شمارش معکوس برای گام دوم سیاست هسته‌ای؟

از طرفی اعلام خبر اجرایی شدن اینستکس و آغاز اولین تراکنش‌های مالی آن پس از پایان نشست روز جمعه کمیسیون مشترک برجام در وین هم نتوانست مقامات ایرانی را راضی کند و از همین‌رو ظریف دیپلمات ارشد کشورمان اعلام کرد که اینستکس مقدمه تعهدات اروپایی‌هاست که آن‌هم به‌صورت کامل اجرا نشده و این اقدامات کافی نیست و ایران همانطور که قبلا برنامه‌اش را اعلام کرده، آن را اجرا خواهد کرد. اینستکس قرار است در مراحل اول مبادلات مربوط به مواد غذایی، دارو و تجهیزات پزشکی را پوشش دهد، اما کشورهای اروپایی وعده گسترش آن را داده‌اند.راه‌اندازی اینستکس بازتاب گسترده‌ای در فضای سیاسی و رسانه‌ای کشور داشت و در همین حال سر و صدای زیادی در میان شبکه‌های اجتماعی به‌راه انداخت. در حالی که کاربران اصلاح طلب در فضای مجازی ضمن تاکید بر کوتاهی طرف‌های اروپایی برجام در قبال تعهداتشان و این نکته که مراودات مالی و اقتصادی آنها با انتظارات بحق ایران فاصله زیادی دارد، از «استقبال مشروط از اینستکس» سخن گفتند، رسانه‌های اصولگرا از طریق توصیفاتی چون «کلاه گشاد» ‌و «آب نبات چوبی» برای اینستکس ابراز نگرانی کردند و در فضای مجازی نیز کاربران همسو با آنها با ساختن هشتگی به نام #دروغ_اینستکس آن را فریب اروپایی‌ها و نیز بازی با معیشت مردم دانستند. کاربری در این‌باره نوشت: «قرار بود که اروپا در راستای تعهدات برجامی خود درباره لغو تحریم‌های بانکی، مالی و نفتی ایران تضمین بدهد. اما اینستکس به هیچ عنوان به این تعهدات نمی‌پردازد». کاربر دیگری با اشاره به اظهارات رهبری درباره اینستکس که این کانال مالی را به یک شوخی تلخ تشبیه کرده بودند که هیچ معنایی ندارد، نوشت «آقایان مسوول چرا پیگیر این شوخی تلخ هستید؟» کاربر دیگری هم در مخالفت با راه‌اندازی اینستکس نوشت «در واقع اینستکس یک ابزار سیاسیه برای حفظ یک‌طرفه ایران در برجام و نه یک ابزار فنی کارآمد برای گشایش در وضعیت اقتصاد کشور و معیشت مردم».از سوی دیگر تایید عبور ذخایر اورانیوم غنی شده از سقف ۳۰۰ کیلوگرم از سوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم واکنش کاخ سفید را در پی داشت.دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا در واکنش به اقدام ایران در افزایش سقف اورانیوم غنی شده خود گفت که «ایران با آتش بازی می‌کند». همچنین کاخ‌سفید در بیانیه‌ای در واکنش به این اقدام ایران نوشت که دادن اجازه غنی‌سازی اورانیوم به ایران ذیل توافق هسته‌ای برجام از ابتدا اشتباه بوده است.در بیانیه کاخ‌سفید آمده است: «حکومت ایران امروز ذخایر اورانیوم خودش را افزایش داد. دادن اجازه غنی‌سازی به ایران در هر سطحی ذیل توافق هسته‌ای اشتباه بود. ایران حتی قبل از وجود برجام در حال نقض مفاد این توافق هسته‌ای بود».این بخش از بیانیه کاخ سفید تعجب بسیاری از آگاهان را برانگیخت به گونه‌ای که ظریف در واکنش به این بیانیه در توییتی تک کلمه‌ای نوشت«جدی؟»در همین حال محمدجواد ظریف با انتشار توییتی، تاکید کرد که ایران توافق هسته‌ای برجام را نقض نکرده است.وزیر امور خارجه کشورمان در توییتر با اشاره به خروج آمریکا از برجام، نوشت: «ما ضمن محفوظ بودن حقوقمان، به کشورهای عضو توافق هسته‌ای چند هفته فرصت دادیم. ما پس از ۶۰ هفته نهایتا دست به اقدام زدیم و به محض آنکه کشورهای اروپایی به تعهدات خود عمل کنند، ایران متقابلا اقدامات معکوس به عمل خواهد آورد».با این‌همه عبور ایران از سقف ۳۰۰ کیلوگرمی اورانیوم غنی شده واکنش‌های زیادی هم در میان کشورهای دیگر داشت. در حالی که معاون وزیر امور خارجه روسیه عبور ایران از مرز ۳۰۰ کیلویی ذخایراورانیوم مجاز شمرده شده دربرجام را تعجب‌آور ندانست و گفت که نباید این مساله بزرگ‌نمایی شود، در همین حال وزیر انرژی اسرائیل، تصمیم ایران را نوعی باج‌خواهی هسته‌ای خواند و مدعی شد که تداوم فشارهای جهانی می‌تواند تهران را وادار به «عقب‌نشینی» کند. از طرفی اتحادیه اروپا به ایران هشدار داد که از برداشتن گام‌های بیشتری که به تضعیف برجام منجر می‌شود، پرهیز کند. در همین حال جرمی هانت وزیر امور خارجه بریتانیا هم به ایران هشدار داد که گام‌های بیشتری را برای کاهش تعهدات هسته‌ای خود در برجام برندارد.هانت گفت از رسیدن ذخیره اورانیوم غنی‌شده ایران به میزانی بالاتر از توافق برجام « عمیقا نگران» است. «امانوئل مکرون» رئیس‌جمهور فرانسه هم کاهش میزان ذخایر اورانیوم ایران را خواستار شد و گفت پاریس به زودی گام‌هایی برای اطمینان از پایبندی ایران به توافق هسته‌ای برمی‌دارد. در همین حال کاربران فضای مجازی با ساخت هشتگ‌های #اورانیوم،#مذاکره و #برجام به واکنش پرداختند. یکی از کاربران در این باره نوشت: «خبر عبور ایران از سقف ۳۰۰ کیلویی اورانیوم کم غنی شده گامی راهبردی است که معادلات را جابه‌جا خواهد کرد. تا وقتی فشار ادامه دارد به جای مذاکره، باید حمله کرد. گام بعدی می‌تواند کاهش همه تعهدات کلیدی در برجام از جمله در حوزه‌های بازرسی‌ها، تحقیق و‌ توسعه و انباشت مواد باشد».