استعفای تاریخی

دنیای اقتصاد- ملیحه ابراهیمی: مدیرعامل راه آهن استعفا کرد، محسن پورسیدآقایی به عنوان نخستین مدیر دولتی در سالیان گذشته پس از بروز سانحه دو قطار در ایستگاه هفت خوان که دلیل آن نیز خطای انسانی گزارش شد، استعفا کرد. معاون وزیر راه و شهرسازی هفته گذشته در پی وقوع سانحه ریلی ایستگاه هفت‌خوان سمنان استعفای خود را تسلیم وزیر راه و شهرسازی کرد و آخوندی هم استعفای پورسیدآقایی را پذیرفت. پورسید آقایی در حالی اقدامی مسوولانه انجام می‌دهد و ضمن عذرخواهی از مردم از کار خود کنار می‌رود که در بیش از ۱۰ تا ۱۵ سال گذشته به‌رغم بروز سوانح بسیار در کشور و مرگ بسیاری از هموطنانمان، کسی شاهد استعفای مسوولان نبوده است.

حادثه تصادف قطار ابعاد مختلفی از انتقادهای شدید به سیستم ATC کنترل اتوماتیک قطار گرفته تا واکنش‌های زیاد به استعفای مدیرعامل راه آهن و تلاش برای استیضاح وزیر راه و شهرسازی در مجلس داشته است. اگر چه کشور برای نخستین بار شاهد یک رفتار مسوولانه از سوی یک مدیرعامل متخصص و مدبر بوده است اما با کنار رفتن او سکان این چرخه آهنین در دستان چه کسی برازنده است؟ آیا به راحتی باید از کنار چنین مدیری که سرمایه ملی کشور است و مشابه آن کمتر دیده‌ایم، گذشت؟ از سوی دیگر تلاش‌ها برای استیضاح وزیر راه و شهرسازی که کارنامه درخشانی نیز دارد به دنبال چه هدفی است؟ به نظر می‌رسد مسیر سیاسی جدید برای استفاده از احساسات مردم ریل گذاری شده که به نفع صنعت حمل‌ونقل کشور نیست.

فصل «استعفا»

پورسیدآقایی استعفا کرد، او که نقشه‌های زرینی را برای صنعت حمل و نقل ریلی ترسیم کرده بود و برخی از آنها را به اجرا در آورده بود در پی حادثه دو قطار در هفت خوان استعفا کرد. این نخستین استعفای تاریخی است که مردم شاهد آن بودند چنان‌که در دولت‌های گذشته و به‌ویژه دولت نهم و دهم که اوج سوانح هوایی، ریلی و جاده‌ای بود، هیچ‌یک از مدیران تن به استعفا ندادند و وزیر راه وقت با استیضاح نمایندگان مجلس کنار گذاشته شد. مروری بر حوادث سال‌های گذشته نشان می‌دهد:

  • 1۹ دی۱۳۸۹ یک فروند بوئینگ ۷۲۷ متعلق به شرکت ایران ایر که از تهران به سمت ارومیه در حرکت بود حدود ساعت ۱۹:۴۵ در نزدیکی ارومیه سقوط کرد و ۷۸ نفر از ۱۰۵ مسافر و خدمه آن کشته شدند.
  • ۲۴ تیر ۱۳۸۸ یک فروند هواپیمای مسافربری از نوع توپولف تی یو-۱۵۴ متعلق به شرکت هواپیمایی کاسپین که عازم ارمنستان بود دقایقی پس از بلند شدن از فرودگاه امام خمینی تهران در ‌۱۲ کیلومتری جنوب قزوین بین منطقه فارسیان و جنت‌آباد در بخش مرکزی قزوین سقوط کرد که منجر به کشته شدن تمامی‌۱۶۸ نفر سرنشین (مسافر و خدمه) این هواپیما شد.
  • ۳شهریور ۱۳۸۷ سقوط هواپیمای بوئینگ ۷۳۷ ایرانی در اجاره شرکت هواپیمایی آیتک ایر قرقیزستان با ۹۰ مسافر موجب شد ۷۰ نفر از مسافران آن جان خود را از دست بدهند.
  • ۱۵ آذر ۱۳۸۴ در حادثه‌ای که همگی به یاد داریم یک فروند هواپیمای سی۱۳۰ ارتش ایران که سرنشینان آن خبرنگاران و پرسنل ارتش بودند، روی منطقه‌ای مسکونی در تهران سقوط کرد که بیش‌از ۱۱۰ کشته برجا‌ گذاشت.

