«دنیای‌اقتصاد» ساختار و عملکرد اتاق بازرگانی مشترک فرانسه و ژاپن را بررسی می‌کند
مولود آزادی اقتصادی
در سال ۱۸۵۸، فرانسه و ژاپن پیمان دوستی و تجارت را امضا کردند که پایه‌‌‌ای برای گسترش تعاملات تجاری میان دو کشور در طول سال‌ها به حساب می‌آمد. در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، فرانسه در زمینه‌‌‌های معماری، مهندسی و صنایع لوکس تاثیر بسزایی بر ژاپن گذاشت. در سال‌های بعد، با توسعه ژاپن و تبدیل به یک اقتصاد صنعتی قوی، تجارت بین دو کشور گسترش بیشتری یافت. پس از جنگ جهانی دوم، فرانسه و ژاپن همکاری‌‌‌های خود را با محوریت صنایع پیشرفته و نوآورانه گسترش دادند. در دهه‌‌‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰میلادی، ژاپن به یکی از واردکنندگان بزرگ کالاهای لوکس فرانسوی، از جمله کالاهای مد، لوازم آرایشی و محصولات غذایی تبدیل شد. این دوره همچنین شاهد گسترش روابط فرهنگی میان دو کشور بود که به رشد تجارت کمک کرد.
در دهه‌‌‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰میلادی، همکاری‌‌‌های تجاری میان فرانسه و ژاپن وارد فاز جدیدی شد و هر دو کشور در حوزه‌‌‌های پیشرفته‌‌‌تر مانند هوافضا، انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر، خودرو و فناوری اطلاعات همکاری‌‌‌های گسترده‌‌‌ای داشتند. شرکت‌های فرانسوی نظیر رنو و توتال، بازار ژاپن را بهعنوان بخشی از استراتژی جهانی خود در نظر گرفتند و حضور خود را در این کشور تقویت کردند. در دهه‌‌‌های اخیر، فرانسه و ژاپن همچنان بهعنوان دو اقتصاد پیشرفته به تبادل دانش و فناوری در زمینه‌‌‌های زیست‌‌‌فناوری، هوش مصنوعی و انرژی پایدار ادامه داده‌‌‌اند. پیمان‌های تجاری میان اتحادیه اروپا و ژاپن، شامل توافق‌نامه‌‌‌های اقتصادی و حفاظت از سرمایه‌گذاری نیز تاثیر مثبتی بر توسعه بیشتر روابط تجاری دو کشور داشته است. امروزه، فرانسه و ژاپن از طریق سازمان‌هایی مانند اتاق بازرگانی و صنایع فرانسه در ژاپن(CCI France Japon) و شورای تجارت اروپا به همکاری‌‌‌های خود ادامه می‌دهند و به دنبال گسترش بیشتر سرمایه‌گذاری‌‌‌ها و همکاری‌‌‌های نوآورانه در بخش‌‌‌های مختلف اقتصادی هستند.
در سال ۲۰۲۲ میلادی، حجم تجارت این دو کشور، بیش از ۱۲میلیارد دلار بوده که از این میزان حدود ۶.۷میلیارد دلار کالا از فرانسه به ژاپن و نزدیک به ۵.۸میلیارد دلار از ژاپن به فرانسه صادر شده است. نزدیک به ۰.۷۱درصد از کل واردات و بیش از یک‌درصد کل صادرات فرانسه در همکاری با ژاپن انجام گرفته و در مقابل، بیش از ۱.۱درصد واردات و ۰.۸۶درصد صادرات ژاپن حاصل فعالیت‌‌‌های بازرگانی با فرانسه بوده است.
