گروه تاریخ اقتصاد- خلاصه مذاکرات نمایندگان مجلس شورای ملی در روز پنج‌شنبه، 19 شهریور 1286 شمسی را می‌خوانید:
وکیل‌الرعایا: آنچه گفته شد صحیح است، ممکن است به فاصله چند روز معلوم شود که کار مى‌کنند یا خیر، ولى چیزى که خیلى قابل دقت است عمل مالیه است. امروز براى وزارت مالیه شخص کافى عالمى می‌خواهیم که بتواند از عهده برآید؛ باید وزیر مالیه کسى را معین کنند که بتواند از عهده اصلاح آن برآید.
آقا شیخ حسین: اینجا می‌خواستند خالصه را از اقبال‌الدوله بگیرند براى اینکه می‌گفتند ضرر به مالیه مملکت وارد می‌آید، امروز که مالیه امساله هنوز تمام نشده، اگر وزیر مالیه استعفا بدهد ترتیب سابق به هم خواهد خورد و کلى خسارت به مالیه وارد مى‌آید.
صدیق حضرت: اینجا مذاکره شد که اگر با این دسته وزرا کار درست نشد، دسته دیگر روی کار می‌آیند تا درست شود. بنده عرض می‌کنم وقت ما مقتضى نیست که در این مدت کارها معوق بماند، خوب است آن هیاتى که دو، سه ماه دیگر انتخاب می‌شود حالا انتخاب کنند، اینکه وزیر مالیه استعفا می‌دهد براى این است که با رییس‌الوزرا هم‌مسلک نبود، استعفا داد.
مستشار الدوله: مطالب همان بود که صدیق حضرت و آقا شیخ حسین گفتند. وزیر مالیه نصف سال است، نمی‌شود از کار خلع شود؛ علت استعفایش همین بود که مسلکش با این وزرا یکى نبود، اما اینکه صدیق حضرت گفتند که اشخاصی که سه ماه دیگر انتخاب می‌شوند حالا معین شوند، اعلیحضرت فرمودند که از امروز هم شما و هم من در فکر باشیم که اگر هیات عوض شد دیگر معطل نمانیم، بلى اگر بنا شد از وزرای قدیم انتخاب شود همین‌ها هستند، ولى اشخاصى هستند در زوایا خیلى کافى هستند و در انظار مهجور و محجوب هستند.
حاج محمد آقا: این وزرا هرگاه نتوانستند از عهده برآیند بعد از چندى تغییر داده می‌شوند، خیلى سهل است به حال آنها، اما با حال حالیه مملکت که در شرف نزع است مناسبت ندارد. امروز باید علاج فورى کرد هر قدر طول بکشد، علاج مشکل‌تر خواهد شد.
آقا میرزا ابوالحسن‌خان: این هیات که پریروز به حضور همایونى مشرف شدند به طورى پذیرفته شدند که مافوقى از براى آن متصور نیست، در اظهار مراحم پدرانه چیزى فروگذار نفرمودند، حتى فرمودند اگر شما هیاتى بهتر از این هیات مى‌دانید بگویید و حال آنکه این حق ما نبود! غرض اینکه این طور اظهار مساعدت فرمودند، پس با آن ترتیب فعلا مجلس ناچار به پذیرفتن این هیات است.
آقا سید حسن تقى‌زاده: مطلب من متمم مطالب آقا میرزا ابوالحسن‌خان و بقیه مطالب پریروز است که فقط حق اخطار داشتیم که بعد نگویند مجلس همراه نیست، امروز هم موقع یک اخطار دیگرى است؛ وقتی که آمدند چند مطلب از ایشان بپرسیم؛ اول اینکه انتخاب این هیات به میل رییس‌الوزرا است یا خیر؟ دوم اینکه اینها مسوول اعمال یکدیگر هستند یا خیر! سوم اینکه پروگرام آنها در آتیه چه خواهد بود و از روى چه نقشه‌ای کار خواهند کرد، مسلم است ما مى‌پرسیم و جناب مشیرالسلطنه هم جواب می‌گویند، اما موقع این اخطار امروز بود؛ تا پیش از وقت پروگرام خودشان را ترتیب داده به وقت دیگر محول نکنند.
حاج محمداسمعیل آقا: اگر بهترین وزرا را اعلیحضرت انتخاب فرمودند با این مراحم و الطافى که اظهار فرمودند مسلما این اظهار مراحم ما را بیشتر امیدوار می‌دارد و باید قبول کنیم.
آقا میرزا ابوالحسن‌خان: در خصوص ضمانت از یکدیگر و پروگرام و انتخاب رییس‌الوزرا همان‌طور که جناب تقى‌زاده گفتند باید استفسار شود.
آقا سید حسین: این وزرا یک عمر معرفى خود را کرده‌اند و نمی‌توانند از عهده برآیند، ولى محض اینکه اعلیحضرت انتخاب فرموده‌اند قبول می‌کنیم، ولى باید در فکر باشیم که هیات دیگرى معین شود که بتوانند کار بکنند.
آقا سید مهدى: در خصوص هیات وزرا البته اعلیحضرت انتخاب فرموده‌اند صحیح است، اما در خصوص عمل مالیه خیلى مهم است. باید در این خصوص به حضور همایونى عرض شود که مردم منتظر حقوق هستند؛ پولى باید تهیه شود.
آقا شیخ حسین شهیدى: اگر امروز این وزیر مالیه استعفا بدهد خیلى ضرر به مملکت خواهد خورد، باید اعلیحضرت او را بخواهند و اگر هم با رییس‌الوزرا همراه نیست باید او را همراه و هم‌مسلک کرد تا استعفا ندهد.
وکیل‌الرعایا: قفسه را می‌شود روى آب دریا رد کرد و چیزى را هم می‌شود با او رد کرد، ولى نمی‌شود از او بار گران را رد نمود؛ زیرا که خودش با آن بار هر دو خواهد غرق شدن ما خواهشى که داریم از اعلیحضرت این است که امروز کشتى لازم داریم که اسباب نجات ما باشد.
رییس: به نظر شما کشتى کدام است؟
آقا میرزا سید علینقى: معلوم شد که این هیات پذیرفته می‌شود و صحیح است، ولى عقیده بنده این است که وزیر مالیه مجددا بر سر کار خود بیاید، اگر هم شرایط داشته باشد قبول شود.
آقا میرزا فضلعلى آقا: وقت ما تنگ است این همه تکرار لازم نیست اگر پذیرفته شد که هیچ، و الا آن هم معلوم شود.
حاج محمدابراهیم: ما اینجا می‌گوییم بعضى را می‌خواهیم و بعضى را نمی‌خواهیم فقط مقصود ما دولت‌خواهى شاه است؛ حالا این‌طور است بنده هم تعبدا قبول کردم.
آقا سید عبدالله مجتهد: کار به این مهمى را به این مختصر می‌گذرانید تامل نمایید و راى بگیرید.