و البته حوادث دیگری که در حوزه‌های هوایی، ریلی و جاده‌ای رخ داد و آنچه ذکر شد پرتلفات‌ترین آنها بود. ناگفته نماند مسوولان و مدیران وقت هیچ‌یک استعفا نکردند.

هیچ حادثه‌ای رخ نداد تا «هفت خوان»

وزیر راه در پی بروز سانحه دو قطار در هفت‌خوان گفت: در هشت ماه سال ۱۳۹۵ شاهد هیچ حادثه منجر به فوت در شبکه حمل‌ونقل ریلی کشور نبودیم، اما صبح روز جمعه پنجم آذرماه خطای مامور راه‌آهن به همراه نقص فنی، باعث کشته شدن ۳۶ تن از هموطنان آذری و ۴ مامور راه‌آهن در حادثه برخورد دو قطار در ایستگاه هفت‌خوان سمنان شد. ضمن اینکه در این حادثه ۱۰۳ نفر از مسافران مصدوم شدند. با وقوع این حادثه بلافاصله اعضای کمیسیون عالی سوانح راه‌آهن برای بررسی این حادثه به ایستگاه هفت‌خوان سمنان اعزام شدند. عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی نیز سفر خود به ترکمنستان را که قرار بود در اجلاس بین‌المللی حمل‌ونقل پایدار شرکت کند، لغو کرد و برای بررسی حادثه و همدردی با هموطنان و خانواده‌های داغ‌دیده با بالگرد به محل حادثه رفت. حسن روحانی رئیس‌جمهوری نیز در نامه‌ای به اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس‌جمهوری دستور تشکیل کمیته‌ای برای رسیدگی و بررسی این سانحه و مقصران حادثه را داد. معاون اول رئیس‌جمهوری در حکمی به اکبر ترکان مشاور رئیس‌جمهوری ماموریت داد با تشکیل کمیته‌ای متشکل از رئیس دفتر بازرسی ویژه رئیس‌جمهوری، مشاور معاون اول رئیس‌جمهوری و استانداران آذربایجان شرقی و سمنان حداکثر تا پایان هفته جاری گزارشی از دلایل وقوع حادثه تلخ قطار مسیر تبریز ـ مشهد و معرفی مقصران این سانحه دردناک ارائه کند.

اولین اطلاعیه کمیسیون عالی سوانح راه‌آهن درباره حادثه هفت‌خوان

کمیسیون عالی سوانح راه‌آهن اولین اطلاعیه خود را درباره حادثه برخورد دو قطار مسافری سمنان - مشهد و مشهد - تبریز در هفت‌خوان منتشر کرد. براساس این گزارش، کمیسیون عالی سوانح راه‌آهن اولین اطلاعیه خود درباره بررسی سانحه قطارهای مسافری هفت‌خوان را منتشر کرد. در بخشی از اطلاعیه شماره ۱ کمیسیون عالی سوانح راه‌آهن آمده است که این کمیسیون از ابتدای بروز سانحه تاکنون با بازدید از محل وقوع حادثه و برگزاری جلسات متعدد شبانه‌روزی نسبت به بررسی اسناد مربوطه مستندات و سایر شواهد گردآوری شده از جمله مکالمات ضبط شده و وقایع ثبت شده سیستم علائم الکتریکی و راهبر قطارها و نیز تحقیق از تعداد قابل توجهی از عوامل درگیر در حادثه اقدام کرده است و این بررسی‌ها کماکان ادامه دارد.

این اطلاعیه می‌افزاید: در ساعت ۶:۱۴ قطار تبریز - مشهد با ۴۳۲ مسافر از ایستگاه گرداب به سمت ایستگاه هفت‌خوان حرکت می‌کند مطابق اطلاعات به دست آمده از سامانه ثبت وقایع، قطار مذکور در ساعت ۶:۳۲ در کیلومتر ۲۹۱ متوقف بوده است، علت توقف قطار این بود است که لکوموتیوران برای کاهش سرعت قطار ترمز می‌کند و ترمز قطار به علت برودت هوا آزاد نگردیده و باعث توقف قطار شده است. ساعت ۷ صبح کشیک ماموران مرکز کنترل CTC مستقر در شاهرود خاتمه یافته و ماموران جدید جایگزین می‌شوند. در ساعت ۷:۰۸ دقیقه صبح لکوموتیوران قطار تبریز - مشهد طی تلفن‌گرام شماره یک سیار از طریق ایستگاه هفت‌خوان به کنترل ترافیک شاهرود اعلام می‌کند به علت یخ زدن ترمز قطار در کیلومتر ۲۹۱ متوقف هستیم که پس از رفع عیب ادامه سیر خواهیم داد.