پیشینه اتاق مشترک فرانسه و ژاپن
اتاق بازرگانی و صنایع فرانسه در ژاپن در بحبوحه تغییرات اقتصادی و سیاسی بزرگ پس از جنگ جهانی اول تاسیس شد. در آن زمان، فرانسه و ژاپن هر دو در حال بازسازی و توسعه روابط بین‌المللی خود بودند و نیاز به سازمانی که بتواند فعالیت‌‌‌های تجاری را تسهیل کند، به‌شدت احساس میشد. این اتاق توسط گروهی از تجار و صنعتگران فرانسوی که در ژاپن مشغول به فعالیت بودند، راه‌‌‌اندازی شد. از چهره‌‌‌های برجسته‌‌‌ای که در تاسیس این اتاق نقش داشتند، رنه نیسه و ژان مارتل بودند. این دو از تجار مشهور فرانسوی آن زمان بودند که در صنایع مختلفی همچون نساجی و صنایع شیمیایی فعالیت می‌‌‌کردند و به‌خوبی به پتانسیل بازار ژاپن برای کالاهای فرانسوی آگاه بودند. تاسیس CCI France Japon در دوران بهبود اقتصادی ژاپن و افزایش نیاز این کشور به واردات کالا و تکنولوژی‌‌‌های جدید از فرانسه، بستر مناسبی برای رشد تجارت میان دو کشور فراهم کرد. در دهه ۱۹۳۰ میلادی و با افزایش تنش‌‌‌های بین‌المللی پیش از جنگ جهانی دوم، فعالیت‌‌‌های CCI France Japon محدودتر شد. پس از جنگ، در دوران بازسازی ژاپن، اتاق دوباره فعالیت خود را آغاز کرد و در این دوره، با افزایش سرمایه‌گذاری‌‌‌های فرانسه در ژاپن و توسعه زیرساخت‌‌‌های این کشور، نقشی کلیدی در بازگشت تجار فرانسوی به بازار ژاپن ایفا کرد. این اتاق در ابتدا فعالیت‌‌‌های محدودی داشت و بیشتر بهعنوان یک انجمن برای تبادل اطلاعات و تسهیل تجارت میان فرانسوی‌‌‌های مقیم ژاپن شناخته میشد. با گذشت زمان، به‌ویژه پس از دهه ۱۹۵۰، فعالیت اتاق به‌شدت گسترش یافت و در دهه‌‌‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰، اتاق مشترک فرانسه و ژاپن به یکی از بزرگ‌ترین سازمان‌های تجاری بین‌المللی در ژاپن تبدیل شد. در این دوران، تمرکز اتاق بیشتر به ارائه خدمات مشاوره‌‌‌ای و ایجاد فرصت‌‌‌های شبکه‌‌‌سازی برای شرکت‌های کوچک و متوسط فرانسوی معطوف شد. این اتاق همچنین نقش مهمی در معرفی فناوری‌‌‌ها و دانش فنی فرانسوی در صنایع مختلف، از جمله خودروسازی، داروسازی و ارتباطات داشت. پس از سال ۲۰۰۰ میلادی، اتاق فعالیت‌‌‌های خود را متنوع‌‌‌تر کرد و علاوه بر تسهیل تجارت، به ارائه برنامه‌‌‌های آموزشی، کارگاه‌‌‌های مدیریتی و رویدادهای فرهنگی روی آورد تا روابط سیاسی و فرهنگی دو کشور را تقویت کند.
مدل فعالیت اتاق
شیوه فعالیت و مدیریت اتاقهای بازرگانی در فرانسه، مبتنی بر مدلی به نام مدل قاره‌‌‌ای یا کانتیننتال است. این مدل تحت قوانین ملی و برپایه صیانت از منافع عمومی و همچنین توجه به منافع کارفرمایان ایجاد می‌شود. برخلاف مدل عمومی، در مدل قاره‌‌‌ای، اتاق تا حدودی از استقلال برخوردار است و حق انتخاب هیات‌رئیسه خود را دارد، اما در عین حال، تاثیر دولت بر فعالیت‌‌‌های اتاق عامل تعیین کننده‌ای است. در این شیوه، اتاق به عنوان مشاور دولت در اموری که بر تجارت و صنعت تاثیر می‌‌‌گذارد، فعالیت می‌کند و در اتخاذ سیاست‌‌‌های اقتصادی مناسب، بسیار موثر است.
