راه «آهنین» نجات از آلودگی هوا
دنیای اقتصاد: آلودگی هوا مختص کشور ما نیست. بسیارند کشورهایی که با این معضل قرن بیست و یکم مواجهند اما پیش از بحرانی شدن اوضاع برای به‌کارگیری روش‌های گوناگون کاهش آلاینده‌ها برنامه‌ریزی می‌کنند. روش‌های کشورهای پیشرفته در کاهش آلاینده‌های هوا بسیار متنوع‌اند، از سرمایه‌گذاری در انرژی‌های پاک گرفته تا اخذ مالیات کربن از کارخانجات و دیگرعوامل آلاینده. بی‌شک اما نقش صنعت ریلی در این میان بسیار حائز اهمیت است. سرمایه‌گذاری‌هایی که کشورها در به‌کارگیری از قطارهای برقی و جایگزینی قطار به جای خودروهای شخصی کرده‌اند، خود گویای اهمیت نقشی است که این صنعت می‌تواند در کاهش آلودگی هوا ایفا کند.
آژانس حفاظت از محیط‌زیست آمریکا در گزارشی حمل‌ونقل جاده‌ای را به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین عوامل افزایش گازهای آلاینده معرفی کرده و در مورد اروپا هشدار داده است که تا سال ۲۰۲۰ به جای آنکه شاهد کاهش گازهای آلاینده در اروپا باشیم انتظار می‌رود که میزان آلاینده‌ها دست‌کم تا ۱۰ درصد افزایش یابد. بر این اساس، کل بخش حمل‌ونقل سهمی ۱۲ درصدی در آلودگی هوا دارد. در گزارش این آژانس آمده است که بیرون کشیدن مردم از خودروهای شخصی و تشویق آنها به استفاده از قطارهای برقی و ترامواها کار آسانی نخواهد بود. آژانس توصیه کرده است که استفاده از قطارهای دارای طول بیشتر و اخذ مالیات بیشتر و مالیات تولید کربن در جاده‌ها می‌تواند موجب افزایش مزیت حمل‌ونقل ریلی نسبت به حمل‌ونقل جاده‌ای شود که البته نیازمند برنامه‌ریزی بیشتر درخصوص استفاده از اراضی برای استقرار مسیر ریلی و به‌کارگیری برنامه مناسب برای این بخش از صنعت حمل‌ونقل است.
البته تاکنون در سطح جهان حمل‌ونقل ریلی کارنامه خوبی در کاهش آلایندگی هوا داشته است و به‌عنوان یکی از پاک‌ترین انواع حمل‌ونقل به‌شمار می‌رود. براساس آمار منتشر شده ازسوی آژانس محیط‌زیست اروپا، با این که طی سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۹، کل بخش حمل‌ونقل جهان حدود ۲۲ درصد از آلایندگی جهانی را موجب شد، بخش حمل‌ونقل ریلی تنها ۸/ ۰ درصد بر آلاینده‌های جهان افزود. علاوه بر این، حمل‌ونقل ریلی و دریایی تنها گونه‌هایی از حمل‌ونقل بوده‌اند که طی سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۳ در بین ۳۳ کشور عضو آژانس محیط‌زیست اروپا موفق شدند از میزان مصرف انرژی خود بکاهند. البته این نکته را نیز نباید از نظر دور داشت که همان‌طور که کریستوفر جکسون، سردبیر نشریه «ریلوی گازت» می‌گوید، گرچه تاکنون حمل‌ونقل ریلی بیش از سایر انواع گونه‌های حمل‌ونقل، دوستدار محیط‌زیست بوده است، اما هنوز بسیاری از شرکت‌های حمل‌ونقل ریلی جهان آن‌طور که باید در این موضوع موثر عمل نکرده‌اند.
کشور چین را اما در این رابطه می‌توان به‌عنوان یکی از پیشگامان مبارزه ریلی با آلودگی هوا به‌شمار آورد. در چین بیشترین مشوق‌ها برای استفاده از قطارهای برقی ارائه می‌شود و مردم تشویق می‌شوند که به‌جای استفاده از خودروهای شخصی، اتوبوس‌ها و کامیون‌ها به قطارهایی با انرژی پاک روی بیاورند. از سوی دیگر تعداد این نوع از قطارها هم در چین به سرعت رو به افزایش است تا جایی که تعداد قطارهای با انرژی پاک در چین از کل تعداد این نوع قطارها در جهان بیشتر است. قاره اروپا نیز در این رابطه گام‌های موثری برداشته است و تا سال بالغ بر ۵۳ درصد از شبکه ریلی اروپا برقی شد. در حال‌حاضر تنها در ۲۰ درصد از ترافیک ریلی این قاره از سوخت دیزلی استفاده می‌شود.