در ساعت ۷:۰۸ دقیقه قطار مسافری سمنان - مشهد با ۱۱۰ مسافر با مجوز مرکز کنترل CTC شاهرود وارد ایستگاه گرداب شده و در ساعت ۷:۰۹ دقیقه به صورت عبوری به سمت ایستگاه هفت‌خوان حرکت می‌‌کند. در ساعت ۷:۱۵ دقیقه قطار مسافری سمنان - مشهد با توجه به قرمز بودن چراغ بلاک میانی در پشت چراغ IB۶۰ کیلومتر ۲۸۴ +۷۹۸ متوقف می‌شود. کاردان مرکز کنترل CTC با لکوموتیوران قطار سمنان - مشهد تماس برقرار کرده و به صورت شفاهی مطابق مکالمات ضبط شده تلفن مرکز کنترل CTC با شماره تلفن‌گرام ۵/ ۹/ ۹۵ - ۷۷۶۱ از طریق بی‌سیم در ساعت ۷:۱۵ دقیقه مجبور به خاموش کردن سیستم ATC قطار می‌شود و ادامه سیر تا ایستگاه هفت‌خوان را به لکوموتیوران قطار سمنان - مشهد اعلام می‌کند و قطار ساعت ۷:۱۸ دقیقه از محل توقف حرکت می‌کند.

برابر دفتر تحویل و تحول کشیک در ساعت ۷:۲۰ دقیقه کشیک ماموران کنترل ترافیک منطقه مستقر در شاهرود خاتمه یافته و ماموران جدید جایگزین می‌شوند. کاردان مرکز کنترل CTC در ساعت ۷:۲۰ دقیقه ضمن مکالمه با کنترل ترافیک منطقه در تلفن‌گرام ۵۶۷ نسبت به گزارش خرابی علائم IB۶۱ کیلومتر ۲۸۸ + ۴۷۹ و IB۶۲ کیلومتر ۲۹۲ + ۹۶۱ اقدام می‌کند. در ساعت ۷:۲۰ دقیقه کنترل ترافیک شاهرود طی تلفن‌گرام شماره ۷۷۶۱ مورخ ۵/ ۹/ ۹۵ موافقت خود را با سیر قطار با پروانه راه آزاد و حکم احتیاط با قید خط قبولی اعلام کرده است. در ساعت ۷:۲۲ دقیقه کنترلر کنترل ترافیک شاهرود تلفن‌گرام شماره ۷۷۶۱ مورخ ۵/ ۹/ ۹۵ را به مامور علائم اعلام می‌کند.

ساعت ۷:۲۲ دقیقه قطار مسافری سمنان - مشهد با سرعت ۱۱۷ کیلومتر بر ساعت (سرعت مجاز در بلاک ۱۴۰ کیلومتر بر ساعت) با قطار تبریز - مشهد متوقف در کیلومتر ۲۹۱ برخورد می‌کند. در ادامه این اطلاعیه آمده است: آسیب‌ها و خسارت‌های متعاقب این حادثه شامل جان باختن ۴۵ نفر بنابر آخرین اطلاعات، مصدومیت ۱۰۳ نفر بنابر آخرین اطلاعات، خروج از خط و واژگون شدن لکوموتیو ۱۵۵۷ در قطار سمنان - مشهد، خروج از خط و آتش‌سوزی ۳ دستگاه سالن انتهای قطار مسافری تبریز - مشهد متعلق به رجا، آتش‌سوزی ۵ دستگاه سالن قطار مسافری سمنان - مشهد متعلق به شرکت ریل‌ترابر سبا، وارد آمدن خسارات جزئی به روسازی خط، مسدودی خط به مدت ۱۲ ساعت و ۲۰ دقیقه از ساعت ۷:۲۵ دقیقه تا ۱۹:۴۵ دقیقه و لغو حرکت ۵ قطار مسافری از برنامه محور تهران - مشهد بود. در پایان اطلاعیه آمده است: با توجه به اینکه بررسی حوادث و سوانح ریلی نیازمند دقت و بررسی همه‌جانبه است؛ بنابراین اعلام مسببان حادثه در دست بررسی بوده که حداکثر نتایج آن ظرف ۱۰ روز اعلام خواهد شد.