اتاقهای قاره‌‌‌ای، مانند اتاقهای فرانسه، در استاندارد‌سازی و ارائه اطلاعات اقتصادی و کمک‌‌‌های فنی، به دولت کمک می‌کنند. به دلیل اینکه اتاق‌‌‌ها در مدل کانتیننتال، تحت قوانین ملی هستند و فعالیت‌‌‌های اتاق در این مدل، تحت نظارت چند وزارتخانه به طور همزمان است، حقوق و تعهدات آنها در مقابل دولت و جامعه به طور واضح تعریف شده است و این امر موجب بالا رفتن میزان مسوولیت‌پذیری اتاق در قبال جامعه می‌شود. از سوی دیگر، به دلیل حفاظت دولت از نام اتاق، امکان سوءاستفاده و تشکیل اتاقهای مشابه از بین می‌رود. این در حالی است که اتاقهای بازرگانی در ژاپن به شیوه آسیایی مدیریت می‌شود. در این مدل فعالیت، اتاقهای بازرگانی تحت نظارت قوانین ملی و عمومی هستند. این مدل ترکیبی از برخی ویژگی‌‌‌های مدل آنگلوساکسون و مدل قاره‌‌‌ای است. اتاق با مدل آنگلوساکسون، یک سازمان غیرانتفاعی تحت قوانین خصوصی است که به دنبال حفاظت از منافع کارآفرینان، براساس عضویت داوطلبانه است. این مدل لیبرال‌ترین نوع فعالیت اتاقهای بازرگانی است. مدل قاره‌‌‌ای لیبرال‌‌‌تر از مدل دولتی است و مدل آسیایی را می‌‌‌توان لیبرال‌‌‌تر از مدل قاره‌‌‌ای درنظر گرفت. با وجود اینکه در اتاق آسیایی استقلال بیشتری در اداره نسبت به اتاق کانتیننتال وجود دارد و اعضا می‌‌‌توانند بدنه اجرایی اتاق از جمله رئیس و هیات‌مدیره را انتخاب و در مورد رویه‌‌‌های داخلی اتاق تصمیم‌گیری کنند، اما دولت‌‌‌ها همچنان نفوذ گسترده‌‌‌ای در این تصمیمات دارند. انتخابات و تصمیم‌گیری‌‌‌ها در این مدل به روش‌های دموکراتیک انجام می‌شود، اما یک عضو ناظر از دولت بر تمام فرآیندها نظارت می‌کند. در نتیجه به‌سختی می‌‌‌توان ادعا کرد که این نوع اتاق‌‌‌ها کاملا خودحاکمیتی هستند. از آنجا که اتاق بازرگانی و صنعت فرانسه و ژاپن به عنوان یک سازمان غیرانتفاعی فعالیت می‌کند، شیوه مدیریت و عضویت در این اتاق به مدل آنگلوساکسون نزدیک‌‌‌تر است. با وجود این، دوملیتی بودن ساختار اتاق باعث می‌شود که قوانین عمومی کشورهای فرانسه و ژاپن بر نحوه فعالیت اتاق بی‌‌‌تاثیر نباشد.
