ها جامع و همه جانبه تدوین می‌شد اما اغلب در اجرا از نقشه بسیار عقب بودند، این بار قرار است به شش موضوع اقتصادی توجه ویژه داشته باشد و حداقل پرونده این موضوعات را در پایان اجرای برنامه، با حل آنها مرتفع کند. «حملونقل ریلی و ترانزیت» یکی از این محورهای مورد توجه در برنامه ششم توسعه اقتصادی کشور است.
ایران در سال‌های گذشته به دلیل بی‌توجهی به این بخش دچار عقب‌ماندگی زیادی در حوزه صنعت ریلی شده است، عقب‌ماندگی که قدرت اقتصادی کشور را در منطقه و جهان کاهش می‌دهد. مدیرعامل راه آهن در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» با ابراز خرسندی از توجه خاص دولت در برنامه ششم به موضوع حملونقل ریلی، می‌گوید: هیچ‌گاه در برنامه‌های توسعه اقتصادی کشور به حملونقل ریلی توجه جدی نشد. محسن پورسید آقایی ادامه می‌دهد: راه آهن نیز در این زمینه ۱۹ پیشنهاد برای ارتقا وضعیت حملونقل ریلی و ترانزیت به دولت ارائه کرده است.
از سوی دیگر، در سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری در برنامه ششم در حوزه راه و شهرسازی، بر اولویت بخش ریلی و توجه به حوزه‌های راهبردی حملونقل تاکید شده است. پیش تر نیز معاون اول رئیس‌جمهوری با تاکید بر اینکه توسعه حملونقل ریلی یکی از اولویت‌های دولت در برنامه ششم توسعه است، گفته بود: دولت برنامه‌های متعددی در زمینه ایمنی راه‌های کشور دارد که توسعه حملونقل ریلی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین برنامه‌ها مطرح است و در برنامه ششم توسعه نیز، دولت توسعه حملونقل ریلی را جزو اولویت‌های خود قرار داده است. اسحاق جهانگیری با بیان اینکه ارتباط میان شهرهای اطراف کلان‌شهرها و به‌خصوص تهران باید از طریق خطوط ریلی انجام شود گفت: میزان فعلی ترددها از طریق جاده مناسب نیست و لازم است با توسعه خطوط ریلی، از میزان حوادث و مصرف زیاد سوخت جلوگیری شود.
19 پیشنهاد راه‌آهن برای برنامه ششم
مدیرعامل شرکت راه‌آهن نیز با اشاره به فعالیت‌های مفصلی که از سوی شورای برنامه‌ریزی حملونقل به ریاست وزیر راه‌و‌شهرسازی به منظور تدوین نقشه راه برنامه ششم انجام شده است، افزود: ما در این شورا و همچنین کارگروه حملونقل ریلی کشور که ریاست آن به عهده اینجانب است، موفق شدیم ۱۹ ماده پیشنهادی در حوزه حملونقل ریلی را به دولت ارائه دهیم. محسن پورسید آقایی، افزود: این مواد پیشنهادی در ارتباط با اختیارات و مجوزهای مورد نظر راه‌آهن برای تسهیل در سرمایه‌گذاری و حل مشکلات است. مدیرعامل راه آهن اظهار کرد: همچنین به مساله قوانین سرمایه‌گذاری در راه‌آهن با اولویت بخش خصوصی و تسهیل و تضمین سرمایه‌گذاری بخش خصوصی، توجه شده است.
وی همچنین افزود: در این ۱۹ ماده پیشنهادی تلاش شده است تا به گونه‌ای بتوانیم عمل کنیم که از این پس بخش‌هایی از راه‌آهن به صورت شرکتی اداره شود و به جای اینکه ساختار راه‌آهن به عنوان یک پیکره یکپارچه در نظر گرفته شود به صورتی سازماندهی شود که بتوانیم آن را شرکتی اداره کنیم. پور سید آقایی با تاکید بر اینکه مهم‌ترین نکته در برنامه ششم توجه خاص به حوزه حملونقل ریلی و ترانزیت است، افزود: متاسفانه هیچ گاه در برنامه‌های گذشته توسعه اقتصادی کشور به حوزه حملونقل ریلی توجه خاصی نمی‌شد و ما در برنامه پنجم تنها یک ماده و یک بند درباره حملونقل ریلی داشتیم. مدیرعامل راه‌آهن گفت: خوشبختانه برنامه ششم نگاه ویژه‌ای به حوزه حملونقل ریلی دارد، با پیشنهادهایی که از سوی راه‌آهن در کارگروه حملونقل ریلی و همچنین شورای برنامه‌ریزی حملونقل ریلی، به دولت می‌شود، برنامه ششم توسعه کشور بایدگونه‌ای تدوین شود که بتواند کمک زیادی به حل مشکلات راه‌آهن کند. وی همچنین تاکید کرد: در کارگروه حمل و نقل ریلی علاوه بر مدیران راه آهن، نماینده بخش خصوصی و نماینده شرکت زیرساخت نیز حضور دارند.