در دسامبر سال ۲۰۱۵ اهداف جدیدی برای کاهش آلاینده‌های هوا در قالب طرحی موسوم به «چالش حمل‌ونقل ریلی بادوام و کم‌کربن» تصویب شد. هدف این طرح که ازسوی اتحادیه بین‌المللی شرکت‌های ریلی مطرح شد، این است که تا سال ۲۰۳۰ تا ۵۰ درصد از مصرف انرژی و آلاینده‌های دی اکسید کربن عملیات ریلی در مقایسه با سال ۱۹۹۰ کاسته شود و تا سال ۲۰۵۰ میزان مصرف انرژی صنعت ریلی تا ۶۰ درصد کاهش یابد. به نظر می‌رسد جهان در راستای کاهش آلاینده‌های هوا اقداماتی بسیار جدی در دستور کار خود قرار داده و در این میان حمل‌ونقل ریلی به رکن مهمی در مبارزه با آلودگی هوا تبدیل شده است.
کانادایی‌ها با آلودگی هوا چه کردند؟
موسسه تحقیقات رفاهی پمبینا در سال ۲۰۱۵ در گزارشی به بررسی میزان تاثیر توسعه سیستم ریلی بر کاهش آلودگی هوا در کانادا و منطقه تورنتو پرداخته است. این گزارش می‌افزاید در دهه اخیر در شهرهای تورنتو و همیلتون ۷۰ تا ۹۰ درصد سفرها از طریق جاده صورت می‌گرفت و براساس بررسی‌های اداره بهداشت عمومی تورنتو، آلودگی ناشی از ترافیک‌های جاده‌ای و تراکم ماشین‌ها مستقیما منجر به بروز بیماری و مرگ می‌شد که هزینه آن به‌طور متوسط سالانه مرگ بین ۵۸۰۰ تا ۷۵۰۰ نفر و میلیاردها دلار هزینه تنها در بخش درمانی و بهداشتی برای این منطقه است. جدول درج شده، میزان هزینه‌های بیماری یا مرگ ناشی از آلودگی هوا را در تورنتو نشان می‌دهد.
این گزارش بیان می‌کند هر فردی که برای مسافرت بین راهی خود به‌جای استفاده از وسیله نقلیه شخصی از سیستم ریلی و قطار استفاده کند، مقدار آلاینده‌های دودزا را در هوا ۹۰ درصد کاهش می‌دهد. اگرچه این موضوع باعث نمی‌شود که خودروسواران را مجبور به استفاده از قطار کنیم اما با توجه به اینکه پیش‌بینی می‌شود طی ۱۰ تا ۲۰ سال آینده ۳ میلیون نفر دیگر بر حجم ساکنان و ۵/ ۱ میلیون خودرو بر تعداد خودروهای موجود افزوده شود، مسوولان و سیاست‌گذاران باید به‌طور جدی به گزینه ایجاد دسترسی راحت تر و مناسب تر به سیستم حمل‌ونقل عمومی برای مسافران فکر کنند.
جدول مذکور نشان‌دهنده هزینه‌های هر یک از آلاینده‌ها در نتیجه استفاده از خودرو شخصی در تورنتو است. این هزینه به‌صورت سالانه و بر مبنای دلار به ازای هر تن محاسبه شده است. مسوولان شهری برای کاهش تراکم ماشین‌ها و کاهش آلودگی هوا انجام دو طرح ریلی را برای بزرگ‌ترین شهر کانادا، تورنتو مورد بررسی قرار دادند: اول طرح ایجاد یک سیستم ریلی پرسرعت در دو فاز به مسافت ۵۲ تا ۷۵ کیلومتر، دوم طرح ایجاد یک خط مترو ۱۸ کیلومتری. برای بررسی منافع و پیامدهای زیست‌محیطی این طرح تاثیر عملیاتی شدن هر یک از این طرح‌ها را بر دو عامل اصلی انتشار آلودگی - یعنی اکسید نیتروژن و ترکیبات آلی فرار- ارزیابی شد. جدول مذکور، مقایسه نتایج هریک از گزینه‌های حمل‌ونقل عمومی در این طرح را ارائه کرده است: همان‌طور که می‌بینیم میزان دسترس پذیر بودن هر کدام از طرح‌ها، تعداد سفر، کاهش ترافیک و کاهش آلودگی هوا در این جدول نشان داده شده است.
خروجی‌ها نشان می‌دهد اگرچه توسعه مترو فواید زیادی برای حمل‌ونقل عمومی در تورنتو دارد- از جمله اینکه میزان انتشار آلودگی در هر کیلومتر آن کمتر است- توسعه سیستم ریلی انتخاب بهتری خواهد بود. توسعه این خطوط با سرعت بالاتر افراد بیشتری را - بین چهار تا شش برابر بیشتر- جابه‌جا خواهد کرد. علاوه بر این همان‌طور که خروجی‌ها نشان می‌دهد با وجود اینکه فاز اول توسعه سیستم ریلی ۴۰ درصد بیشتر از مترو هزینه دارد، اما در مقابل میزان انتشار اکسید نیتروژن و ذرات معلق ۸۰ درصد کمتر خواهد بود. در عین حال فاز نهایی پروژه ریلی ۶۹ درصد هزینه بیشتری را ایجاد می‌کند، اما ۱۷۰ درصد کاهش آلودگی را در دو شاخص اکسید نیتروژن و ذرات معلق خواهد داشت.
ارسال نظر