کارکردها و عملکرد
اتاق بازرگانی و صنعت فرانسه و ژاپن با بیش از ۶۵۰عضو، اعم از شرکت‌های بزرگ، متوسط و کوچک، بزرگ‌ترین اتاق اروپایی در کشور ژاپن است. این سازمان که مقر اصلی آن در توکیوی ژاپن است، در همکاری نزدیک با دولت‌‌‌های فرانسه و ژاپن و همچنین چند اتاق بازرگانی و صنعت برجسته در سراسر ژاپن فعالیت می‌کند. در زمینه اقتصادی، این سازمان از بدو تاسیس بهعنوان مشاور صنعتی، مروج سرمایه‌گذاری و تسهیل‌‌‌کننده کسب‌وکار فعالیت کرده است. این اتاق بهعنوان یک کاتالیزور برای تعامل کسب‌وکارها محسوب می‌شود و با این هدف، کنفرانس‌‌‌های بزرگ بین‌المللی کسب‌وکار را با مشارکت شرکت‌های کوچک و متوسط ژاپنی و فرانسوی برگزار می‌کند.
همچنین، این اتاق برنامه‌‌‌های آموزشی و کارگاه‌‌‌های مدیریتی را برای ارتقای توانمندی‌‌‌های تجاری اعضا ارائه می‌دهد. این برنامه‌‌‌ها به کسب‌وکارها کمک می‌کنند تا با فرهنگ و شیوه‌‌‌های کاری ژاپن آشنا شوند و راهکارهای موفقیت در این بازار را بشناسند. علاوه بر این، اتاق در پروژه‌‌‌های ارتقای نوآوری و فناوری نقش پررنگی ایفا می‌کند و به شرکت‌های نوآور فرانسوی در معرفی محصولات و خدمات جدیدشان به بازار ژاپن یاری می‌‌‌رساند. این اتاق با برقراری ارتباطات گسترده میان دو کشور و حمایت از پروژه‌‌‌های نوآورانه، زمینه‌‌‌ساز تبادل دانش و فناوری میان فرانسه و ژاپن می‌شود. اتاق مشترک فرانسه و ژاپن، با ایجاد فضایی حمایتی و ارائه راهکارهای عملی، به پیشرفت و توسعه پایدار روابط اقتصادی فرانسه و ژاپن کمک می‌کند و بهعنوان یک بازیگر کلیدی در همکاری‌‌‌های اقتصادی و فرهنگی بین‌المللی شناخته می‌شود.
زندگی‌نامه رئیس اتاق
ژروم شوچان، رئیس و مدیرعامل شرکت شکلات‌سازی گودایوا چاکلت در ژاپن، کره‌جنوبی، هند، استرالیا و نیوزیلند و همچنین یک متخصص برجسته تجارت با بیش از ۲۵سال تجربه در محیط کسب‌وکار ژاپن و دیگر کشورهای آسیایی است. او در فرانسه متولد شد و پس از فارغ‌‌‌التحصیلی به ژاپن رفت تا در قالب برنامه‌‌‌ای دولتی برای افزایش صادرات، با شرکت‌های محلی این کشور همکاری کند. این تجربه، آغازگر مسیر حرفه‌‌‌ای او در ژاپن بود. شوچان نمایندگی برند جواهرسازی فرانسوی Mellerio dits Meller و ضرابخانه ملی فرانسه (Monnaie de Paris) را راه‌‌‌اندازی کرد.
پس از آن، شوچان به عنوان مدیر منطقه‌‌‌ای برند مد لاکوست(Lacoste) در شمال آسیا مشغول به کار شد. پس از این تجربه، او به شرکت مشهور اسپانیایی Lladro پیوست که در زمینه وسایل دکوری منزل فعالیت می‌کرد و به عنوان مدیرعامل در ژاپن انتخاب شد. از سال ۲۰۱۰، شوچان بهعنوان مدیرعامل شرکت گودایوا منصوب شد و توانست این برند را به مسیر رشد بازگرداند. شوچان، علاوه بر موفقیت‌‌‌های حرفه‌‌‌ای، سال‌ها در هنر رزمی ژاپنی (کیودو) فعالیت داشته و به دان پنجم این رشته دست یافته است. او به عنوان مربی معتبر کیودو، کتابی با عنوان «هدف» نوشته که در آن فلسفه کیودو را به اصول تجاری پیوند داده است.
