قاجاریه و سنت صدرنشینی بی‌خردان
گروه تاریخ و اقتصاد- مظفرالدین شاه در سال ۱۲۷۹، برای نخستین بار عازم سفر اروپا شد. او قراردادی برای دریافت ۲۳ میلیون و پانصد هزار روبل قرضه از روسیه امضا کرد و عایدات گمرکات ایران را که ممر اصلی درآمد خزانه بود، در ازای آن به وثیقه گذاشت. این سفر هفت ماه به طول انجامید و شاه پس از دیدار از کشورهای روسیه، اتریش، سوئیس، آلمان، بلژیک و فرانسه در راه بازگشت از ترکیه (عثمانی) دیدن کرد. از وقایع مهم این سفر، سوءقصد به جان مظفرالدین شاه در پاریس بود که جان سالم به در برد. حسین‌قلی نظام‌السلطنه مافی مینویسد: از این بیست و چهار کرور، ده تومان به مصرفی که برای ملت و دولت مفید باشد، نرسید.
گروه تاریخ و اقتصاد- مظفرالدین شاه در سال 1279، برای نخستین بار عازم سفر اروپا شد. او قراردادی برای دریافت 23 میلیون و پانصد هزار روبل قرضه از روسیه امضا کرد و عایدات گمرکات ایران را که ممر اصلی درآمد خزانه بود، در ازای آن به وثیقه گذاشت. این سفر هفت ماه به طول انجامید و شاه پس از دیدار از کشورهای روسیه، اتریش، سوئیس، آلمان، بلژیک و فرانسه در راه بازگشت از ترکیه (عثمانی) دیدن کرد. از وقایع مهم این سفر، سوءقصد به جان مظفرالدین شاه در پاریس بود که جان سالم به در برد.
حسین‌قلی نظام‌السلطنه مافی مینویسد:
از این بیست و چهار کرور، ده تومان به مصرفی که برای ملت و دولت مفید باشد، نرسید. دو کرور و نیم تمام آن، خرج سفر فرنگ شد. ... چیزهایی که این پادشاه خریده بود و حمل می‌کرد که هیچ غیرتمندی نمی‌خرید، نمی‌توانم شرح بدهم. صدراعظم با حضور نوکرهای مقرب شاه می‌گفت، من خودم روی صندوق‌ها نوشته دیدم: ظرف حصیری، پارچه مادام، سازهای مختلف، اسباب آتش‌بازی، سردست ملیله و گلابتون زنانه، دستکش‌ها و زینت‌های مجسمه از چینی و بلور که اطفال می‌خرند، اشکال مجسمه حیوانات که برای لعب اطفال کوک می‌کنند و صدا می‌کند، ماده گاو شیربده که ماهی هزار تومان خرج علوفه و مواجب مهتر و استاد شیردوش و استاد کره‌ساز مصنوعی داشت؛ امثال آن ماده گاوها در سیستان و اغلب ولایات ایران، زیاده از ده هزار راس دیده‌ایم و موجود است. تاج‌السلطنه خواهر مظفرالدین شاه مینویسد: «از این مسافرت، قصه‌های عجیب نقل می‌کنند. از آن جمله: خرید درخت‌های قوی‌هیکل به مبالغ بالا و کرایه‌های زیاد که تا سرحد نرسیده خشک می‌شدند. لوله‌‌های آهنی، مجسمه‌های بزرگ، اسباب‌های بی‌ربط، و مبالغ گزافی جهت هرزگی آقایان و مخارج گزاف «سویت». و تنها مبالغ گزافی قرض برای ایرانیان به جا
ماند و به جای اینکه برای استقلال کشور کاری کنند و اسلحه تهیه کنند یا اینکه کارخانه‌ای راه بیندازند یا زراعت و فلاحت ... ».
تاج‌السلطنه در ادامه خاطراتش مینویسد: «پس از این سفر امین‌الدوله، صدراعظم شد و پس از او عین‌الدوله به صدراعظمی رسید. هرکس مسخره بود، بیشتر مورد توجه شاه قرار می‌گرفت و تمام امور مملکت به دست یک مشت اراذل و اوباش افتاده بود و تمام اشخاص عالی (و) عاقل، خانه‌نشین و تمام مردم مفسد بی‌سواد مصدر کارهای عمده بزرگ.»
نظام‌السلطنه مافی، حسین‌قلی. خاطرات و اسناد حسین‌قلی‌خان نظام‌السلطنه مافی، به‌کوشش معصومه مافی. تهران: نشر تاریخ ایران.
ارسال نظر