تاکید بر اولویت توسعه حملونقل ریلی در سیاست‌های ابلاغی رهبری
در سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری در برنامه ششم در حوزه راه و شهرسازی، نیز بر اولویت بخش ریلی و توجه به حوزه‌های راهبردی حملونقل تاکید شده است. به گزارش وزارت راه سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه در ابلاغیه رهبر معظم انقلاب اسلامی به رئیس‌جمهوری که همزمان برای مجلس شورای اسلامی و مجمع تشخیص مصلحت نظام ارسال شده دارای ۸۰ بند است که به حوزه راه وشهرسازی در چندین بند آن اشاره شده است.
براین اساس، اولویت بخش ریلی در توسعه حملونقل و ایجاد مزیت رقابتی برای آن در بند ۲۴ ابلاغیه سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه آمده‌است و در بند ۲۵ بر توسعه حملونقل ریلی باری با اولویت تجهیز شبکه و پایانه‌های باری و اتصال شبکه به مراکز بزرگ اقتصادی، تجاری و صنعتی و مبادی ورودی و خروجی مهم کشور و شبکه‌های ریلی منطقه‌ای و جهانی به‌ویژه کریدور شمال - جنوب با هدف توسعه صادرات و ترانزیت بار تاکید شده است.
پیشنهادهای مرکز پژوهش‌های مجلس برای برنامه ششم
مرکز پژوهش‌های مجلس نیز در گزارشی کارشناسی با بررسی چشم انداز بخش حملونقل در برنامه ششم توسعه، به ارائه پیشنهادها و راهکارهایی کارشناسی برای رفع مشکلات حوزه حملونقل ریلی در تدوین سند برنامه ششم، پرداخته است. این مرکز پیشنهادهای خود را به این شرح ارائه کرده است: -در فرآیند تدوین برنامه ششم با نگاه به وضعیت، واقعیت و پتانسیل‌های بخش حملونقل، همچون دیگر بخش‌های اقتصادی، می‌توان برنامه این بخش را به دور از نظرات ایده‌آلی و بلندپروازانه، منطبق با نیازهای اقتصادی، اجتماعی طراحی و تدوین کرد. - در تجمیع دو وزارتخانه راه و ترابری و مسکن و شهرسازی و تشکیل وزارت راه و شهرسازی به نقش غالب حملونقل در این تجمیع توجه نشده است. ضرورت زمان و نیازهای اقتصاد ملی طلب می‌کند تا هر چه سریع‌تر وزارت راه از وزارت راه و شهرسازی منتزع و نسبت به تشکیل وزارت حملونقل اقدام شود.
در حملونقل ریلی نظیر جاده ای، نگهداری، بهسازی و بازسازی خطوط آهن موجود کشور از اولویت برخوردار است. زیرا طول عمر خطوط آهن کشور در اکثر محورها بالاست و سرپا نگه داشتن خطوط و محورهای با طول عمر بالا، تنها از طریق نگهداری، بهسازی و نوسازی امکان‌پذیر است. - با وجود تاکیدی که بر نگهداری، بهسازی و بازسازی خطوط آهن موجود کشور وجود دارد حجم تعهدات وزارت راه و شهرسازی در زمینه احداث خطوط جدید در سال ۱۳۹۲ به بیش از ۱۰ هزار کیلومتر رسیده در صورتی که عملکرد این وزارتخانه در تحویل خطوط جدید از متوسط ۲۵۰ کیلومتر در سال تجاوز نکرده است.
- مقدار بار جابه‌جا شده در حملونقل عمومی کشور طی سال ۱۳۹۲ در مجموع معادل ۶۵۴ میلیون تن بوده که ۹۵ درصد این جابه‌جا‌یی توسط حملونقل عمومی جاده‌ای و تنها ۵ درصد آن از طریق حملونقل ریلی انجام شده است.
