گروه تاریخ اقتصاد- تامین هزینه ﺳﻨﮕﯿﻦ اﺣﺪاث راه‌آﻫﻦ، ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺸﮑﻞ ﻣﺎﻟﯽ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻧﺒﻮد. ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮای اﯾﺠﺎد ﻧﻬﺎدﻫﺎ و اﺑﺰارﻫﺎی ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز اﯾﺠﺎد ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺳﯿﺎﺳﯽ، ﺣﮑﻮﻣﺖ در ﺗﻤﺎم دوران ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ ﺧﻮد ﺑﺎ ﻣﺸﮑﻞ ﻣـﺎﻟﯽ ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﻮد.
ﻋﺎﻣﻞ اﺻﻠﯽ وﺟﻮد ﭼﻨﯿﻦ ﻣﺸﮑﻠﯽ اﻓﺰاﯾﺶ روزاﻓﺰون ﻫﺰﯾﻨـﻪ‌ﻫﺎی دوﻟﺖ ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ ﻫﺰﯾﻨﻪ‌ﻫﺎی ﭼﻬﺎر وزارتخانه ﻣﻮﺛﺮ در اﯾﺠﺎد ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺳﯿﺎﺳﯽ، ﯾﻌﻨﯽ وزارت راه، وزارت ﺟﻨﮓ، وزارت داﺧﻠﻪ و وزارت ﻣﻌﺎرف ﺑﻮد. بودجه وزارت راه ﮐﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ رﻗﻢ را در ﻣﯿﺎن بودجه وزارﺗﺨﺎﻧﻪ‌ﻫﺎ داﺷﺖ، از سه ﻣﯿﻠﯿﻮن رﯾﺎل در ﺳﺎل ۱۳۰۷ ﺑـﻪ ۱۰۹۲ﻣﯿﻠﯿﻮن رﯾـﺎل در ﺳﺎل ۱۳۲۰ رﺳﯿﺪ. بودجه وزارت ﺟﻨﮓ ﺳﻮﻣﯿﻦ رﻗﻢ ﺑﻮدﺟﻪ، از ۱۱۲ﻣﯿﻠﯿﻮن رﯾﺎل در ﺳﺎل۱۳۰۷ ﺑـﻪ ۵۹۳ ﻣﯿﻠﯿـﻮن رﯾـﺎل در ﺳﺎل۱۳۲۰ اﻓﺰاﯾﺶ ﭘﯿﺪا ﮐﺮد. بودجه وزارت داﺧﻠﻪ، ﭼﻬﺎرﻣﯿﻦ رﻗﻢ ﺑﻮدﺟﻪ، از ۲۲ﻣﯿﻠﯿﻮن رﯾـﺎل در ﺳﺎل۱۳۰۷، ﺑﻪ ۳۰۶ﻣﯿﻠﯿﻮن رﯾﺎل در ﺳـﺎل ۱۳۲۰ ﺑـﺎﻟﻎ ﺷﺪ؛ و ﺑﻮدجه وزارت ﻣﻌـﺎرف (ﻓﺮﻫﻨـﮓ) ﭘﻨﺠﻤﯿﻦ رﻗﻢ ﺑﻮدﺟﻪ، از ۱۸ﻣﯿﻠﯿﻮن رﯾـﺎل در ﺳـﺎل ۱۳۰۷، ﺑـﻪ ۱۹۵ﻣﯿﻠﯿـﻮن رﯾـﺎل در ﺳـﺎل ۱۳۲۰ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺖ. ﮐﺴﺮی ﺑﻮدﺟﻪ ﮐﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻫﻤﻮاره ﺑﺎ آن دﺳﺖ ﺑﻪ ﮔﺮﯾﺒﺎن ﺑـﻮد، ﺑـﯿﺶ از ﻫﻤـﻪ ﻧﺎﺷﯽ از اﻓﺰاﯾﺶ ﻫﻤﯿﻦ ﻫﺰﯾﻨﻪ‌ﻫﺎ و ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ دوﻟﺖ در ﮐﺴﺐ درآﻣﺪ ﺑﻮد. ﮐﻞ درآﻣﺪﻫﺎی دوﻟـﺖ در فاصله ﺳﺎل‌ﻫﺎی ۱۳۰۳ ﺗﺎ۱۳۲۰ ﺑﯿﺶ از ﭘﺎﻧﺰده ﺑﺮاﺑﺮ اﻓـﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓـﺖ و از دوﯾﺴـﺖ وﺳـﯽ وﻫﻔـﺖ ﻣﯿﻠﯿﻮن رﯾﺎل در ﺳﺎل۱۳۰۳ ﺑﻪ ۳ ﻣﯿﻠﯿﺎردوﺷﺸﺼﺪوده ﻣﯿﻠﯿﻮن رﯾﺎل در ﺳﺎل۱۳۲۰ رﺳـﯿﺪ. درآﻣـﺪ ﻧﻔـــﺖ ده ﺑﺮاﺑﺮ ﺷـﺪ و از ﭼﻬﺎرﺻﺪوﺷﺼـــﺖ‌وﻧﻪﻫﺰار ﭘﻮﻧﺪ در ﺳﺎل ۱۲۹۹ ﺑﻪ ۴ ﻣﯿﻠﯿﻮن ودوﯾﺴﺖ وﻫﻔﺘﺎدوﯾﮏ ﻫﺰار ﭘﻮﻧﺪ در ﺳﺎل۱۳۲۰ رﺳﯿﺪ. به رﻏﻢ اﻓﺰاﯾﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ در درآﻣﺪﻫﺎ، بودجه ﮐﺸﻮر ﮐﻪ در ﺳﺎل۱۳۰۴ ﻣﺘﻌﺎدل ﺑﻮد، در ﺳﺎل۱۳۲۰ ﻫﻔﺘﺼـﺪوده ﻣﯿﻠﯿـﻮن رﯾـﺎل ﮐﺴﺮ داﺷﺖ.
ﺟﺎن ﻓﻮران، ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺷﮑﻨﻨﺪه، ترجمه اﺣﻤﺪ ﺗﺪﯾﻦ، ﺗﻬﺮان: ﻣﻮﺳﺴﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ رﺳﺎ، ۱۳۸۰