روز جهانی کتاب کودک

گروه تاریخ و اقتصاد: روز چهاردهم فروردین (۲ آوریل) به مناسبت زادروزهانس کریستین اندرسون روز جهانی «کتاب کودک» نام‌گذاری شده است. هانس کریستین اندرسون در دوم آوریل ۱۸۰۵ در شهرک اودنسه در کشور دانمارک به دنیا آمد. مادرش رختشوی بود و پدرش پینه‌دوز. خانه‌ای که اندرسون در آن به دنیا آمد بر جا نمانده است؛ اما جایی که در آن بزرگ شده هنوز باقی است.

در پیچ و خم کناره رودخانه همین شهر کوچک هانس با طبیعت عجین شد و راه و رسم زندگی ساده، قدیمی و روستایی مردم آنجا، بر غنای افسانه‌هایش افزود. اندرسون می‌نویسد: «گویی من در زمان‌های دور زندگی کرده‌ام.» هانس هشت ساله بود که پدرش به ارتش ناپلئون پیوست. پدر سلامتی خود را از کف داد و زود به خانه بازگشت و سه سال بعد از همین بیماری در گذشت.

پدری که او را با آثار نمایشنامه‌نویسان بزرگ دانمارک و داستان‌های هزار و یکشب آشنا کرد. با مرگ پدر، روزگار خوش شنیدن افسانه‌ها در خانه فقیرانه اما گرم و پر از مهر و محبت نیز پایان یافت و هانس کوچک وارد بازار بی‌رحم کار شد: شاگرد بافنده، شاگرد خیاط، کارگر کارخانه تنباکو و... اما سرنوشت او له شدن در زیر چرخ‌های بی‌شفقت نبود. خود نمی‌خواست، نمی‌پذیرفت که سر نوشتش این باشد و ازآنجاکه چشمی جست‌وجوگر و اراده‌ای نیرومند داشت، روزن پرواز را یافت: رفتن به دنبال هنر !

چهارم سپتامبر ۱۸۱۹ اندرسون چهارده ساله به کپنهاگ رفت تا بخت خود را در تئاتر بیازماید. سه سال نخست برای او سال‌های مبارزه، مرگ و زندگی بود. سال‌های تلاش دشوار و نومیدانه برای یافتن یک جای پا به‌عنوان خواننده، بازیگر، رقصنده باله و بالاخره نمایشنامه‌نویس و این آخری باعث شد تا مدیران تئاتر او را به مدرسه بفرستند.

هانس در کپنهاگ حامیانی پیدا کرد و با رفت‌وآمد به خانه‌های آنان امکان یافت در همان حال که شاهد مبارزه پایین‌ترین اقشار زحمتکش برای بقا زیر خط فقر بود، با بالاترین لایه‌های سرمایه‌دار پایتخت نیز آشنا شود. در همه این سال‌ها اندرسون جوان فقط یک هدف داشت،اینکه در عرصه هنر پیش برود. او شهر کوچک و دنیای محدود خود را ترک کرد بی‌آنکه در دنیای بر تر(پایتخت) جاپایی داشته باشد. کپنهاگ از اندرسون زحمتکش کم‌سواد، مرد تحصیلکرده و با فرهنگی ساخت که در آخرین سال‌های عصر طلایی به حلقه سرمایه‌داری راه یافت. تاثیر این دو قطب در تمامی افسانه‌های اندرسون آشکار شد. اندرسون از ۲۲ سالگی سفر‌های خود را به‌عنوان نویسنده و شاعر آغاز کرد. پنج سال بعد در ۱۸۳۳ در دانمارک مورد توجه قرار گرفت و حکومت دانمارک هزینه سفرهای او را پذیرفت تا تجربه‌اش را گردآوری و منتشر کند.

از این پس زندگی اندرسون از نظر مالی تغییر کرد و این درست زمانی بود که مادرش، آن ماری اندرسون داتر در یک نوانخانه جان سپرد. اندرسون در سراسر زندگی با کاغذ‌های تا شده شکل‌های تکرارناپذیر می‌برید که اکنون باقیمانده آنها به‌عنوان گنجینه‌های کتابخانه سلطنتی دانمارک نگهداری می‌شوند.

در سال ۱۸۳۵ اثری از او منتشر شد که با دیگر آثارش تفاوت بسیار داشت و به شیوه قصه‌گویی نوشته شده بود.«افسانه‌های پریان برای کودکان» این کتاب بود که نام هانس کریستین اندرسون را بر سر زبان‌ها انداخت. جلد سوم این افسانه‌ها در ۱۸۳۷ منتشر شد: پری کوچک دریایی‌ زاده شد یک پری کوچک جاودانی. او با زبانی ساده اما قدرتمند، به دور از خشونت و پرده‌دری، آرزوهای مردم سراسر جهان را به آثار ادبی تبدیل کرد. اندرسون بحق لقب پدر ادبیات کودک را دارد، و آثارش تاکنون به بیش از صد و پنجاه زبان ترجمه و بارها و بارها به شکل‌های گونه‌گون تجدید چاپ شده است.

جایزه هانس کریستین اندرسون که گاه جایزه نوبل کوچک هم خوانده می‌شود، جایزه‌ای است بین‌المللی که هر دو سال یک بار از طرف دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان (IBBY) به مولفان در زمینه ادبیات کودک تعلق می‌گیرد.

این جایزه در دو گروه اهدا می‌شود: نویسندگان و تصویرگران.

منابع: بانک کتاب ناشران

وب‌سایت هانس کریستین اندرسون

روز جهانی کتاب کودک