- تعداد مسافر جابه‌جا شده در حملونقل عمومی کشور طی سال ۱۳۹۲ در مجموع معادل ۴۳۶/ ۱ میلیون نفر بوده که ۸۹ درصد این جابه‌جا‌یی از طریق حملونقل عمومی جاده‌ای، ۵/ ۸ درصد از طریق حملونقل ریلی و ۵/ ۲ درصد آن از طریق حملونقل هوایی انجام شده است.
- سهم بالای بخش خصوصی در مالکیت واگن‌های باری برای سرویس موجب شده تا در سال ۱۳۹۲ معادل ۸۸ درصد از بار جابه‌جا شده در حملونقل ریلی توسط واگن‌های باری بخش خصوصی جابه‌جا شوند. - نگاهی به ظرفیت حمل بار راه آهن در سال ۱۳۹۲ نشان می‌دهد این ظرفیت طی این سال بیش از ۱۵۰ میلیون تن بوده که با توجه به بار جابه‌جا شده بیش از ۲۲ درصد ظرفیت ایجاد شده در این سال مورد استفاده نبوده است.
لزوم بسترسازی برای ترانزیت ریلی
معاون وزیر راه و شهرسازی نیز با اشاره به ابلاغ سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه توسط مقام معظم رهبری و اولویت توسعه حملونقل ریلی گفت: بر مبنای این برنامه باید با توسعه شبکه ریلی باری و مسافری و اتصال ریلی به کشورهای همسایه، بسترهای لازم برای توسعه صادرات و ترانزیت کالا فراهم شود. به گزارش روابط عمومی شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حملونقل کشور، علی نورزاد افزود: پیش از این نیز اظهارات مقام معظم رهبری در رابطه با اولویت توسعه راه‌آهن در کشور و تاکیدات رئیس‌جمهوری در این زمینه، راه آهن را در صدر برنامه‌های ساخت و توسعه زیربناهای حملونقل در کشور قرار داده بود. وی ادامه داد: روشن بینی و آینده نگری موجود در این برنامه، مسیر چشم انداز توسعه راه آهن در کشور را ترسیم می‌کند که باید بر‌اساس آن برنامه‌های توسعه خطوط ریلی در کشور نوشته شود. وی یکی از مهم‌ترین برنامه‌های وزارت راه و شهرسازی را اتصال ریلی شرق و غرب، شمال و جنوب و شمال غرب و شمال شرق کشور دانست و پروژه‌های راه آهن کریدور ریلی شرق دریای خزر، خواف- هرات، راه‌آهن غرب کشور و راه آهن شلمچه-بصره را در راستای تحقق همین هدف عنوان کرد. مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه با بیان اینکه حملونقل کالا با استفاده از شبکه ریلی بسیار مقرون به صرفه تر از سایر انواع حملونقل است، تاکید کرد: علاوه بر این انتقال کالا از جاده به ریل موجب افزایش ایمنی و تسهیل ترافیک می‌شود که این امر نشان دیگری بر مزیت رقابت توسعه ریلی نسبت به سایر شقوق حملونقل دارد. وی یکی از سیاست‌های وزارت راه و شهرسازی در اجرای بندهای برنامه ششم توسعه را اتصال قطب‌های صنعتی کشور به شبکه ریلی عنوان کرد تا صادرات و ترانزیت کالا و خدمات از ایران به کشورهای همسایه تسهیل شود. نورزاد یادآور شد: کمبود منابع مالی مانع عمده پیشرفت پروژه‌های ریلی است و تلاش می‌کنیم با استفاده از ظرفیت‌های قانون بودجه برای تامین منابع مالی طرح‌های راه آهن، منابع لازم در این زمینه را تامین کنیم.
چشم‌انداز 1400 صنعت ریلی و پیشنهادهای برنامه ششم
معاون برنامه‌ریزی و اقتصاد حملونقل راه‌آهن نیز در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» اظهار کرد تیم کارشناسان و برنامه‌ریزان در راه‌آهن در دو سال گذشته به شناسایی چالش‌ها و مسائل موجود در راه‌آهن پرداخته و ظرفیت‌هاو پتانسیل‌های این حوزه را شناسایی کرده‌اند. سعید رسولی در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» افزود: بر این اساس سند و برنامه‌ای در راه‌آهن به منظور اجرای برنامه توسعه حملونقل ریلی، تا افق ۱۴۰۰ تدوین شد. وی افزود: این سند با در نظر گرفتن سیاست‌های کلی ابلاغی مقام معظم رهبری در زمینه برنامه ششم، تدوین شده است. رسولی با بیان اینکه در این سند هفت هدف کلی در نظر گرفته شده است که تا سال ۱۴۰۰ باید محقق شود، افزود: پیشنهادات ۱۹ گانه راه‌آهن برای تدوین سند برنامه ششم توسعه اقتصادی کشور نیز در ذیل این اهداف گنجانده شده است. وی با تاکید بر اینکه در این سند تمامی برنامه‌های عملیاتی و تامین مالی با جزئیات کامل در نظر گرفته شده است تسریع کرد: منابع مالی در این سند شامل دو بخش آورده بخش خصوصی و سرمایه‌گذاری‌های دولت است.
اهداف هفت گانه راه‌آهن برای تحقق توسعه حملونقل ریلی و تدوین برنامه ششم
هدف اول: اقتصادی کردن فعالیت‌های ریلی برای بخش خصوصی
در این بخش تلاش شده است به برنامه‌های عملیاتی برای جذاب‌تر کردن فعالیت‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری در بخش حملونقل ریلی پرداخته شود.
هدف دوم: بهره‌برداری کامل از پتانسیل‌های موجود در راه‌آهن
با توجه به اینکه همه کارشناسان این حوزه معتقدند شبکه موجود راه‌آهن ظرفیت‌های زیادی برای استفاده بیشتر دارد در این بخش تلاش شده است تا تمامی این قابلیت شناسایی و معرفی شود.
هدف سوم: تغییر چهره راه‌آهن
در این بخش تلاش شده است با اقدامات متعددی همچون ورود قطارهای پرسرعت، برقی کردن برخی مسیرها و ساماندهی اطراف ایستگاه‌های راه‌آهن همچون حریم‌کشی، ایجاد فضای سبز و پل‌های تردد عابر پیاده، چهره راه‌آهن را تغییر دهیم.
هدف چهارم: ایمن‌سازی بیشتر راه‌آهن
با توجه به اینکه سوانح ریلی بسیار کمتر از سوانح جاده‌ای است اما راه‌آهن در تلاش است تا با تجهیز قطارها و سیستم‌های ریلی به سامانه ATC که سامانه ایمنی بسیار مناسبی برای کنترل سرعت و خطا به صورت خودکار است، سوانح بخش ریلی را به صفر نزدیک کند.
هدف پنجم: توسعه خطوط جدید
با توجه به اینکه در قانون بسیاری از موارد مربوط به توسعه خطوط جدید ذکر شده است اما همه این موارد واجد اولویت نیست و توسعه خطوط باید بر مبنای اولویت و ارزش باشد به این منظور در هدف پنجم تلاش شده است تا توسعه خطوط به صورت هدفمند و هوشمند به طوری که افزایش ظرفیت را در پی داشته باشد، در نظر گرفته شود.
هدف ششم: ایجاد منابع مالی پایدار برای توسعه حملونقل ریلی
تحقق تمامی اهداف مورد توجه در سند توسعه حملونقل ریلی نیازمند تامین مالی و اعتبارات است که در این بخش تلاش شده است تا از ظرفیت‌های موجود کشور به ویژه از ظرفیت بند «ق» تبصره ۲ قانون بودجه سال ۹۳ که در قانون رفع موانع تولید نیز مصوب شده است، استفاده شود. همچنین در این هدف تلاش شده است تا از دیگر ظرفیت‌های قانونی موجود در کشور منابع مالی پایداری را برای توسعه حملونقل ریلی به صورت قانونی تدوین و طراحی کنیم.
هدف هفتم: رفع موانع مالی
با توجه به اینکه همواره رفع موانع مالی در دستور کار راه‌آهن بوده است این بار نیز راه‌آهن به عنوان یک شرکت دولتی که برای انجام امور از اعتبارات و منابع بودجه عمومی بهره می‌گرفت در طول سالیان گذشته اعتباراتی را از بانک‌ها دریافت کرد که منجر به بدهی‌های زیادی شده و در نهایت با توجه به بدهکاری شرکت راه‌آهن فعالیت‌های این شرکت در حوزه عمرانی مختل شد، بنابراین تلاش شده است تا با حل این موانع مالی و پرداخت بدهی‌های شرکت راه‌آهن از سوی دولت زمینه سرعت گرفتن فعالیت‌های عمرانی در راه‌آهن فراهم شود به همین منظور در نخستین گام شرایط پرداخت بدهی شش هزار میلیارد تومانی راه‌آهن به بانک‌ها از سوی دولت فراهم شده است.
ارسال نظر